Uzun vakittir beklenen kripto para yasası hala meclise sunulabilmiş ve yürürlüğe girebilmiş değil. İlgili düzenlemeye ait çalışmalar devam ederken, kripto para ekosisteminin başkan isimleri de kelam konusu düzenlemeye yardımcı olabilecek tekliflerini sunuyor.
İşte bu tekliflerden kimileri, bugün Binance Türkiye tarafından paylaşıldı. Dünyanın en büyük kripto para platformunun Türkiye ayağı, paylaştığı blog gönderisinde kripto varlık borsaları hakkında düzenleyici çerçeve teklifleri ve prensipler sundu. Binance’in sanayiyi en güzel biçimde koruyacağını düşündüğü teklifleri şu formdaydı:
Binance Türkiye’nin kripto para yasası için teklifleri:
1 – ‘Kripto varlık’ tarifi net oluşturulmalı:
Yeni bir kripto varlık düzenlemesinin temelinde kripto varlıklara dair net bir tarif bulunmasını öneriyoruz. Anlaşılır tanımlar, sınıflandırmalar hakkındaki tartışmaları ortadan kaldıracak ve düzenlemeleri genele uygulanabilir hale getirecektir. Bu konuda, yapılacak Kripto Varlık tarifi mecburî olarak şu özellikleri içermelidir;
- elektronik olarak aktarılabilir, saklanabilir yahut alınıp satılabilir,
- mübadelesi mümkün,
- ekonomik paha saklama aracı olarak tasarlanmış yahut kullanılabilir olmak.
Stabil Coin’lerin de Kripto Varlıklar ile birebir biçimde düzenlenmesini ve denetlemeye tabi tutulmasını öneriyoruz. Ek olarak, Stabil Coin’lerin tahsis edildiği yetki alanı göz önüne alınmaksızın özgürce alınıp satılabilmesini öneriyoruz.
Bunun münasebeti, Stabil Coin’lerin prestiji paralar ve Kripto Varlıklar ortasında bir köprü vazifesi görmesidir. Bir başka neden ise Stabil Coin kullanımının kısıtlanmasının sanayi ve kullanıcı tecrübesine büyük ölçüde ziyan verecek olmasıdır.
3 – NFT’lerin kripto varlıklardan başka kıymetlendirilmesi:
NFT’lerin gelişimi, komuta ettiği kullanıcı talebi ve piyasa hacminden dolayı Kripto Varlık dünyası ve münasebetiyle ön saflardaki Türkiye için epey kritiktir. Fakat, Kripto Varlıklar bir varlık sınıfı olarak 2008’den beridir gelişimlerine devam ederken NFT’lerin alım-satım açısından ana akımın dikkatini çekmesi 2020’de gerçekleşmiştir. Bu nedenle NFT’ler, şimdi bir varlık sınıfı olarak Kripto Varlıkların olgunlaşma düzeyini yakalayamamıştır.
NFT’ler için geliştirilmesi planlanan düzenlemelerin, bu teknolojiden en güzel biçimde faydalanabilecek ve ilerlemeye müsaade verecek biçimde düzenlenmesini öneriyoruz. NFT’ler için her gün yeni kullanım alanları keşfedilmektedir, bu nedenle katı düzenlemeler uygulanması durumunda gelişimin kısıtlanması yahut düzenlemelerin sıklıkla yetersiz kalması riskleri ile karşı karşıya kalınabilecektir.
4 – Staking’e imkan sağlanması:
Staking, kullanıcıların sahip oldukları Kripto Varlıkları için bir ödül kazanma sistemidir ve Proof of Stake (Hisse İspatı yahut “PoS”) mutabakat sistemine dayanır.
Blockchain teknolojisinin işleyişinde, birbirinden bağımsız doğrulayıcılar ağ üzerinde yapılan süreçleri karmaşık bir bilgisayar hesaplamasından faydalanarak doğrular. Buna mutabakat sistemi denmesinin sebebi, dünyanın her yerinden sayısız bağımsız kişinin en az %51’inin kelam konusu sürecin geçerliliği konusunda mutabakat sağlamasını gerektirmesidir. Bu sayede blockchain’e yeni bloklar eklenmektedir.
Doğrulayıcılar, muvaffakiyetle doğruladıkları her süreç için ağdan belli bir ödül kazanırlar lakin PoS sisteminde doğrulayıcının teminat olarak belli ölçüde fonu kilitlemesi gerekmektedir. Bu nedenle, doğrulayıcılar yaptıkları süreçlerde dürüstlüğe teşvik edilmekle birlikte makus niyetli bireyler caydırılmaktadır.
Dolayısıyla, Staking yalnızca kullanıcıların dürüst biçimde mükafatlar kazanmasına değil, tıpkı vakitte ağın global çapta, otonom biçimde inançta tutulmasına da yarayan bir sistemdir. Staking faaliyetinin kısıtlandırılması yalnızca kullanıcı tecrübesinin ziyan görmesiyle kalmaz birebir vakitte Kripto Varlıkların kullanıcı odaklı olma ve topluluktan güç alarak çalışma prensiplerini de zedeleyecektir.
Bu unsurda açıklanan konular göz önünde bulundurularak staking faaliyetlerinin de düzenlemeye tabi tutulmasını önermekteyiz. Düzenleme sırasında dikkat edilmesi gereken bir öbür konu ise Türk kullanıcıların kripto ve blockchain ekosistemi için bu kadar hayati olan bir konudan yoksun bırakılmamasının değeridir.
5 – Kullanıcılara direkt erişim sunulması:
Türkiye’de Kripto Varlıklara karşı olan talep göz önüne alındığında, mevcut ve yeni kullanıcıların piyasaya erişiminin olabildiğince yalın ve kolay tutulmasını öneriyoruz. Birebir vakitte, kelam konusu kolay erişim kâfi ve sağlam Kimlik Doğrulaması ve Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesi prosedürlerine sahip oyuncularla sınırlanmalıdır.
Erişim sürecine aracıların eklenmesi sadece kullanıcılar için zorluk yaratarak tıpkı anda hem kullanıcılara, hem talebe, hem de Türkiye’nin önde gelen bir kripto pazarı olarak pozisyonuna ziyan verecektir.
Türkiye’nin kripto varlık sanayisindeki ehemmiyeti ve potansiyeli göz önüne alındığında, kullanıcılar için kripto varlıklara erişimin mümkün olabildiğince özgür olmasının en çok ülkemize yarar sağlayacağına inanmaktayız.
6 – Küresel havuzlara müsaade verilmesi:
Güçlü likidite, kripto varlık dünyasının en hayati gerekliliklerinden bir adedidir. Likidite havuzlarının yalnızca Türkiye ile sonlandırılması, bir kripto varlık önderi olarak Türkiye piyasasını önemli biçimde riske atacak sonuçları da beraberinde getirecektir:
- Bir likidite havuzu ne kadar küçük olursa piyasa manipülasyonuna da o kadar açık olacaktır.
- Büyük likidite havuzları, kullanıcıların daha yüksek kolaylık ve finansal güvenlik ile süreç yapmalarına ve yatırım kararları vermelerine imkan sağlayacaktır.
- Kısıtlı likidite havuzları, kullanıcıların adil olmayan fiyatlarla müsabakasına yol açacaktır.
7 – Listeleme ve listeden kaldırma süreçlerinde net kriterlerin belirlenmesi:
Binance TR üzere önde gelen kripto varlık borsaları, yeni ve gelişmekte olan kripto varlık projelerinin değerlendirilmesinde halihazırda gerekli uzmanlık ve tecrübeye sahiptir. Fakat listeleme süreçleri için açık kriterlerin belirlenmesi piyasanın kalite standartlarını yüksek tutacak, uygun projeleri makus projelerden ayırt etmeyi kolaylaştıracak ve kullanıcıların makus projelere maruz kalma ihtimalini azaltarak dolaylı yoldan müdafaa sağlayacaktır.
Ek olarak vakit zaman projelerin çeşitli sebeplerle listeden kaldırılması da gerekmektedir. Listeden kaldırma süreci için de net kriterlerin belirlenmesi temeldir.
8 – Kâfi araştırma kapasitesine sahip borsaların kendi listelemelerine karar verebilmesi:
Listeleme sürecinde uygun düzenleyici nezareti sağlamanın ehemmiyetini vurgulamak istiyoruz.
Bu kapsamda, bir listeleme yapmak isteyen bir kripto varlık borsasının aşağıdaki iki teknikten birini seçebilmesinin uygun olduğunu düşünüyoruz.
Kendi Kendine Sertifikalandırma: Bu prosedürle birlikte, borsa, yeni bir kripto varlığı listelemeden evvel yetkili düzenleyiciye ilgili kripto varlığı listelemek istediğini ve kelam konusu varlığın listeleme için kuralları karşıladığını bildirir. Bu usul ile düzenleyici, evvelce belirlenmiş bir müddet boyunca listelemeyi askıya alarak bekletme fırsatına sahip olacaktır.
İnceleme ve Onay: Bu yaklaşımda ise borsa, kendi kendine sertifikalandırma yapmak yerine ilgili kurumun listelenmek isteyen varlığı inceleyip onaylanmasını talep edecektir. Bunun, Binance üzere halihazırda gelişmiş bir araştırma departmanı olmayan borsalar için kullanışlı olabileceğine inanıyoruz.
9 – Borsalar, kullanıcıları korumak için bir fona sahip olmalıdır:
Kripto varlık borsalarının, kullanıcılarını, kullanıcının borsa kullanımı dışındaki sebeplerden kaynaklı kayıptan korumak ve gerektiği şartlarda ziyanını tazmin etmek için kâfi bir “sigorta” fonuna sahip olması gerektiğini düşünmekteyiz.
Buna örnek olarak SAFU fonunu verebiliriz. Binance teminatı altında, gelirlerin bir kısmı SAFU (Kullanıcılar için İnançlı Varlık Fonu) birikimine aktarılarak rastgele bir durumda platform kaynaklı olarak ortaya çıkabilecek ziyanı tazmin etmek üzere tutulmaktadır. Örneğimiz SAFU, yakın vakitte 1 milyar USD düzeyine ulaşmıştır.
10 – Kripto varlık saklama hizmetlerinin düzenlenmesi:
Tüm kripto varlık borsaları tıpkı prensip ve işleyiş ile hareket etmemekle bir arada, kripto varlıklarının inançla saklanması sanayinin en yaygın ve en hassas mevzularından bir adedidir.
Kripto varlıkların inançla saklanmasının arz ettiği kıymet ve çeşitli platformların kendine has muhtaçlıkları göz önünde bulundurularak, her bir kripto varlık borsasının kendi yapısı, işleyişi, iş modelini dikkate alarak yapılacak kıymetlendirme sonrasında aşağıdaki üç modelden birinin kullanılmasına müsaade verilmesini öneriyoruz:
- Borsa emanet modeli: Borsanın, müşterilerinin kripto varlıklarını emanet altına alması.
- Kendi kendine saklaması modeli: Kripto varlıkların direkt kripto varlığın sahibi tarafından saklanması.
- Üçüncü taraf saklama modeli: Üçüncü bir tarafın (örn. cüzdan hizmetleri sağlayıcısı), varlıkları borsa yahut kullanıcıyı temsilen saklaması.
11 – Uygulanacak düzenlemelerin prensip temelli olması:
Kripto varlıklar, özünde gücünü devamlı teknolojik yenilik ve gelişimden alır.
Bu nedenle, kripto varlıklar için bir düzenleme geliştirirken, kararların konusu teknolojinin kendisi değil, korunmak istenen prensipler olmalıdır. Mevcut teknolojiler üzerine kurulan düzenlemeler yalnızca bir teknolojik sıçrama ile geçersiz ve kararsız kalabilir.
Bu nedenle, kripto varlıklar ismine geliştirilecek düzenlemelerin, kullanıcıların korunması, piyasanın adaleti, sanayinin nezaret altında tutulması üzere daha geniş kapsamlı kavramlara odaklanması gerektiğini düşünüyoruz.
Diğer bir deyişle, düzenlemeler prensip temelli olmalı ve günün teknolojisiyle kısıtlanmamalıdır.
12 – Yüksek güvenlik standartlarının zarurî tutulması:
Düzenlemelerin kullanıcı (ve münasebetiyle kullanıcı fonlarının) güvenliğini her vakit birincil öncelik olarak tutacak halde çıkarılması ve geliştirilmesini öneriyoruz.
Bu nedenle, kullanıcıların korunması ismine çoklu imzalı kontratlar, 2FA üzere kullanıcıya dönük güvenlik tedbirleri, kripto varlıklarının büyük çoğunluğunun sıcak yerine soğuk cüzdanlarda tutulması üzere konuların her kripto varlık hizmetleri sağlayıcısı için zarurî tutulması gereken konular olduğu düşünülmektedir.
13 – Kripto transferlerinin tabiatı gereği sınırlanmaması:
Kripto varlıkların farklı ağ ve platformları ortasında transferi bir çok farklı fonksiyon sunmaktadır.
Kripto varlıkların yalnızca makul alanlara transfer edilebilmesine müsaade vermek kripto varlık ekosistemini özgün, vakit zaman da fonksiyonel kılan birçok özelliğin kullanılamaz hale gelmesine sebebiyet vererek bu teknolojinin kullanılabilirliği ve gelişimine büyük ölçüde ziyan verecektir.
Bunun yanı sıra, yeni gelişmelerin de önü kesilecek ve Türkiye’de hazırlanabilecek rastgele bir projenin geliştirilmesi imkansız hale gelecektir. Birebir halde, buna NFT’ler de dahildir.