Asgari fiyat artırımı son 1 yılın ana konusu oldu. Enflasyonun erittiği alım gücü telafi edilmeye çalışıldığından son yıllarda olmadığı kadar artırım konuşuldu. Türkiye'nin içine girdiği enflasyon sarmalında tartışmalar da büyüdü. Maaş artırımlarının maliyetler tarafından fiyatlara yansıyarak yeni artırımlara yol açacağı bunun da enflasyonu tetikleyeceği sıklıkla konuşulan bir başlık oldu. düşen alım gücünün telafisi de öbür türlü mümkün görünmüyordu. Bir kesim de enflasyonla uğraşta orta sınıfın eridiğine, asıl tesirin maaşlı çalışanlar, sabit bir karı olanlar üzerinde görüldüğüne dikkat çekerek bu kesitin korunması gerektiğine dikkat çekti. Pekala enflasyon mu maaş artırımından, maaş artırımı mı enflasyondan doğar tartışmasında iktisatçıların tartışmasında adeta bir konferans niteliğinde kimler neler diyor?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Aralık 2021 ve Temmuz 2022 olmak üzere iki taban fiyat artırımı açıkladı. Evvel 2021 minimum fiyatı 2.825 TL olan maaş, 2022'de 4.250 TL'ye sonrasında da Temmuz orta artırımı ile 5.500 TL'ye yükseltildi. Neden bu kadar olay olmuştu?
Asgari fiyat, ülkelerin emek ağır dallarda piyasaların işleyişini korumak ismine bir nevi regülasyon halinde düzenleme sağlamak için en az fiyatın belirlenmesi demektir. Çabucak çabucak her ülkede misal hallerde uygulanan minimum fiyat ülkelerin bir manada da refah düzeyini ya da kişi başı gelir seviyesinin ölçüm göstergesidir. Birtakım ülkeler saatlik, kimileri günlük açıklarken, Türkiye'de aylık bazda ele alınıyor.
Aslında her şey bu türlü başladı Prof. Özgür Demirtaş, bu formda mevzuyu anlatınca bir periyot artırıma karşı, maaş artırımını enflasyonun sebebi olarak görüyor üzere bir çok telaffuz ortaya atılsa da sonrasında defaatle anlattığı üzere, evet bir sebep sonuç bağlantısı mevcut lakin artırıma da karşı değil!
pbs.twimg.com
Bu tartışmayı tabi Özgür Demirtaş başlatmadı fakat bu paylaşım viral oldu. Tartışmanın esasen iktisadi teoremde yeri büyük ve bir çok âlâ iktisatçı da bu mevzuyu sıklıkla tartışıyor ki enflasyonun tırmanışa geçmesi öncesi de iktisatçılar enflasyondaki yükseliş konusunda da ikazlarda bulunuyorlardı. Artık artık kaçınılmaz döngünün içindeyiz. Konuşulanlar da uzun tartışmalara neden oluyor.
Cem Oyvat bu paylaşımı daha nisan ayında enflasyon açıklandığında yapmıştı
twitter.com
Eski Hazine Müsteşarı olan Faik Öztrak ise taban fiyattaki artırımın birinci günlerinde bile kâfi olmadığını bu biçimde açıklıyor
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, dün yaptığı açıklamada minimum fiyat tartışmalarına değinmişti
Alım gücünü enflasyona karşı korumak ve temel eserlerde etkiyi azaltmak ismine alınan önlemlerden bahseden Nureddin Nebati, enflasyonun olumsuz tesirlerini azaltmak, vatandaşlara yansımasının minimum seviyede olmasını amaçladıklarını belirtti.
Ücretler siyasetinin hayat pahalılığına karşı vatandaşı desteklediğini belirten Bakan, minimum fiyata birikimli olarak yapılan artırımın yüzde 94,6 olduğunu, memur ve memur emeklisi maaşlarına yüzde 85,5 olmak üzere emekli maaşlarına da yüzde 78,6 oranında artış yapıldığını belirtti. Nebati, 'Vatandaşımızın alım gücünü uygunlaştırmak için kamu maliyesinde disiplinden taviz vermeden destekleyici politikalarımızı sürdüreceğiz' dedi.
Kaynak: Sabah
2021 Yılında İktisat Nobel'ini 3 iktisatçı paylaşmıştı. David Card, Joshua Angrist ve Guido Imbens isimli iktisatçıların çalışmasının ana konusu minimum ücret!
Doğal deney yolu ile yapılan çalışmada, üstte da bahsedilen görüşlerden yola çıkılıyor. Dedik ya bir kesim taban fiyatlardaki artışın maliyet tesiri ile istihdamda azalışa yol açması üzere kısaca özetlenebilecek bir seyri olduğunu düşünüyor. Bunun farklı olduğunu anlatabilen ekonomistlere de son Nobel mükafatı verilmiş oluyor. Kaynak: Nobel
Akademisyenler ne diyor?
Veri Meczubu isimli kullanıcı Para Tahlil'de mevzuyu özetlerken biz de biraz katkıda bulunduk.
Aslen Türkiye'nin içinde bulunduğu durum özelinde enflasyondaki yükselişin fiyat artışlarını tetiklediği görülüyor.
twitter.com
Prof. Dr. Ensar Yılmaz, mevzuyu uzun uzun ele aldığı yazısından özetle, fiyatların yüksek enflasyondan etkilendiği sonucu çıkabilir. Olağan ekonomilerde bu sarmalın daha sağlıklı olduğu, taban fiyat ilgisinin de Türkiye'de son devirde sağlıksızlaştığı görülürken, maliyetlere emek tesirinin ise bu durumda yok denilemeyeceğini lakin ölçümlerde projeksiyonlardaki kadar yüksek olmadığını da vurguluyor.
Hacettepe Üniversitesi İktisat Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Özel ise bu halde özetliyor durumu
twitter.com
Cüneyt Akman da hususa bu formda bir özetle katılırken, aslen birinci yazılardan biri de ona aitti
Cüneyt Akman'ın yazısı
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara da bahse iştirakte geçişkenliğin bozulan istikrarlar ile çift taraflı ve artmış olabileceğine dikkat çekiyor
twitter.com
İktisatçı Mustafa Sönmez hususa dair yorumunu daha Aralık 2021'de başlayan tartışmalarda yapan isimlerden olurken, enflasyondaki yükün Türkiye'de talepten çok maliyet odaklı olduğunu vurguluyor.
Kısaca Sönmez, enflasyondaki yükselişin sebebinin minimum fiyattaki artış değil döviz kurlarındaki artış olduğunun altını çiziyor. Kaynak: Evrensel
Yalova Üniversitesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Baki Demirel mevzuyu en başından bu yana fiyat eşitliği ve emek taraflı ele alırken, tahminen de en çok lisana getirenlerden biri.
Temmuz 2022'de verdiği bir yorumda ise hususun fırsatçılığa dönüştüğüne dikkat çekiyor:
Son 3 yıldır, emek gelirleri süratle azalırken, kârların ve rantların büyüdüğü görüldü. Enflasyondaki artışın sebebini ücret-fiyat döngüsünde aramamak, kâr-fiyat döngüsünden kelam etmek gerekiyor. Taban fiyat artarsa enflasyon artar söylemi biraz fırsatçılıktır. Kâr ve fiyat artırma mazeretidir. Taban fiyatın artırılması insanidir. İktisat da insani ve toplumsal bir bilimdir. İşçi kesim, enflasyon altında ezilirken, fiyatları artırmayalım demek insani olarak yanlışsız değildir. İktisadi gerçeklerle uyuşmaz. Fiyat artışları enflasyonu artırmazken, enflasyondaki artış hızlandığı için fiyat artışlarına muhtaçlık duyulur.
Dr. İlhan Döğüş de minimum fiyat enflasyon bağlantısında önceliği enflasyona veriyor.
Öncelikle enflasyon artışı, fiyat artışını tetikler. 'Asgari fiyat artışı enflasyonu daha da artıracak' yaklaşımı bu mevzuda değil, öbür birçok bahiste da istikamet saptırıyor. Maaş yalnızca maliyet değildir, maaş talep kaynağıdır hem de en güçlü talep kaynağıdır.
Kaynak: Medyascope
29 Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Oktay Özden de mevzuya yaklaşımını Temmuz orta artırımı öncesi şu formda lisana getiriyor
twitter.com
Dr. Fatih Özatay, taban fiyata yazılarında da bol bol değinen bir isim. İşsizlik bilgileri geldikten sonra geçen günlerdeki paylaşımı ve Düşük Ücret-Yükse Kur başlıklı yazısı
twitter.com
Asgari fiyatlı çalışanların toplam çalışanlara oranı da çok yüksek. Aktüel resmi data yok. Asgari ücretlinin, Temmuz başındaki artışa rağmen, yılbaşındaki alım gücünün altında olduğu da bir gerçek. Zira asgari ücret yüzde 30 oranında artarken, birinci altı aylık enflasyon yüzde 42 oldu. Üstelik yüzde 78 seviyesinde olan resmi tüketici enflasyonu daha da yükselecek ve taban fiyat biraz daha eriyecek. Bu tablo, çok sevimsiz bir tablo. Sağlanan ekonomik büyümenin çalışanların kıymetli bir bölümünün refahını olumlu tarafta etkilemediğini gösteriyor.
Kaynak: Dünya
Büyüme dataları üzerinden Haziran ayında yaptığı değerlendirmede Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu fiyat artışı ve enflasyon alakasını ele alırken, hissedilen enflasyon üzerinden pahalandırıyor.
Hissettiğimiz enflasyon maalesef manşet enflasyon sayılarından daha yüksek. Enflasyonun nedeni değil de sonucuna odaklanarak uyguladığımız siyasetler enflasyonu daha da besliyor. Fiyatlarda önemli bir düzgünleştirme muhakkak gerekiyor. Lakin para siyaseti başta olmak üzere enflasyonun nedenlerine odaklanan bir siyaset oluşturmadığımız sürece fiyat artışları kısa vadeli bir rahatlama dışında direkt enflasyona katkı sağlayacaktır.
Kaynak: Dünya
"Orta sınıf"çöktü! Sorun İktisat yayınında ekonomik krizdeki derinleşme ve krizin uzaması ile alım gücündeki düşüş, yoksullaşma, yoksulluğun artması anlatılıyor. Orta sınıfın krizden aldığı hissenin yükselmesi ile ekonomik ve toplumsal açıdan kıymetli bir yeri olan bölümün süratle erimeye devam etmesi birçok sorun doğuruyor.
Geçen yıl başında 1,5 TL olan ekmekten 2.825 olan minimum fiyatla 1.883 adet alınırken, artık 200 gram ekmek 4 liradan satılıyor. Minimum fiyat de 5.500 TL ve 1.375 ekmek alınabiliyor.
2021 yıl başında 427 litre motorin alınan minimum fiyat ile yüzde 94 birikimli artışa rağmen 216 litre alınabiliyor.
Ocak 2021'de İstanbul'da ortalama kira 2.462 TL olurken, Ocak 2022'de 5.433 TL ile minimum fiyatı aşmıştı. Haziran 2022'de ise 8.575 TL oldu. Kaynak: Sahibinden
Özetle, aslen orta sınıf olmayan minimum fiyatlı kesim son yıllarda ekonomik konjonktür ile ayrılmaz bir bütün haline geliyor. Böylece ülkede tanımsal olarak orta sınıf kalmazken, yoksullaşmanın ismini minimum fiyat olarak anıyoruz.
Enflasyondaki artışta hiç rolü yok denilemeyecek fiyatların ise 'enflasyonla birlikte seçilen büyümede' hissesinin azalması aslında sorunun ana ögesi oluyor. Kısaca mevzu tekrar dönüyor dolaşıyor enflasyona geliyor.
Sizce?