Rahim (uterus) içerisinde yer alan; her ay gebeliğe konut sahipliği yapacak şekilde hazırlanan ve gebelik olmadığı süre yeterli hormon desteğinden mahrum kalması nedeniyle adet (menstruasyon) kanaması halinde dökülen özel hücreli tabakası endometriumolarak adlandırılmaktadır Bu hücresel tabakası vücutta sadece rahim içerisinde yer almaktadır Bu hücrelerin vücutta rahim dışında başka bir alanda yer alması endometriozishastalığı olarak adlandırılır Bu durum en sık olarak yumurtalıklarda, rahim arkası boşlukta (Douglas boşluğu), vajen ile barsağın son bölümü aralarında, barsakların yüzeyinde, tüplerin üstünde ya da çevresinde, rahmi tutan bağların ve mesanenin üzerinde veya karın zarı yüzeylerinde, cerrahi yaralarda, dikişli doğum sırasında açılan kesilerde, fazla nadir olarak da göbek deliği ,burun zarı gibi uzak organlarda görülür En sık görüldüğü yer %75 oranıyla yumurtalıklardır
Rahim iç tabakası adet döngüsünün seyrinde her ay kalınlaşan ve belirli bir zaman sonucunda kanamasıyla cisim dışına atılan bir dokudur Rahim iç tabakası rahim yüzeyi haricen bir yere yerleştiğinde yine adet döngüsüyle birlikte kalınlaşma gerçekleşir ve tekrar kanamayla bu doku uzaklaştırılmaya çalışılır Endometriozis hastalığının yerleştiği dokular vajinayla dış ortama açılan rahimin tersine kapalı sistemlerdir ve kanama bu kapalı sitemin içine (çoğunlukla karın boşluğuna olur ya da yumurtalık dokusu içine olur ancak bu ilerleyen zaman içinde burada endometrioma öteki adıyla çikolata kisti adı verilen yumurtalık kistlerine neden olur) olur Bu oluşan iç kanamalar iç bölgelerde yapışıklıklara niçin olur ve buna bağlı belirtiler meydana gelir Bu iç kanama miktarı çok eksik miktarda oluştuğundan hayati risk taşımaz
Kimlerde sık görülür?
Endometriozis üreme çağındaki kadınların hastalığı olarak kabul edilir Hiç şikayeti olmayan ve diğer bir nedenle değerlendirilen bir kadında saptanabilir Bütün kadınların %35'inde, çocuk sahibi olmakta güçlük çeken çiftlerin %40'ında saptanmaktadır Birinci derece akrabalarından birinde endometriozis saptanmış bir kadında hastalığın görülme olasılığı takriben 7 kat daha fazladır Endometriozis çok nadir olarak menopozdaki kadınlardan ve çok geç hastalarında görülmektedir Hatta literatürde erkelerde de görülebildiği bildirilmiştir
Niçin oluşur?
Hangi faktörlere sebep olduğu bütün olarak bilinmemektedir Nedeni açıklamaya karşın değişik teoriler öne sürülmektedir azami kabul görebilen iki manzara kalıtımsal olarak yatkınlığı yer alan kadınlarda, karın içerisinde bulunan açıklanmış yüzeylerde ya da dokularda hücrelerin yapı değişikliği uğraması ve rahim iç tabakası gibi davranmasıdır; öteki ise rahim iç tabakasının (endometrium) fallop tüplerinden karın içine taşınmasıyla oluşur oysa bu teoriye retrograd mesturasyon teorisi denir (olabilmesi daha mümkün ve mantıklı olan teoridir)
Nasıl belirti verir?
Endometriozis hastalarında en sık karşılaşılan şikayet adetlerin fazla derecede ağrılı olmasıdır Ağrının şiddetinde gitgide artarak gelişen bir düzen izlenir Ağrının nedeni endometriozis odaklarında salgılanan prostoglandin adı verilen bir takım maddelerin etkisiyle rahimde ortaya çıkan kasılmalardır Oysa ağrının şiddeti ile hastalığın derecesi arasında bir ilişki yoktur Hafif derecede bir endometriozis şiddeti ağrılara neden olabileceği gibi ileri derecede bir endometriozis olgusunda çok hafif adet sancısı görülebilir hatta hiç bir sancı olmayabilir bununla birlikte sancıların daha erken başlaması ve daha uzun sürmesi hastalığın evresinin ilerlediğine göze çarpan edebilir Sancı tipik olarak adetten birkaç gün önce başlar ve adet kanaması ile birlikte en üst düzeye ulaşır ve kanama boyunca devam eder Hatta ara sıra bu ağrılar ağrı kesici ilaçlara yanıt vermeyebilir Adet sancısı dışarıda endometriozisde kronik kasık ağrıları ve bel ağrıları da olabilir Bu ağrılar bacaklara doğru da yayılma gösterebilir
Endometriozis, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir Bu duruma endometriozis hastaların çoğunda kanama bozukluğuna rastlanmaz Oysa adet öncesi görülen kahverengi lekelenme şeklinde kanamalar endometriozis için tipiktir
Endometriozis hastaların büyük kısmı çocuk sahibi olamama nedeni ile doktora başvuru ederler genel olarak kısırlık şikayeti yer alan kadınların yaklaşık %1020 sinde değişik düzeylerde endometriozis bulunmaktadır Endometriozis ve kısırlık arasındaki ilişki tam olarak anlaşılabilmiş değildir Bilhassa hafif ve orta derecede endometriozisin kısırlığa neden olup olmadığı tartışmalıdır bununla beraber en sık kabul gören teori endometriozisin pelvis boşluğu içinde bir nesil inflamasyona neden olarak bir takım maddelerin salınımına yol açtığı ve bu maddelerin ve follikül ve yumurta gelişimi üzerinde negatif etkilerin olduğudur Karın zarında salgılanan bu maddelerin yumurta ve sperm bilerleşmesi, tubal fonksiyon ve hatta döllenmiş yumurtanın endometriuma implante olması üzerinde de olumsuz etkilerinin olabileceği ileri sürülmektedir Bir başka düşünceye kadar ise hafif derecede endometriozis kısırlığa niçin olmamaktadır Bu hastalarda kısırlığın esas nedeni fena sperm kalitesi ovülasyon bozukluğu gibi aşina başka bir patoloji veya açıklanamayan infertilite (kısırlık) olgularında olduğu gibi bilinmeyen nedenleridir Endometriozis sadece tabloya eşlik eden ek bir patolojidir
öte yandan şiddetli endometriozis kısırlığın aşina bir nedenidir Ortaya meydana çıkan yapışıklıklar ve anatomik bozukluklar üreme sisteminin adi fonksiyonunu bozarak fertilizasyon problemlerine niçin olurlar Yapışıklık olmasa bile çikolata kistleri bayağı ovülasyonu bozarak kısırlığa yol açabilir
Niçin çikolata kisti: Birikmiş kan kalıntılarının rengi süre geçtikçe kırmızıdan kahverengine ve siyaha içten değişim gösterir Endometrioma yumurtalık dokusu içinde bu eski kanın birikmesiyle oluşur ve bu kistin içinde bulunan dış görünüş olarak sıvın çikolatayı andırır *
Rahim iç tabakası adet döngüsünün seyrinde her ay kalınlaşan ve belirli bir zaman sonucunda kanamasıyla cisim dışına atılan bir dokudur Rahim iç tabakası rahim yüzeyi haricen bir yere yerleştiğinde yine adet döngüsüyle birlikte kalınlaşma gerçekleşir ve tekrar kanamayla bu doku uzaklaştırılmaya çalışılır Endometriozis hastalığının yerleştiği dokular vajinayla dış ortama açılan rahimin tersine kapalı sistemlerdir ve kanama bu kapalı sitemin içine (çoğunlukla karın boşluğuna olur ya da yumurtalık dokusu içine olur ancak bu ilerleyen zaman içinde burada endometrioma öteki adıyla çikolata kisti adı verilen yumurtalık kistlerine neden olur) olur Bu oluşan iç kanamalar iç bölgelerde yapışıklıklara niçin olur ve buna bağlı belirtiler meydana gelir Bu iç kanama miktarı çok eksik miktarda oluştuğundan hayati risk taşımaz
Kimlerde sık görülür?
Endometriozis üreme çağındaki kadınların hastalığı olarak kabul edilir Hiç şikayeti olmayan ve diğer bir nedenle değerlendirilen bir kadında saptanabilir Bütün kadınların %35'inde, çocuk sahibi olmakta güçlük çeken çiftlerin %40'ında saptanmaktadır Birinci derece akrabalarından birinde endometriozis saptanmış bir kadında hastalığın görülme olasılığı takriben 7 kat daha fazladır Endometriozis çok nadir olarak menopozdaki kadınlardan ve çok geç hastalarında görülmektedir Hatta literatürde erkelerde de görülebildiği bildirilmiştir
Niçin oluşur?
Hangi faktörlere sebep olduğu bütün olarak bilinmemektedir Nedeni açıklamaya karşın değişik teoriler öne sürülmektedir azami kabul görebilen iki manzara kalıtımsal olarak yatkınlığı yer alan kadınlarda, karın içerisinde bulunan açıklanmış yüzeylerde ya da dokularda hücrelerin yapı değişikliği uğraması ve rahim iç tabakası gibi davranmasıdır; öteki ise rahim iç tabakasının (endometrium) fallop tüplerinden karın içine taşınmasıyla oluşur oysa bu teoriye retrograd mesturasyon teorisi denir (olabilmesi daha mümkün ve mantıklı olan teoridir)
Nasıl belirti verir?
Endometriozis hastalarında en sık karşılaşılan şikayet adetlerin fazla derecede ağrılı olmasıdır Ağrının şiddetinde gitgide artarak gelişen bir düzen izlenir Ağrının nedeni endometriozis odaklarında salgılanan prostoglandin adı verilen bir takım maddelerin etkisiyle rahimde ortaya çıkan kasılmalardır Oysa ağrının şiddeti ile hastalığın derecesi arasında bir ilişki yoktur Hafif derecede bir endometriozis şiddeti ağrılara neden olabileceği gibi ileri derecede bir endometriozis olgusunda çok hafif adet sancısı görülebilir hatta hiç bir sancı olmayabilir bununla birlikte sancıların daha erken başlaması ve daha uzun sürmesi hastalığın evresinin ilerlediğine göze çarpan edebilir Sancı tipik olarak adetten birkaç gün önce başlar ve adet kanaması ile birlikte en üst düzeye ulaşır ve kanama boyunca devam eder Hatta ara sıra bu ağrılar ağrı kesici ilaçlara yanıt vermeyebilir Adet sancısı dışarıda endometriozisde kronik kasık ağrıları ve bel ağrıları da olabilir Bu ağrılar bacaklara doğru da yayılma gösterebilir
Endometriozis, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir Bu duruma endometriozis hastaların çoğunda kanama bozukluğuna rastlanmaz Oysa adet öncesi görülen kahverengi lekelenme şeklinde kanamalar endometriozis için tipiktir
Endometriozis hastaların büyük kısmı çocuk sahibi olamama nedeni ile doktora başvuru ederler genel olarak kısırlık şikayeti yer alan kadınların yaklaşık %1020 sinde değişik düzeylerde endometriozis bulunmaktadır Endometriozis ve kısırlık arasındaki ilişki tam olarak anlaşılabilmiş değildir Bilhassa hafif ve orta derecede endometriozisin kısırlığa neden olup olmadığı tartışmalıdır bununla beraber en sık kabul gören teori endometriozisin pelvis boşluğu içinde bir nesil inflamasyona neden olarak bir takım maddelerin salınımına yol açtığı ve bu maddelerin ve follikül ve yumurta gelişimi üzerinde negatif etkilerin olduğudur Karın zarında salgılanan bu maddelerin yumurta ve sperm bilerleşmesi, tubal fonksiyon ve hatta döllenmiş yumurtanın endometriuma implante olması üzerinde de olumsuz etkilerinin olabileceği ileri sürülmektedir Bir başka düşünceye kadar ise hafif derecede endometriozis kısırlığa niçin olmamaktadır Bu hastalarda kısırlığın esas nedeni fena sperm kalitesi ovülasyon bozukluğu gibi aşina başka bir patoloji veya açıklanamayan infertilite (kısırlık) olgularında olduğu gibi bilinmeyen nedenleridir Endometriozis sadece tabloya eşlik eden ek bir patolojidir
öte yandan şiddetli endometriozis kısırlığın aşina bir nedenidir Ortaya meydana çıkan yapışıklıklar ve anatomik bozukluklar üreme sisteminin adi fonksiyonunu bozarak fertilizasyon problemlerine niçin olurlar Yapışıklık olmasa bile çikolata kistleri bayağı ovülasyonu bozarak kısırlığa yol açabilir
Niçin çikolata kisti: Birikmiş kan kalıntılarının rengi süre geçtikçe kırmızıdan kahverengine ve siyaha içten değişim gösterir Endometrioma yumurtalık dokusu içinde bu eski kanın birikmesiyle oluşur ve bu kistin içinde bulunan dış görünüş olarak sıvın çikolatayı andırır *