destek ve hareket sistemini oluşturan yapı ve organları nelerdir

destek ve hareket sistemini oluşturan yapı ve organları nelerdir

destek ve hareket sistemini iskelet,eklemler ve kaslar oluşturur


Destek ve hareket sistemi

Vucuda destek olup koruyan, kaslarla bağlanarak hareketi sağlayan yapıya iskelet denir İskeletin gorevleri şunlardır;

Kaslara ve ic organlara bağlanma yuzeyi sağlar
İc organları dış etkenlere karşı korur
İhtiyac duyulan bazı inorganik maddeleri depolar
Kemiklerin icindeki ilik dokusu, alyuvar ile bazı akyuvarı uretir
Vucudun dik durmasını sağlar


İskeletimizi oluşturan kemikler, dış gorunuşleri bakımından;

a) Uzun Kemik: Kol bacak, parmak kemikleri
b) Yassı Kemik: Kafatası, kurek, kaburga, kalca kemikleri
c) Kısa Kemik: Omurlar olmak uzere uc ceşittir

Tum kemiklerde;

Sıkı(dolgun) kemik
Gevşek (sungerimsi) kemik


olmak uzere iki ceşit doku vardır

Kemiğin yapısı
Yapısında organik ve inorganik maddeler bulundurur Organik maddeler sinirler ve kan damarlarıdır İnorganik maddeler ise kalsiyum, potasyum, ve sodyum tuzlarıdır Bu maddeler kemiğe sertlik vermektedir

Kemiğin dış kısmında kalınlaşmasını ve onarılmasını sağlayan kemik zarı (Periost) bulunur Govde kısmı ile kemik uclarının dış kısmı sıkı kemiktir Kemik uclarının ici sungerimsi kemiktir Sungerimsi kemik dokusunda kırmızı ilik bulunur Kemik govdesinin ortasındaki kanalda sarı kemik iliği bulunur

İskeletin Kısımları:

İnsan iskeleti yaklaşık 207214 kemikten oluşmuştur


Baş
Govde
Uyeler

iskeleti olmak uzere uc grupta incelenir

1 Baş İskeleti

Beyin ve ic kulağı orten kafatası iskeleti ve cene, burun, gozde bulunan yuz iskeleti olmak uzere ikiye ayrılır Kafatası iskeletinde bulunan kemikler birbirine oynamaz eklemlerle bağlanarak, beyini tamamen kapatarak korurlar Yalnız omurilik ve sinirlerin girişcıkışını sağlayan delikler vardır Baş iskeletinde yalnızca alt cene kemiği hareketli eklemlerle şakak kemiğine bağlı olarak hareket edebilir Kemik zarı altında ince bir tabaka halinde sıkı kemik dokusu bulunur Sarı kemik iliği ve diğer kanallar bulunmaz Ortası sungerimsi kemik dokudur

2 Govde İskeleti

Omurga, kaburga, goğus, omuz ve kalca kemiklerinden oluşmuştur

Omurga; boyundan başlayıp kuyruk sokumuna kadar devam eder Hafif Sşeklindedir Ust uste gelen 33 omurdan oluşmuştur Boyun (7 omur), sırt (12 omur), bel (5 omur), sağrı (5 omur), kuyruk sokumu (4 omur) olmak uzere beş bolgeye ayrılır Omurların omur delikleri birleşerek omurga kanalını oluştururlar Omurga kanalında omurilik bulunur

Goğus kemiği; vucudun goğus bolgesinde yer alan yassı bir kemiktir 12 cift olan kaburgaların ilk yedi cifti kıkırdak ucları ile goğus kemiğine bağlanırlar 8, 9 ve 10 kaburgalar ise once birbirlerine sonra 7 cift kaburgaya bağlanırlar 11 ve 12 kaburga kemiklerinin ucları boştadır Bunlara yuzucu kaburgalardenir

Omuz kemeri; iki koprucuk kemiği ve iki kurek kemiğinden oluşmuştur

Kalca kemiği; kalca, omurga ve catı kemiklerinden oluşur Kalca kemikleri omurganın sağrı bolgesindeki omurlarla bireşerek leğendenilen yapıyı oluştururlar

3 Uyeler İskeleti

Kol ve bacaklardaki kemiklerin tumune uyeler iskeletidenir

Kollarda yukarıdan aşağıya doğru;

Uyluk kemiği (1)

Dizkapağı kemiği (1)

Baldır kaval kemiği (2)

Bilek kemiği (7)

Tarak kemiği (5)

Parmak kemiği (14)


olmak uzere toplam 30 adet kemik bulunur

Eklem

İskelet sistemini oluşturan kemikler uc uca ya da yan yana gelerek, eklem denilen yapılarla birbirlerine bağlanırlar Eklemler, oynamaz, yarı oynar, ve oynar olmak uzere uc grupta incelenir

1 Oynamaz Eklem: Bu tip eklemlerin aralarında boşluk bırakmazsızın testere dişi gibi dişlerle birbirine sıkıca bağlanmış kemikler arasında gorulur Kafatası kemiklerinde gorulur

2 Yarı Oynar Eklem: Vucudumuzun dik durmasını sağlayan omurgadaki, omurlar bu tip eklemlerle bağlanmışlardır Kıkırdak disklerinden oluşur

3 Oynar Eklem: Kol ve bacaklardaki kemikler arasında gorulen, tam hareketli eklemlerdir

Kaslar

Kaslar insanın vucut ağırlığının %4050'sini oluştururlar Vucut şeklinin korunmasını, desteklenmesini, sindirim, dolaşım, boşaltım sistemlerinin calışması faaliyetleri bu organları oluşturan kaslar sayesinde gercekleştirilir

Kaslar, kas hucrelerinden oluşur Kas hucreleri birleşerek kas liflerini, kas lifleri de kasları oluştururlar Aralarında bol miktarda kan damarları ve sinirleri yer alır

İnsanda yapı ve calışma bakımından uc ceşit kas bulunur:

Duz kaslar (beyaz kaslar)
Cizgili (iskelet) kaslar (kırmızı kaslar)
Kalp kasları

1 Duz Kaslar: Mekik şeklindeki hucrelerden oluşurlar Sarkolemma denilen hucre zarları vardır Sarkoplazma denilen sitoplazmalarında kasılmayı sağlayan ve boyuna uzanan, miyofibril denilen iplikcikler bulunurHucreleri yanyana gelerek demetler meydana getirirler Duz kaslar, isteğimiz dışında (istemsiz) calışırlar Bu nedenle calışmaları yavaş, duzenli ve uzun surelidir Sindirim, dolaşım, solunum ve ureme organlarının yapısında bulunur Organın gorevine gore uzunlamasına, halka ve capraz şeklinde duzenlenerek organların peristaltik hareketlerini sağlar

2 Cizgili Kaslar: Birden fazla cekirdekleri vardır Cekirdekleri hucrenin zarına yakın yerlerde bulunur Cizgili kaslar, isteğimizle (istemli) calışırlar Duz kaslara gore daha hızlı calışırlar fakat cabuk yorulurlar

Cizgili kas hucrelerinin sitoplazmalarındaki miyofibriller duz kaslardan farklı olarak acık ve koyu renkli bantlar şeklinde dizilmişlerdir Bunlar aktin ve miyozin ipliklerinin oluşturdukları bantlardır Miyofibrillerin oluşturdukları kas telleri birbirlerine bağlanarak kas demetlerini meydana getirirler

Cizgili kas kasıldığında;

Zbantları birbirine yaklaşır
Ibandı kasılır
Abandı değişmez
Hbandı yok olur
Kasın boyu kısalırken, hacmi değişmez

İskelet kaslarının coğu ciftler halinde ve birbirlerine zıt olarak calışırlar Bu tur kaslara antagonist kaslar denir Antagonist kaslarda biri kasılırken diğeri gevşer Bacağın, kolun, omuzun hareketleri antagonist kaslarla sağlanır Sırt ve karın kasları aynı yonde kasılır ve gevşer

3 Kalp Kası: İsteğimiz dışında calışan cizgili kastırc İskelet kaslarından farklı olarak kalp kası hucreleri tek cekirdeklidir İskelet kaslarından daha yavaş kasılır Ritmik kasılır, yorulmaz