DİZARTRİ
Dizartri, sözlerin yanlışlı söylenmesi ya da seslendirilmesine neden olan marazın tıptaki ismidir.
Dizartri; Hadlerden ileri gelen lisan ve konuşma bozuklukları kategorisinde incelenmektedir.
Dizartri illetinde konuşma sırasında hecelerin eklemlenmesinde ve ses tonunun iniş çıkışlarında sorunlar görülebilir. Dizartri, konuşma ile ilgili vücutta hangi yapının bozulduğuna bağlı olarak çeşitlere ayrılır.
Dizartrinin nedenleri :Dimağ felci (Cerebral Palsy)
Serebrovasküler hadiseler
Multipl skleroz (MS)
Parkinson marazı Myasthenia gravis Menenjit Dimağ tümörleri Kurşun ve CO zehirlenmeleri
Burada bozukluk hecelerin birbiriyle mafsallanması (artikülasyon) konuşmanın rezonansı ve alışılagelmiş ses tonundaki iniş-çıkış üzere unsurlardadır. Konuşmayla ilgili kasların ve bunların hareket ve uyumunu sağlayan nöral mekanizmaların hastalıklarında görülür. Fonksiyonu bozulan anatomik yapıya nazaran farklı dizartri tipleri vardır.
a. Piramidal dizartri : Esas psödobülber paralizi üzere bilateral piramidal lezyonlarda görülür. Hasta sözleri ağzının içinde yuvarlar, net bir biçimde telaffuz edemez. Mahsusen b.p üzere dudak d ve t üzere lisanla ilgili harfleri söylemekte güçlük çeker. Piramida dizartriye hemiparezilerde de rastlanır.
b. Ekstrapiramidal Hastalıklarda Dizartri: Parkinson Marazı : Ses tonu düşük, konuşma monotondur; heceler birbirinden ayrılmaz. Birtakım hastalar cümlenin sonundaki söz yahut heceleri süratli bir halde tekrar ederler. Buna palilali ismi verilir. Kore ve distonilerde de ağız, lisan ve teneffüs kaslarındaki istemsiz hareketler nedeniyle konuşma dizartrik hal alabilir.
c. Serebellar dizartri :Kesik, kesik vurgulamaların yanlış alanlarda yapıldığı, hengam zaman patlayıcı nitelikte bir konuşma formudur. Konuşmayla ilgili kaslardaki asinerjiye bağlıdır. Sarhoş konuşmasına benzetilir. Serebellar sistem hastalıklarında, mahsusen mültipl sklerozda, alkol intoksikasyonunda görülür.
d. 2. motor nöron marazları : Tutulan kas yahut kaslara nazaran konuşmada farklı özellikler görülür. Periferik yüz felçlerinde dudaktaki zaaf nedeniyle hasta b, p üzere harfleri söylemekte güçlük çeker. Lisan felçlerinde d, n, s, t üzere harflerin telaffuzu bozulmuştur. Yumuşak damak felçlerinde konuşma genizdendir. Buna rinolali yahut nazone konuşma ismi verilir. Motor nöron illetinde ekseriyetle I. ve II. motor nöron bulguları birlikte bulunur. Marazın bülber yerleşimli tiplerinde yutma güçlüğünün yanısıra konuşma da erkenden bozulur. Ses, velum felci nedeniyle nazone bir tonalite alır. Lisan hareketlerindeki zayıflık de konuşma güçlüğünü arttırır. 2. nöron tipindeki bu kas zaafına piramidal yolların iki taraflı tutulmasının neden olduğu psödobülber tablo da eklenir. Böylelikle, bir mühlet sonra hastanın söylediğini anlamak imkansız hale gelir.
e. Myasthenia gravis : Konuşma kaslarındaki yorgunluk nedeniyle dizartri görülür. Konuşma başlangıçta olağana yakın olsa bile devranla bozulduğu dikkati çeker. Tensilon (edrophoium) üzere kısa vadede tesirli antikolinesterazların zerki konuşmayı süreksiz olarak süratle düzeltir.
f. Kas marazları :Yüz kaslarını tutan miyopatilerde de dizartri görülebilir.
Çocuklarda görülmesinin nedenleri:
Tıpta lisan ve konuşma bozuklukları manasında kullanılan dizartride, merkezi yahut periferik had sisteminde kimi ortamlarda oluşan hasarlar sonucu, konuşmayı sağlayan kasların denetiminde güçlük yaşanır. Bilhassa hamilelik devrinde, ana karnında yaşanan enfeksiyon, oksijen eksikliği vb. problemler nedeniyle çocuklarda dizartri görülebilir. Çocuklarda görülen dizartrinin nedenleri şöyle sıralanabilir:
Prematüre doğumlar
Kanda yahut dimağda oksijenin eksilmesi
Gebelikte anada yahut ana karnındaki evlatta enfeksiyon oluşması
Hudut sistemi travmaları yahut kazalar
Beyin tümörleri
Metabolik bozukluklar
Çeşitli dejeneratif illetler
Dizartri, sözlerin yanlışlı söylenmesi ya da seslendirilmesine neden olan marazın tıptaki ismidir.
Dizartri; Hadlerden ileri gelen lisan ve konuşma bozuklukları kategorisinde incelenmektedir.
Dizartri illetinde konuşma sırasında hecelerin eklemlenmesinde ve ses tonunun iniş çıkışlarında sorunlar görülebilir. Dizartri, konuşma ile ilgili vücutta hangi yapının bozulduğuna bağlı olarak çeşitlere ayrılır.
Dizartrinin nedenleri :Dimağ felci (Cerebral Palsy)
Serebrovasküler hadiseler
Multipl skleroz (MS)
Parkinson marazı Myasthenia gravis Menenjit Dimağ tümörleri Kurşun ve CO zehirlenmeleri
Burada bozukluk hecelerin birbiriyle mafsallanması (artikülasyon) konuşmanın rezonansı ve alışılagelmiş ses tonundaki iniş-çıkış üzere unsurlardadır. Konuşmayla ilgili kasların ve bunların hareket ve uyumunu sağlayan nöral mekanizmaların hastalıklarında görülür. Fonksiyonu bozulan anatomik yapıya nazaran farklı dizartri tipleri vardır.
a. Piramidal dizartri : Esas psödobülber paralizi üzere bilateral piramidal lezyonlarda görülür. Hasta sözleri ağzının içinde yuvarlar, net bir biçimde telaffuz edemez. Mahsusen b.p üzere dudak d ve t üzere lisanla ilgili harfleri söylemekte güçlük çeker. Piramida dizartriye hemiparezilerde de rastlanır.
b. Ekstrapiramidal Hastalıklarda Dizartri: Parkinson Marazı : Ses tonu düşük, konuşma monotondur; heceler birbirinden ayrılmaz. Birtakım hastalar cümlenin sonundaki söz yahut heceleri süratli bir halde tekrar ederler. Buna palilali ismi verilir. Kore ve distonilerde de ağız, lisan ve teneffüs kaslarındaki istemsiz hareketler nedeniyle konuşma dizartrik hal alabilir.
c. Serebellar dizartri :Kesik, kesik vurgulamaların yanlış alanlarda yapıldığı, hengam zaman patlayıcı nitelikte bir konuşma formudur. Konuşmayla ilgili kaslardaki asinerjiye bağlıdır. Sarhoş konuşmasına benzetilir. Serebellar sistem hastalıklarında, mahsusen mültipl sklerozda, alkol intoksikasyonunda görülür.
d. 2. motor nöron marazları : Tutulan kas yahut kaslara nazaran konuşmada farklı özellikler görülür. Periferik yüz felçlerinde dudaktaki zaaf nedeniyle hasta b, p üzere harfleri söylemekte güçlük çeker. Lisan felçlerinde d, n, s, t üzere harflerin telaffuzu bozulmuştur. Yumuşak damak felçlerinde konuşma genizdendir. Buna rinolali yahut nazone konuşma ismi verilir. Motor nöron illetinde ekseriyetle I. ve II. motor nöron bulguları birlikte bulunur. Marazın bülber yerleşimli tiplerinde yutma güçlüğünün yanısıra konuşma da erkenden bozulur. Ses, velum felci nedeniyle nazone bir tonalite alır. Lisan hareketlerindeki zayıflık de konuşma güçlüğünü arttırır. 2. nöron tipindeki bu kas zaafına piramidal yolların iki taraflı tutulmasının neden olduğu psödobülber tablo da eklenir. Böylelikle, bir mühlet sonra hastanın söylediğini anlamak imkansız hale gelir.
e. Myasthenia gravis : Konuşma kaslarındaki yorgunluk nedeniyle dizartri görülür. Konuşma başlangıçta olağana yakın olsa bile devranla bozulduğu dikkati çeker. Tensilon (edrophoium) üzere kısa vadede tesirli antikolinesterazların zerki konuşmayı süreksiz olarak süratle düzeltir.
f. Kas marazları :Yüz kaslarını tutan miyopatilerde de dizartri görülebilir.
Çocuklarda görülmesinin nedenleri:
Tıpta lisan ve konuşma bozuklukları manasında kullanılan dizartride, merkezi yahut periferik had sisteminde kimi ortamlarda oluşan hasarlar sonucu, konuşmayı sağlayan kasların denetiminde güçlük yaşanır. Bilhassa hamilelik devrinde, ana karnında yaşanan enfeksiyon, oksijen eksikliği vb. problemler nedeniyle çocuklarda dizartri görülebilir. Çocuklarda görülen dizartrinin nedenleri şöyle sıralanabilir:
Prematüre doğumlar
Kanda yahut dimağda oksijenin eksilmesi
Gebelikte anada yahut ana karnındaki evlatta enfeksiyon oluşması
Hudut sistemi travmaları yahut kazalar
Beyin tümörleri
Metabolik bozukluklar
Çeşitli dejeneratif illetler