bizans selçuk ve osmanlının mükemmel anıları nelerdir lütfen bulun???
Yanıt: bizans selçuk ve osmanlının muhteşem anıları nelerdir
HİSARİYE MEDRESESİ
Mahvolmuş durumu nedeniyle kitabesi ve kapı süslemeleri sökülerek 1953 yılında müzeye getirilen medrese Amasya tarihine kadar, Beyazıt Paşanın kardeşi Dikte Yahşi bey oğlu Dikte Hisar tarafından 1411 yılında yaptırılmıştır
HAMZA BEY MESCİDİ
Bugün yıkılmıqş olan mescit, Çelebi Mehmet'in sultan olmasından evvel, Amasya ve Tokat yörelerinde hüküm sürdüğü 1411 yıllarında lalası ve komutanlarından Bicar oglu Emir Hamza göre yaptırılmıştır
PİR AHMET BEY TÜRBESİ
Meydan mahallesinde, Meydan camiinin güneyinde Horozoğlu zaviyesinin önündedir İçerisinde Ertena beylerinden Aleaddin Ali Beyin oğlu, Pir Ahmet Bey ve ailesine ait biri ağaç onikisi mermer sanduka bulunmaktaydı Türbe çökme tehlikesi gösterince müzeye kaldırılmış ve daha sonra moloz taştan yapılmış kemerli çatı çökmüştür Bir görüşe göre türbe, şehzade Mehmet Çelebi'nin, kardeşi Süleyman Çelebi ile yaptığı taht çatışmaları sırasında ölen, adamlarından Horozoglu Ahmet beye aittir
PAŞA HAMAMI
İvaz paşa mahallesinde, paşa hanın derhal üzerindeki dörtyol ağzındadır 2 Murat zamanında YÖRGÜÇ paşa tarafından 1437 yılında yaptırılmıştır Moloz taşlarla yapılmış hamam 1948 yılında vakıflar kadar restore edilmiştir Günümüzdede de işletilmektedir
İVAZ PAŞA CAMİİ
İvaz paşa mahallesinde, Sulu sokak sonunda, Moloz taştan yapılmış küçük bir camidir Kitabesi yoktur
HACI TURHAN MESCİDİ
Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Tokat'ı yakmasından sonradan Fatih Sultan Mehmet zamanında Artıkoğullarından Hacı Turhan tarafından 1471 yılında yaptırılmıştır Eski kazancılar içinde yer alan mescit, moloz taştan yapılmıştır
Sultan 2 Beyazıt'ın annesi Gülbahar Hatun adına yaptığı cami, kayıtlarda Hatuniye camiiolarak geçer Meydan mahallesinde adını aldığı geniş bir alanda 1474 yılında yaptırılmıştır Tokatta yapılan en hoş Osmanlı eserlerinden biridir
Kesme taştan yapılmış esas mekan üzerinde tek kubbesi, tek minaresi ve altı sütundan oluşan, beş kubbeli son cemaat yeri vardır Eski tarihi kayıtlarda; cami yapımı bittikten sonra küçük olduğu görülmüş (Sultan 2 Beyazıt'ın buna kızması üstüne ustaları öldürttüğü rivayet edilir) ve iki yanında birer mescit daha inşa ettirilmiştir, denilmektedir Sonra yer sarsıntılarına karşısında, doğu ve batı yönlerinde yapılan payandalar mimari estetiğini bozmaktadır Belli Başlı mekan, revaklar ve minaresindeki rölief süslemeleriyle, zarif ve ahenkli bir mimari yapıya sahiptir Avlunun ortasıda ahşaptan üretilmiş orjinal olmayan bir şadırvan ve yanına Gülbahar hatun medresesi yer alır
Tokat'lıların Ali paşanın yapısı, Meydan'ın kapısı dedikleri yakıştırma nedensiz değildir Meydan caminin Selçuk tarzı stalaktitlerle bitmiş bilye portali ve geçme ağaçtan yapılmış kapısı birer sanat şaheseridir Ağaç kapıyı çevreleyen sarı ve siyah renkli mermerlerden üretilmiş kemerin üzerinde Arapça yazılı yazıt yer almaktadır Camii duvarları, minaresi ve mescitler kireç taşından, tromplu kubbesi tuğladan örülmüştür Son cemaat yerindeki bronz çemberli altı kolon mermerdir Mihrap ve mimberi mermerden yapılmış caminin, iyi ışıklı bir mekanı ve kubbesinde boya süslemeler vardır
TAHTAKALE HAMAMI
Osmanlı döneminde yapılmış orjinal hamamlardan biridir 1932 yılında sağlam durumda iken askeriye tarafından yıktırılmıştır 2 Beyazıd'ın hazinedarı, Bosna ve İşkodra valiliklerinde bulunmuş Devlet adamı Firuz bey ya da yardımcılarından birisi tarafından 1485 yılında yaptırılmıştır Çift kubbeli hamam, moloz taştan yapılmış, çift kare mekan üzerindeki sekizgen kasnaklara oturtturulmuş tromplu kubbeler, kiremit döşeli sekizgen ahşap bir çatıyla örülmüştür
ALİ PAŞA HAMAMI
1572 yılında Ali paşa tarafından yaptırılan hamam Ali paşa Camiinin vakfiyelerindendirKadın ve erkek kısımları ayrı, simetrik yapının, soyunma yeri kare, yıkanma yeri haç planlıdır Ortak dört eyvanı kubbeli ve beşik tonozlu olan yıkanma yerinin köşe halvetleri basık ve kubbelidir Kesme taştan üretilmiş olan mekan üzerinde sekizgen kasnak üzerine oturtulan büyük kubbeleri 1966 yılında kurşunla kaplanmıştır
AKARSU HAMAMI
Tek kubbeli, tek yanlı olan hamam uzun yıllar depo olarak kullanılmıştı Belediye kadar 1956 yılında tazelenmiş ve halen işletilmektedir
ALACA MESCİT
Rüstem Çelebi mahallesinde Plevne ilkokulunun yanındadır Selçuklu'ların İlhanlı sultanı Gazan Han ile iki taraflı yönetimleri zamanında yapılmıştır sonra büyük bir tahribata uğrayan caminin minaresi haricen kalan bölümleri Abdurrahman Bini Ahi Eda'nın adına ithafen Abdüzaziz Bini İbrahim tarafından 1505 yılında yaptırılmıştır
KAZANCILAR MESCİDİ
Sulu sokaktadır (1985 Ağustos ayında belediye kadar yıktırılan Yağcı Han mescite bitişikti) Kapının çok üstünde saçağa yakın yerde yuvarlak bir kitabesi vardır Bu kitabeye tarafından yapılış tarihi Yavuz Sultan Selim zamanına rastlamaktadır
BAHZAT CAMİİ
Tokat'ın en karakteristik yerlerinden biri olan Behzat çarşısında Behzat çayı yanındadır Kanuni Sultan Süleyman vaktinde Fakih oglu Hacı Behzat kadar 1935 yılında yaptırılmıştır Küçük ve kare biçimli olan cami binasına sultan 2 Abdülhamit zamanında (1881) yılında vatandaşların bağışlarıyla ikinci bir kubbe daha yaptırılmıştır Kesme taştan yapılmış güzel bir minaresi olan caminin 1535 tarihli Osmanlı sülüsüyle yazılmış kitabesi Hoca Behzat'a aittir Diğeri tamir kitabesidir Cami yandaki kabir Öğretmen Behzat'a aittir
Cumhuriyet meydanının güneyinde yükselen cami, Tokat'taki en büyük Osmanlı abide eseridir Sultan 2 Selim zamanıda Ali Paşa göre 1572 yılında yaptırılmıştır Ali paşa, Kanuni Sultan Süleymanın oglu Şehzade Beyazıdın damadı olduğu söylenirAli Paşanın eşi ve oğlu Mustafa beyin türbeleride cami avlusundadır
16 yüzyıl Osmanlı camii mimarisinin özelliklerini içeren caminin kare olan asıl mekanı üzerinde, tek kubbesi ve tek minaresi vardır Tamamı kesme taştan yapılan cami, Cumhuriyet alanında toplu ve büyük bir blok olarak göze çarpar Sekiz kolon üstünde yedi kubbeli son cemaat yeri, avlusunda Ali Paşanın eşi ve oğluna ait iki türbe bulunmaktadır Belli Başlı mekanın kıble açık havada kalan öteki üç duvarında müşterek mahfiller yer alır Bunların kuzey yönündekiler oda şeklindedirler Kesme taştan kemerli olarak üretilmiş mahfillerin üst kısmında kadınlara ait bölümler vardır Kubbe kaidesinde, sekizgen kasnakta ve duvarlarda penceleri olan caminin stalaktitli mihrap ve mimberi sarı ve gök mermerden yapılmıştır 19 yüzyıl boyama buket desenleriyle yapılan iç süsleme caminin yapıldığı 16 yüzyıl ile bağdaşmıyor Osmanlı geleneğine kadar, sürgünde olan aristokrasi, yaptırdıkları eserler için yazıt koyamazlardı böylece camide kitabe yoktur Oysa Ali Paşa avluya yaptırdığı türbesine, mezar kitabeleri koydurarak ismini dolaylı olarak camiye mal etmiştir
YÜCE CAMİ
Tokat'ın en eski ve ilginç camilerinden biridir Yapılış tarihi olaak geçen H 1090, M 1678 yapılış tarihi değil yenileme tarihidir Kitabesinden Çün bu cami oldu ceditifadesi, caminin yenilendiğini gösteriyor Ayrıca iç mekanlarda ve kuzey revaklarında kesme taştan yapılmış kemerli kolonları ile batı yönündeki son cemaat yerinin devşirme (Bizans) sütunları da caminin fazla eski olduğunu göstermektedir Herhangi bir nedenle zarar gören cami Sultan Avcı Mehmet zamanında restore edilmiş ve 1678 tarihli kitabe o vakit takılmıştır Birinci Dünya Savaşında asker iskan edilen cam sonradan kendi haline terk edilmiş ve yıkılmış olmuştur 1950 yılından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğünce yenileme görebilen cami bugün ibadete açılmıştır
Tokat'ta orjinalliğini maksimum koruyan tarihi eserlerden biri olan Ulu cami moloz ve kesme taşlardan yapılmıştır Ahşap kirişli ve çıta süslemelerle kapatılmış mekanının üzeri dört köşe kiremit bir çatıyla örtülülüdür Kesme taştan kibar bir minaresi olan Yüce caminin güney batı köşesine bir kuş evi oyulmuştur Perdahlanmamış kireç taşları üstüne çini görünümü vermek için pastel renklerle boyanmış bu Nahif kolon süslemelerin ne vakit yapıldığı bilinmemektedir Kemer ve alınlarında Selçuklu çinilerindeki geçme rumi motifler ve kemer içlerinde birbirine alt küçük panolar halinde 16, 17 yüzyıl iznik çini desenlerini anımsatan süslemeler yapılmıştır Bunlar Avcı Mehmet tahta çıktığı tarihte yapılan büyük restorasyonda tamamlanmış olabilirler Caminin garip yanlarından diğeri de doğu ve batı yönlerindeki revakların, araç gereç ve işçilik bakımından birbirinden ayrı olmasıdır
TAKYECİLER CAMİİ
Diğer camilere göre öbür mimari üslubu olan Takyeciler camiinin yapıldığı tarihi bilinmiyor Yalnızca güney duvarının bedestene dürüst olan köşesinde 1871 tarihli (Sultan Aziz zamanı) bir tamir kitabesi varmış Ancak caminin bu tarihten fazla evvel yapıldığı anlaşılıyor Camide moloz ve kesme taştan yapılmış mekan ve kolonlar üstünde dokuz kubbe bulunmaktadır
Tokat'ta her döneme ait özellikleri taşıyan camiler bakmak mümkündür Halen il merkezinde ibadete açık olan 59 cami ve mescitin 39 adam başına Osmanlılar zamanında yapılmıştır
HANLAR
TAŞHAN
Gazi Osman Paşa caddesi üzerindedir Voyvoda handa denilmektedir 1631 yılında yaptırılmış büyük bir Osmanlı abide eserdir Asır evvel Vakıftan kişi mülkiyetine, buradan Vakıf idaresine ve sonra cezaevi yapılmak üzere Adliye Vekaletine satılmıştır Bir zaman et ve sebze hali olarak kullanılan han, son yıllarda restore edilmiştir
Kuzey güney konumunda, kesme taş ve tuğladan, dikdörtgen ve iki katlı inşa edilen hanın ortasında, büyük bir avlu yer almaktadır 32 odası ve bir mescit mahalli bulunan hanın her iki katında, avluya bakan revaklar bulunmaktadır Yalnızca doğu yönündeki blokun birinci katında revak yoktur Yeni yapılan restorasyonda sundurmalar kaldırılarak, üst kat revaklarının açık kemerleri camlı, bol ışıklı kapalı mekanlar haline getirilmiş orjinal çatı kaplaması olan kiremitlerin yerine bakır folyolar örtülerek son şeklini almıştır Kesme taştan üretilmiş uzun ve hoş bir cephesi olan Taşhan'ın batı yönündeki dış duvarları sağırdır Diğer üç yan hücrelerde çeşitli meslekten ticarethaneler sıralanmıştır
SULU HAN
Sulu sokakta bedesten yanındadır Kitabesi olmadığından yapılış tarihi bilinmiyor 1930 yılına değin hapishane olarak kullanılan han 1957 yılında Vakıflar kadar restore edilmiş ve o günden beri öğrenci yurdu olarak kullanılmaktadır Üretim tekniği ve malzeme olarak Yağcıoglu hanı ile modern görünmektedir İki katlı olan hanın restorasyonda orjinal özellikleri bozulmuştur Özellikle çatı örtüsünde kulanılan çinko levhalar yapı ile hiç uyuşmamaktadır
YAĞCIOĞLU HANI
Sulu sokakta ço mahvolmuş durumda iken 1985 yılı Ağustos ayında belediye göre yaktırılmış yerine dağıtılmış işyerleri yaptırılmıştır1935 yılında Tokat itfaiye grubunun karargahı olan hanın kitabesi bulunamadığı için hanın üretim tarihi hakkında bilgi yoktur Mimari üslup olarak Taşhanı anımsatan yapı malzeme ve yapım tekniği bakımından daha eski özelliklere sahip Moloz taş ve tağladan örülmüş duvarları ile garip bir portali olan hanın sokağa bakan dar cephesine rağmen güney yönündeki içe doğru bir konuma sahipti
DEVELİK HAN
Takyeciler camiinin güneyinde yer alır Kendi haline terk edilmiş mahvolmuş durumdadır Mimari planlaması ve inşa malzemesine bakılırsa 15, 16 yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır İki katlı revaklı avlusu olan han, kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır
PAŞA HAN
İvaz Paşa mahallesinde, Sulu sokağın sonundadır 1 Sultan Mahmut zamanında Zararlızade Mehmet Paşa göre 1752 yılında yaptırılmıştır Mehmet Paşa Trabzon ve Sivas valiliklerinde bulunmuş, 1756 yılında Reşadiye'nin Kabaklı köyünde ölüm etmiştir
Paşa Hanın kesme taştan yapılmış güzel bir portali ve çevresi sağır duvarlarla kapalı bir avlusu vardır Avlu içide bugün hiç bir yapı izi kalmamıştır Güney yönündeki orjinal servis kapısı yerinde korunmakta olup, portalin orjinal kapısı sökülmüştür
SULU SOKAKTA HAN
Gazi Osman Paşa caddesinden Sulu sokağa girdiğimizde, ikiyüz metre kadar girilince sağ tarafta orjinal kapısı korunmuş, takriben 12 m yükseklikte kerpiç duvarlarla çevrelenmiş minik bir han görülür Kuzeyde ikinci bir kapısı olan han, günümüzde külüstür deposu olarak kullanılmaktadır İç yapıları yıkılmış, yerlerine barakalar yapılmıştır
BEDESTENLER
Sulu sokakta, Takyeciler camii doğusundadır Evliya Çelebinin Sultan çarşısı değin hoş bir çarşıdır Halep ve Bursa çarşıları gibi gayet düzen üzerere kurulmuşturdediği bedestenleri İstanbul kapalı çarşısının bedesten bölümünü anımsatmaktadır Tuğladan örülmüş tonozlar üzerinde onbir kubbenin yer aldığı bu Osmanlı ticaret merkezinin yapıldığı tarih belirlenmiş değildir 15 ya da 16 yüzyılda yapıldığı belli ki Bedestenin güney ve kuzey yönlerinde iki taraflı birer kapısı vardır Günümüzde ambar olarak kullanılmaktadır İnce harçla örülmüş sütun ve tonozlardaki fayda son derece ileridir Bedesten görülmeye değerinde bir mimarlık eseridir
ÇEŞMELER
ALACA ÇEŞME Yaptıran: Kara Arslan (1282)
ŞEYH ŞEHABETTİN Yaptıran: Şeyh Şehabettin (1304)
UZUN SEKİ ÇEŞMESİ (Yaptıran: İlyasoğlu Solak Ali (1495)
ACEPŞİR ÇEŞMESİ Yaptıran: Hacı Mahmut Bini Hacı Ahmet (1586)
MUSA ÇEŞMESİ Yaptıran: Musa Bey (1594)
ESKİ KASAPHANE ÇEŞMESİ Yaptıran: Sefer Paşa (1653) *
Yanıt: bizans selçuk ve osmanlının muhteşem anıları nelerdir
HİSARİYE MEDRESESİ
Mahvolmuş durumu nedeniyle kitabesi ve kapı süslemeleri sökülerek 1953 yılında müzeye getirilen medrese Amasya tarihine kadar, Beyazıt Paşanın kardeşi Dikte Yahşi bey oğlu Dikte Hisar tarafından 1411 yılında yaptırılmıştır
HAMZA BEY MESCİDİ
Bugün yıkılmıqş olan mescit, Çelebi Mehmet'in sultan olmasından evvel, Amasya ve Tokat yörelerinde hüküm sürdüğü 1411 yıllarında lalası ve komutanlarından Bicar oglu Emir Hamza göre yaptırılmıştır
PİR AHMET BEY TÜRBESİ
Meydan mahallesinde, Meydan camiinin güneyinde Horozoğlu zaviyesinin önündedir İçerisinde Ertena beylerinden Aleaddin Ali Beyin oğlu, Pir Ahmet Bey ve ailesine ait biri ağaç onikisi mermer sanduka bulunmaktaydı Türbe çökme tehlikesi gösterince müzeye kaldırılmış ve daha sonra moloz taştan yapılmış kemerli çatı çökmüştür Bir görüşe göre türbe, şehzade Mehmet Çelebi'nin, kardeşi Süleyman Çelebi ile yaptığı taht çatışmaları sırasında ölen, adamlarından Horozoglu Ahmet beye aittir
PAŞA HAMAMI
İvaz paşa mahallesinde, paşa hanın derhal üzerindeki dörtyol ağzındadır 2 Murat zamanında YÖRGÜÇ paşa tarafından 1437 yılında yaptırılmıştır Moloz taşlarla yapılmış hamam 1948 yılında vakıflar kadar restore edilmiştir Günümüzdede de işletilmektedir
İVAZ PAŞA CAMİİ
İvaz paşa mahallesinde, Sulu sokak sonunda, Moloz taştan yapılmış küçük bir camidir Kitabesi yoktur
HACI TURHAN MESCİDİ
Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Tokat'ı yakmasından sonradan Fatih Sultan Mehmet zamanında Artıkoğullarından Hacı Turhan tarafından 1471 yılında yaptırılmıştır Eski kazancılar içinde yer alan mescit, moloz taştan yapılmıştır
Sultan 2 Beyazıt'ın annesi Gülbahar Hatun adına yaptığı cami, kayıtlarda Hatuniye camiiolarak geçer Meydan mahallesinde adını aldığı geniş bir alanda 1474 yılında yaptırılmıştır Tokatta yapılan en hoş Osmanlı eserlerinden biridir
Kesme taştan yapılmış esas mekan üzerinde tek kubbesi, tek minaresi ve altı sütundan oluşan, beş kubbeli son cemaat yeri vardır Eski tarihi kayıtlarda; cami yapımı bittikten sonra küçük olduğu görülmüş (Sultan 2 Beyazıt'ın buna kızması üstüne ustaları öldürttüğü rivayet edilir) ve iki yanında birer mescit daha inşa ettirilmiştir, denilmektedir Sonra yer sarsıntılarına karşısında, doğu ve batı yönlerinde yapılan payandalar mimari estetiğini bozmaktadır Belli Başlı mekan, revaklar ve minaresindeki rölief süslemeleriyle, zarif ve ahenkli bir mimari yapıya sahiptir Avlunun ortasıda ahşaptan üretilmiş orjinal olmayan bir şadırvan ve yanına Gülbahar hatun medresesi yer alır
Tokat'lıların Ali paşanın yapısı, Meydan'ın kapısı dedikleri yakıştırma nedensiz değildir Meydan caminin Selçuk tarzı stalaktitlerle bitmiş bilye portali ve geçme ağaçtan yapılmış kapısı birer sanat şaheseridir Ağaç kapıyı çevreleyen sarı ve siyah renkli mermerlerden üretilmiş kemerin üzerinde Arapça yazılı yazıt yer almaktadır Camii duvarları, minaresi ve mescitler kireç taşından, tromplu kubbesi tuğladan örülmüştür Son cemaat yerindeki bronz çemberli altı kolon mermerdir Mihrap ve mimberi mermerden yapılmış caminin, iyi ışıklı bir mekanı ve kubbesinde boya süslemeler vardır
TAHTAKALE HAMAMI
Osmanlı döneminde yapılmış orjinal hamamlardan biridir 1932 yılında sağlam durumda iken askeriye tarafından yıktırılmıştır 2 Beyazıd'ın hazinedarı, Bosna ve İşkodra valiliklerinde bulunmuş Devlet adamı Firuz bey ya da yardımcılarından birisi tarafından 1485 yılında yaptırılmıştır Çift kubbeli hamam, moloz taştan yapılmış, çift kare mekan üzerindeki sekizgen kasnaklara oturtturulmuş tromplu kubbeler, kiremit döşeli sekizgen ahşap bir çatıyla örülmüştür
ALİ PAŞA HAMAMI
1572 yılında Ali paşa tarafından yaptırılan hamam Ali paşa Camiinin vakfiyelerindendirKadın ve erkek kısımları ayrı, simetrik yapının, soyunma yeri kare, yıkanma yeri haç planlıdır Ortak dört eyvanı kubbeli ve beşik tonozlu olan yıkanma yerinin köşe halvetleri basık ve kubbelidir Kesme taştan üretilmiş olan mekan üzerinde sekizgen kasnak üzerine oturtulan büyük kubbeleri 1966 yılında kurşunla kaplanmıştır
AKARSU HAMAMI
Tek kubbeli, tek yanlı olan hamam uzun yıllar depo olarak kullanılmıştı Belediye kadar 1956 yılında tazelenmiş ve halen işletilmektedir
ALACA MESCİT
Rüstem Çelebi mahallesinde Plevne ilkokulunun yanındadır Selçuklu'ların İlhanlı sultanı Gazan Han ile iki taraflı yönetimleri zamanında yapılmıştır sonra büyük bir tahribata uğrayan caminin minaresi haricen kalan bölümleri Abdurrahman Bini Ahi Eda'nın adına ithafen Abdüzaziz Bini İbrahim tarafından 1505 yılında yaptırılmıştır
KAZANCILAR MESCİDİ
Sulu sokaktadır (1985 Ağustos ayında belediye kadar yıktırılan Yağcı Han mescite bitişikti) Kapının çok üstünde saçağa yakın yerde yuvarlak bir kitabesi vardır Bu kitabeye tarafından yapılış tarihi Yavuz Sultan Selim zamanına rastlamaktadır
BAHZAT CAMİİ
Tokat'ın en karakteristik yerlerinden biri olan Behzat çarşısında Behzat çayı yanındadır Kanuni Sultan Süleyman vaktinde Fakih oglu Hacı Behzat kadar 1935 yılında yaptırılmıştır Küçük ve kare biçimli olan cami binasına sultan 2 Abdülhamit zamanında (1881) yılında vatandaşların bağışlarıyla ikinci bir kubbe daha yaptırılmıştır Kesme taştan yapılmış güzel bir minaresi olan caminin 1535 tarihli Osmanlı sülüsüyle yazılmış kitabesi Hoca Behzat'a aittir Diğeri tamir kitabesidir Cami yandaki kabir Öğretmen Behzat'a aittir
Cumhuriyet meydanının güneyinde yükselen cami, Tokat'taki en büyük Osmanlı abide eseridir Sultan 2 Selim zamanıda Ali Paşa göre 1572 yılında yaptırılmıştır Ali paşa, Kanuni Sultan Süleymanın oglu Şehzade Beyazıdın damadı olduğu söylenirAli Paşanın eşi ve oğlu Mustafa beyin türbeleride cami avlusundadır
16 yüzyıl Osmanlı camii mimarisinin özelliklerini içeren caminin kare olan asıl mekanı üzerinde, tek kubbesi ve tek minaresi vardır Tamamı kesme taştan yapılan cami, Cumhuriyet alanında toplu ve büyük bir blok olarak göze çarpar Sekiz kolon üstünde yedi kubbeli son cemaat yeri, avlusunda Ali Paşanın eşi ve oğluna ait iki türbe bulunmaktadır Belli Başlı mekanın kıble açık havada kalan öteki üç duvarında müşterek mahfiller yer alır Bunların kuzey yönündekiler oda şeklindedirler Kesme taştan kemerli olarak üretilmiş mahfillerin üst kısmında kadınlara ait bölümler vardır Kubbe kaidesinde, sekizgen kasnakta ve duvarlarda penceleri olan caminin stalaktitli mihrap ve mimberi sarı ve gök mermerden yapılmıştır 19 yüzyıl boyama buket desenleriyle yapılan iç süsleme caminin yapıldığı 16 yüzyıl ile bağdaşmıyor Osmanlı geleneğine kadar, sürgünde olan aristokrasi, yaptırdıkları eserler için yazıt koyamazlardı böylece camide kitabe yoktur Oysa Ali Paşa avluya yaptırdığı türbesine, mezar kitabeleri koydurarak ismini dolaylı olarak camiye mal etmiştir
YÜCE CAMİ
Tokat'ın en eski ve ilginç camilerinden biridir Yapılış tarihi olaak geçen H 1090, M 1678 yapılış tarihi değil yenileme tarihidir Kitabesinden Çün bu cami oldu ceditifadesi, caminin yenilendiğini gösteriyor Ayrıca iç mekanlarda ve kuzey revaklarında kesme taştan yapılmış kemerli kolonları ile batı yönündeki son cemaat yerinin devşirme (Bizans) sütunları da caminin fazla eski olduğunu göstermektedir Herhangi bir nedenle zarar gören cami Sultan Avcı Mehmet zamanında restore edilmiş ve 1678 tarihli kitabe o vakit takılmıştır Birinci Dünya Savaşında asker iskan edilen cam sonradan kendi haline terk edilmiş ve yıkılmış olmuştur 1950 yılından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğünce yenileme görebilen cami bugün ibadete açılmıştır
Tokat'ta orjinalliğini maksimum koruyan tarihi eserlerden biri olan Ulu cami moloz ve kesme taşlardan yapılmıştır Ahşap kirişli ve çıta süslemelerle kapatılmış mekanının üzeri dört köşe kiremit bir çatıyla örtülülüdür Kesme taştan kibar bir minaresi olan Yüce caminin güney batı köşesine bir kuş evi oyulmuştur Perdahlanmamış kireç taşları üstüne çini görünümü vermek için pastel renklerle boyanmış bu Nahif kolon süslemelerin ne vakit yapıldığı bilinmemektedir Kemer ve alınlarında Selçuklu çinilerindeki geçme rumi motifler ve kemer içlerinde birbirine alt küçük panolar halinde 16, 17 yüzyıl iznik çini desenlerini anımsatan süslemeler yapılmıştır Bunlar Avcı Mehmet tahta çıktığı tarihte yapılan büyük restorasyonda tamamlanmış olabilirler Caminin garip yanlarından diğeri de doğu ve batı yönlerindeki revakların, araç gereç ve işçilik bakımından birbirinden ayrı olmasıdır
TAKYECİLER CAMİİ
Diğer camilere göre öbür mimari üslubu olan Takyeciler camiinin yapıldığı tarihi bilinmiyor Yalnızca güney duvarının bedestene dürüst olan köşesinde 1871 tarihli (Sultan Aziz zamanı) bir tamir kitabesi varmış Ancak caminin bu tarihten fazla evvel yapıldığı anlaşılıyor Camide moloz ve kesme taştan yapılmış mekan ve kolonlar üstünde dokuz kubbe bulunmaktadır
Tokat'ta her döneme ait özellikleri taşıyan camiler bakmak mümkündür Halen il merkezinde ibadete açık olan 59 cami ve mescitin 39 adam başına Osmanlılar zamanında yapılmıştır
HANLAR
TAŞHAN
Gazi Osman Paşa caddesi üzerindedir Voyvoda handa denilmektedir 1631 yılında yaptırılmış büyük bir Osmanlı abide eserdir Asır evvel Vakıftan kişi mülkiyetine, buradan Vakıf idaresine ve sonra cezaevi yapılmak üzere Adliye Vekaletine satılmıştır Bir zaman et ve sebze hali olarak kullanılan han, son yıllarda restore edilmiştir
Kuzey güney konumunda, kesme taş ve tuğladan, dikdörtgen ve iki katlı inşa edilen hanın ortasında, büyük bir avlu yer almaktadır 32 odası ve bir mescit mahalli bulunan hanın her iki katında, avluya bakan revaklar bulunmaktadır Yalnızca doğu yönündeki blokun birinci katında revak yoktur Yeni yapılan restorasyonda sundurmalar kaldırılarak, üst kat revaklarının açık kemerleri camlı, bol ışıklı kapalı mekanlar haline getirilmiş orjinal çatı kaplaması olan kiremitlerin yerine bakır folyolar örtülerek son şeklini almıştır Kesme taştan üretilmiş uzun ve hoş bir cephesi olan Taşhan'ın batı yönündeki dış duvarları sağırdır Diğer üç yan hücrelerde çeşitli meslekten ticarethaneler sıralanmıştır
SULU HAN
Sulu sokakta bedesten yanındadır Kitabesi olmadığından yapılış tarihi bilinmiyor 1930 yılına değin hapishane olarak kullanılan han 1957 yılında Vakıflar kadar restore edilmiş ve o günden beri öğrenci yurdu olarak kullanılmaktadır Üretim tekniği ve malzeme olarak Yağcıoglu hanı ile modern görünmektedir İki katlı olan hanın restorasyonda orjinal özellikleri bozulmuştur Özellikle çatı örtüsünde kulanılan çinko levhalar yapı ile hiç uyuşmamaktadır
YAĞCIOĞLU HANI
Sulu sokakta ço mahvolmuş durumda iken 1985 yılı Ağustos ayında belediye göre yaktırılmış yerine dağıtılmış işyerleri yaptırılmıştır1935 yılında Tokat itfaiye grubunun karargahı olan hanın kitabesi bulunamadığı için hanın üretim tarihi hakkında bilgi yoktur Mimari üslup olarak Taşhanı anımsatan yapı malzeme ve yapım tekniği bakımından daha eski özelliklere sahip Moloz taş ve tağladan örülmüş duvarları ile garip bir portali olan hanın sokağa bakan dar cephesine rağmen güney yönündeki içe doğru bir konuma sahipti
DEVELİK HAN
Takyeciler camiinin güneyinde yer alır Kendi haline terk edilmiş mahvolmuş durumdadır Mimari planlaması ve inşa malzemesine bakılırsa 15, 16 yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır İki katlı revaklı avlusu olan han, kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır
PAŞA HAN
İvaz Paşa mahallesinde, Sulu sokağın sonundadır 1 Sultan Mahmut zamanında Zararlızade Mehmet Paşa göre 1752 yılında yaptırılmıştır Mehmet Paşa Trabzon ve Sivas valiliklerinde bulunmuş, 1756 yılında Reşadiye'nin Kabaklı köyünde ölüm etmiştir
Paşa Hanın kesme taştan yapılmış güzel bir portali ve çevresi sağır duvarlarla kapalı bir avlusu vardır Avlu içide bugün hiç bir yapı izi kalmamıştır Güney yönündeki orjinal servis kapısı yerinde korunmakta olup, portalin orjinal kapısı sökülmüştür
SULU SOKAKTA HAN
Gazi Osman Paşa caddesinden Sulu sokağa girdiğimizde, ikiyüz metre kadar girilince sağ tarafta orjinal kapısı korunmuş, takriben 12 m yükseklikte kerpiç duvarlarla çevrelenmiş minik bir han görülür Kuzeyde ikinci bir kapısı olan han, günümüzde külüstür deposu olarak kullanılmaktadır İç yapıları yıkılmış, yerlerine barakalar yapılmıştır
BEDESTENLER
Sulu sokakta, Takyeciler camii doğusundadır Evliya Çelebinin Sultan çarşısı değin hoş bir çarşıdır Halep ve Bursa çarşıları gibi gayet düzen üzerere kurulmuşturdediği bedestenleri İstanbul kapalı çarşısının bedesten bölümünü anımsatmaktadır Tuğladan örülmüş tonozlar üzerinde onbir kubbenin yer aldığı bu Osmanlı ticaret merkezinin yapıldığı tarih belirlenmiş değildir 15 ya da 16 yüzyılda yapıldığı belli ki Bedestenin güney ve kuzey yönlerinde iki taraflı birer kapısı vardır Günümüzde ambar olarak kullanılmaktadır İnce harçla örülmüş sütun ve tonozlardaki fayda son derece ileridir Bedesten görülmeye değerinde bir mimarlık eseridir
ÇEŞMELER
ALACA ÇEŞME Yaptıran: Kara Arslan (1282)
ŞEYH ŞEHABETTİN Yaptıran: Şeyh Şehabettin (1304)
UZUN SEKİ ÇEŞMESİ (Yaptıran: İlyasoğlu Solak Ali (1495)
ACEPŞİR ÇEŞMESİ Yaptıran: Hacı Mahmut Bini Hacı Ahmet (1586)
MUSA ÇEŞMESİ Yaptıran: Musa Bey (1594)
ESKİ KASAPHANE ÇEŞMESİ Yaptıran: Sefer Paşa (1653) *