Diş Sağlığında Vitaminler
Beslenme diş sağlığı ve guzelliği ile doğrudan ilişkilidir Bunun nedeni hem beslenmenin ağız ve diş yoluyla yapılması, hem de beslenme sayesinde hucre dokularının sağlıklı olmasına neden olan besinlerin alınmasıdır İnsanların sağlıklı yaşamaları buyumeleri ve coğalmaları icin gerekli sentezleri organizmada yapılmayan, dışarıdan eser miktarda alınması gereken organik bileşiklere vitamin adı verilir
İnsanda vitamin eksiklikleri yetersiz alış, barsak absorbsiyonunundaki bozukluk yada alışa oranla ihtiyacın artması sonucu meydana gelmektedir
Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak ikiye ayrılır;
A VİTAMİNİ: Yağda erir Şalgam, ıspanak ve karnabahar gibi bitkilerin yeşil pigmentlerinde bulunur A Vitaminin eksikliği osteoblast ve odontoblast aktivitesini azaltarak kemik ve diş buyumesini yavaşladır Ağız kavitesi ve mukozasında keratinizasyon gorulur Tukruk sekresyonu azalır veya tamamen ortadan kalkar Ağız kuruluğu sonucunda diş etleri ve ağız mukozasında catlamalar meydana gelir Ağız sağlığına ozen gosterilmediğinde mikroorganizmalar bu catlaklara yerleşerek enfeksiyonlara neden olur Bu nedenle ağız dokusunda meydana gelen iyileşmelerde gecikir
A Vitaminin eksikliğinde: Kollejen liflerde dejenerasyon meydana gelir ve periodontal aralık genişler Yine bu vitaminin eksikliğinde hipersementoz ve diş surmesinde gecikme meydana gelebilir
A Vitamininin fazlalığında: Hipervitaminozunda epitelde dejenerasyon, iyileşmede gecikme, osteoporosiz, alveol kemiğinde belirgin kemik rezorbsiyonları, deride pigmentasyon, soyulmalar ve kaşıntılar, mensturasyon bozuklukları meydana gelir
D VİTAMİNİ: Kemiğin normal mineralizasyonunu sağlar Buyume cağındaki cocuklarda, gebelerde ve emzikli kadınlarda vitamin D'nin gunluk dozu 400 UI'dır Bu dozun buyuk bir kısmı guneş ışınından sağlanmaktadır Vitaminin kalsuyumdan ve bağırsaktan emilimi ile hizmet verir Vitaminde kemik oluşumunda gereklidir
Vitamin D'nin eksikliğinde: Cocuklarda reşitizme, erişkinlerde osteomalezi hastalığına neden olur
E VİTAMİNİ: Soya fasulyesi, mısır, pamuk yağı, taze yeşillikler ve sebzelerde bulunur Gunluk gereksinme duyulan miktar 1212 IU'dır Yumurta ve ette de bulunur Vitamin E bir antioksidantdır Vitamin E hucre elemanları icin esas olan oksidasyonu oksidasyonunun toksik urunlerini onler E vitaminin bulunduğu durumlarda eritrositlerin hidrojen peroksid icinde hemolize olmalarına karşı direncleri artmıştır Plasentadan vitamin E'nin gecişi sınırlıdır Bebekler sut ile yeterli duzeyde E vitamini alabilirler
E Vitaminin eksiliği: Hucre epitalinde dejerasyon meydana getirebilmektedir E vitaminin eksikliğinde cocuklarda kas gelişiminde duzensizlik meydana getirir Diş eti hastalığı olan kişilerde E vitamini uygulamasının iltihap olayını etkilemediği gozlenmiştir
VİTAMİN K: Karaciğerde protrombin yapılmasında kullanılır Yokluğunda kan ile ilgili belirtiler ortaya cıkar Normal olarak barsaklarda bulunan bakteriler tarafından sentezlenir
Vitaminin K eksikliğinde: Kanama pırtılaşma ile ilgili sorunlar ortaya cıktığından bu vitamin vucut icin cok gereklidir
SUDA COZULEN VİTAMİNLER
PRİDOSİN (Vitamin B6): Bira mayası, karaciğer, pirinc, kepek ve buğdayda, ceşitli sebzelerde bulunur Erişkinlerde gunluk gereksinme duyulan B6 vitamini 2 miligramdır PLP amino asit, karbonhidrat ve yağ asitleri metobolizmasındaki cok sayıda enzimin koenzimidir
Vitamin B6 eksikliğinde: Yetişkin bir kimsede ceşitli belirtiler ortaya cıkar İlk gozlenen adele gucsuzluğu, yorgunluk ve uykuya eğilimdir Dudak, burun kıvrımlarında, goz etrafında, yanakların cevresinde alında, kulak arkasında ve ensenin aşağı kısımlarında seboreik dermatit gorulur Dilde ve ağızda iltihaplar cıkar Dudak kenarında catlaklar olur
TİAMİN (Vitamin B1): Yeşil sebzeler, balık, et, meyve ve sutte, baklagillerde ve ozellikle bezelyede bulunur Yemek pişirme durumunda ısı 100 derecenin uzerine cıkarsa vitamin ozelliğini yitirir Soğukta ve dondurularak saklanan yiyecekler B1 vitamini yonunden kayba uğramazlar Yetişkin bir insan gunde bir miligram Tiamin'e ihtiyac duyar Tiamin vucutta karbonhidrat metobolizması icin gereklidir
Tiamin B1 eksikliğinde: Beriberi hastalığı gorulur Ağızda gorulen sorunlar arasında dilde yanma, tat kaybı, ağız mukozasında aşırı duyarlılık Tiamin ve oteki B1 vitaminleri insan tukruğunde bulunan bakterilerin buyumesini inhibe eder
RİBOFLAVİN (B2 Vitamini):Sut ve et urunleri bu vitaminin asıl kaynağıdır Isıya oldukca dayanıklıdır Yemeklerin pişirilmesi sırasında etkisini kaybetmez Guneş ışığı tarafından bozulur Erişkinler gunde 1 2 miligram almalıdır Vucuttaki ceşitli metobolizmaları enzim mekanizmalarında etkili olur
Riboflovin eksikliği: Semptomları genellikle dudaklar, dil, gozler ve deride gorulur Dudak kenarında iltihap meydana gelir Dil uzerinde pırtıklı ve gıranurlu bir gorunum vardır Coğrafik dil adı ile anılır Dil uzerine yiyecek ve iceceklerin değmesi ağrı ve yanma hissi meydana getirir Bazı olgularda dil morumsu, kırmızı ya da erguvani bir renk alır
NİKOTİNİK ASİT VE MİKOTİNAMİD: Niasinin rolu riboflavinde olduğu gibi oksidasyon ve reduksiyon olaylarında anahtarlıktır NAD ve NADP bileşikleri olarak, niasin karbonhidrat ve lipid metabolizmasında mitokondrilerdeki elektron transportunun sağlayarak katılırlar
Nikotinik asit ve mikotinamid eksikliğinde: Pellegra adı verilen bir hastalık meydana geliyor Pellegra hastalığında başlıca semtomlar ağız kavitesinde rastlanır Ağız mukozasında yanma hissi, dudak ve dilin yan kısmı kırmızı ve şiştir Daha sonraki donemlerde dilin ustu kırmızı ve şiş olarak devam eder Diş eti epitelinde de dejarasyonlar gorulur Diş eti iltihabı dişetleri arasındaki papillalarda ulserler tukruk bezlerinin buyumesi tukruk salgısında artış gelir Bu vitamin et, karaciğer, bira mayası ve yer fıstığı bulunur
Biotin: Bira mayası ve yumurta sarısında bulunur Vucuttaki ceşitli enzim mekanizmalarında rol alır
Beslenme diş sağlığı ve guzelliği ile doğrudan ilişkilidir Bunun nedeni hem beslenmenin ağız ve diş yoluyla yapılması, hem de beslenme sayesinde hucre dokularının sağlıklı olmasına neden olan besinlerin alınmasıdır İnsanların sağlıklı yaşamaları buyumeleri ve coğalmaları icin gerekli sentezleri organizmada yapılmayan, dışarıdan eser miktarda alınması gereken organik bileşiklere vitamin adı verilir
İnsanda vitamin eksiklikleri yetersiz alış, barsak absorbsiyonunundaki bozukluk yada alışa oranla ihtiyacın artması sonucu meydana gelmektedir
Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak ikiye ayrılır;
A VİTAMİNİ: Yağda erir Şalgam, ıspanak ve karnabahar gibi bitkilerin yeşil pigmentlerinde bulunur A Vitaminin eksikliği osteoblast ve odontoblast aktivitesini azaltarak kemik ve diş buyumesini yavaşladır Ağız kavitesi ve mukozasında keratinizasyon gorulur Tukruk sekresyonu azalır veya tamamen ortadan kalkar Ağız kuruluğu sonucunda diş etleri ve ağız mukozasında catlamalar meydana gelir Ağız sağlığına ozen gosterilmediğinde mikroorganizmalar bu catlaklara yerleşerek enfeksiyonlara neden olur Bu nedenle ağız dokusunda meydana gelen iyileşmelerde gecikir
A Vitaminin eksikliğinde: Kollejen liflerde dejenerasyon meydana gelir ve periodontal aralık genişler Yine bu vitaminin eksikliğinde hipersementoz ve diş surmesinde gecikme meydana gelebilir
A Vitamininin fazlalığında: Hipervitaminozunda epitelde dejenerasyon, iyileşmede gecikme, osteoporosiz, alveol kemiğinde belirgin kemik rezorbsiyonları, deride pigmentasyon, soyulmalar ve kaşıntılar, mensturasyon bozuklukları meydana gelir
D VİTAMİNİ: Kemiğin normal mineralizasyonunu sağlar Buyume cağındaki cocuklarda, gebelerde ve emzikli kadınlarda vitamin D'nin gunluk dozu 400 UI'dır Bu dozun buyuk bir kısmı guneş ışınından sağlanmaktadır Vitaminin kalsuyumdan ve bağırsaktan emilimi ile hizmet verir Vitaminde kemik oluşumunda gereklidir
Vitamin D'nin eksikliğinde: Cocuklarda reşitizme, erişkinlerde osteomalezi hastalığına neden olur
E VİTAMİNİ: Soya fasulyesi, mısır, pamuk yağı, taze yeşillikler ve sebzelerde bulunur Gunluk gereksinme duyulan miktar 1212 IU'dır Yumurta ve ette de bulunur Vitamin E bir antioksidantdır Vitamin E hucre elemanları icin esas olan oksidasyonu oksidasyonunun toksik urunlerini onler E vitaminin bulunduğu durumlarda eritrositlerin hidrojen peroksid icinde hemolize olmalarına karşı direncleri artmıştır Plasentadan vitamin E'nin gecişi sınırlıdır Bebekler sut ile yeterli duzeyde E vitamini alabilirler
E Vitaminin eksiliği: Hucre epitalinde dejerasyon meydana getirebilmektedir E vitaminin eksikliğinde cocuklarda kas gelişiminde duzensizlik meydana getirir Diş eti hastalığı olan kişilerde E vitamini uygulamasının iltihap olayını etkilemediği gozlenmiştir
VİTAMİN K: Karaciğerde protrombin yapılmasında kullanılır Yokluğunda kan ile ilgili belirtiler ortaya cıkar Normal olarak barsaklarda bulunan bakteriler tarafından sentezlenir
Vitaminin K eksikliğinde: Kanama pırtılaşma ile ilgili sorunlar ortaya cıktığından bu vitamin vucut icin cok gereklidir
SUDA COZULEN VİTAMİNLER
PRİDOSİN (Vitamin B6): Bira mayası, karaciğer, pirinc, kepek ve buğdayda, ceşitli sebzelerde bulunur Erişkinlerde gunluk gereksinme duyulan B6 vitamini 2 miligramdır PLP amino asit, karbonhidrat ve yağ asitleri metobolizmasındaki cok sayıda enzimin koenzimidir
Vitamin B6 eksikliğinde: Yetişkin bir kimsede ceşitli belirtiler ortaya cıkar İlk gozlenen adele gucsuzluğu, yorgunluk ve uykuya eğilimdir Dudak, burun kıvrımlarında, goz etrafında, yanakların cevresinde alında, kulak arkasında ve ensenin aşağı kısımlarında seboreik dermatit gorulur Dilde ve ağızda iltihaplar cıkar Dudak kenarında catlaklar olur
TİAMİN (Vitamin B1): Yeşil sebzeler, balık, et, meyve ve sutte, baklagillerde ve ozellikle bezelyede bulunur Yemek pişirme durumunda ısı 100 derecenin uzerine cıkarsa vitamin ozelliğini yitirir Soğukta ve dondurularak saklanan yiyecekler B1 vitamini yonunden kayba uğramazlar Yetişkin bir insan gunde bir miligram Tiamin'e ihtiyac duyar Tiamin vucutta karbonhidrat metobolizması icin gereklidir
Tiamin B1 eksikliğinde: Beriberi hastalığı gorulur Ağızda gorulen sorunlar arasında dilde yanma, tat kaybı, ağız mukozasında aşırı duyarlılık Tiamin ve oteki B1 vitaminleri insan tukruğunde bulunan bakterilerin buyumesini inhibe eder
RİBOFLAVİN (B2 Vitamini):Sut ve et urunleri bu vitaminin asıl kaynağıdır Isıya oldukca dayanıklıdır Yemeklerin pişirilmesi sırasında etkisini kaybetmez Guneş ışığı tarafından bozulur Erişkinler gunde 1 2 miligram almalıdır Vucuttaki ceşitli metobolizmaları enzim mekanizmalarında etkili olur
Riboflovin eksikliği: Semptomları genellikle dudaklar, dil, gozler ve deride gorulur Dudak kenarında iltihap meydana gelir Dil uzerinde pırtıklı ve gıranurlu bir gorunum vardır Coğrafik dil adı ile anılır Dil uzerine yiyecek ve iceceklerin değmesi ağrı ve yanma hissi meydana getirir Bazı olgularda dil morumsu, kırmızı ya da erguvani bir renk alır
NİKOTİNİK ASİT VE MİKOTİNAMİD: Niasinin rolu riboflavinde olduğu gibi oksidasyon ve reduksiyon olaylarında anahtarlıktır NAD ve NADP bileşikleri olarak, niasin karbonhidrat ve lipid metabolizmasında mitokondrilerdeki elektron transportunun sağlayarak katılırlar
Nikotinik asit ve mikotinamid eksikliğinde: Pellegra adı verilen bir hastalık meydana geliyor Pellegra hastalığında başlıca semtomlar ağız kavitesinde rastlanır Ağız mukozasında yanma hissi, dudak ve dilin yan kısmı kırmızı ve şiştir Daha sonraki donemlerde dilin ustu kırmızı ve şiş olarak devam eder Diş eti epitelinde de dejarasyonlar gorulur Diş eti iltihabı dişetleri arasındaki papillalarda ulserler tukruk bezlerinin buyumesi tukruk salgısında artış gelir Bu vitamin et, karaciğer, bira mayası ve yer fıstığı bulunur
Biotin: Bira mayası ve yumurta sarısında bulunur Vucuttaki ceşitli enzim mekanizmalarında rol alır