Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle buğday ve mısır fiyatları sert biçimde yükseldi.
Ukrayna için 'dünyanın ekmek sepeti' denilirken, Türkiye bu iki ülkeden de tarım eserlerin alım yapanlar içinde birinci sıralarda yer alıyor.
Buğdayda kıtlık yaşanır mı? Ekmek fiyatlarına artırım gelir mi?
Fiyatlar tepeyi gördü.
Putin'in, ayrılıkçıların idarelerini tanınması ile derinleşen kriz sonrası tarım emtiasında gözlenen yükseliş, işgalin resmen başlamasıyla ivme kazandı.
Rusya ve Ukrayna'nın üretimdeki yükü nedeniyle buğday, emtia piyasalarında ana aktör oldu.
Blooöberg HT haberine göre, buğday fiyatları, 9,34 dolar ile Ağustos 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi görürken, yüzde 6'ya yakın yükselen buğday fiyatları, haftalık bazda yüzde 16,3, yılbaşına nazaran ise yüzde 21,3 oranında arttı. Buğday geçen yılı da yüzde 20,3 yükselişle tamamlamıştı. Buğday fiyatlarının geçen yıl artmasında üretim öngörüleri, ihracat, arza yönelik kaygılar ve olumsuz hava koşuları tesirli olmuştu.
Tarım emtia fiyatları ne durumda?
Mısır fiyatları ise bugün yüzde 5'in üzerinde arttı ve 7,16 dolarla Mayıs 2021'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün ayrıyeten pamuk fiyatlarında yüzde 1, soya fasulyesinde yüzde 4,5, kakaoda yüzde 0,5 civarında artışlar görülürken, kahvede yüzde 0,2 civarında azalış yaşandı. Şekerde ise yatay bir seyir izleniyor. Soya fasulyesi de 17,56 dolarla Eylül 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Analistler, gübre ve güç maliyetlerindeki artışın genel olarak tarım emtia fiyatlarındaki yükselişi tetiklediğini söyledi.
Süre uzarsa sorun büyür!
Bloomberg HT’ye konuk olan Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği Avrasya Lideri Dr. Eren Günhan Ulusoy, Ukrayna krizinin tahıl piyasasına tesirleri için, tansiyonun uzaması halinde Brent petrol ve buğdayın fiyat orantısının şu an birebir olduğunu aktararak şunları söyledi:
Brent petrolün alternatifi var, lakin buğdayın ve mısırın alternatifi yok. Savaş dediğimizde enerjiyi ikame edebilirseniz ancak tarım eserlerini ikame edemiyorsunuz.
Ulusoy, dünyanın bu şoku 1-2 aylık mevcut buğday stoklarıyla götürebileceğini söylediği konuşmasında, “Süre uzarsa o vakit sorun daha büyük hale gelir. Rusya’dan tedarikte bir kesinti olursa Türkiye’de her şey eskisi üzere devam eder diyemeyiz. Kesinlikle bunu ikame etmemiz gerekir.” tabirlerini kullandı.
Makarna ve ekmek üzere temel besin eserleri direkt etkilenecek.
Emtia borsalarında tarım eserlerinin fiyatlanması, piyasada gerçekleşecek fiyatlama konusundaki beklentiler açısından büyük değer taşıyor.
Türkiye, Rusya’nın en büyük buğday ithalatçılarından biri olduğundan hububat fiyatlarındaki artış, besin fiyatlarını da artırıyor. Buğday fiyatlarındaki artış makarna ve ekmek üzere temel besin eserlerini direkt etkileyecek.
ABD Tarım Bakanlığı’na nazaran, bu yıl için Rusya ve Ukrayna’nın birleşik buğday ihracatının, global toplam tüketimin yüzde 23’ünü oluşturacağı varsayım ediliyor.
Analistler, mevcut durumda Ukrayna'nın tahıl üretmesinin sıkıntı göründüğünü, bunun birebir vakitte fiyatların da çok artacağı manasına geldiğini ve birtakım ülkelerin ekmeğe ulaşımına mani olabileceğini tabir etti.
Türkiye'nin şimdiden önlem alması gerekiyor!
Ulusal Hububat Kurulu Lideri Özkan Taşpınar’ın Sözcü'ye yaptığı değerlendirmede, “Ukrayna-Rusya savaşından coğrafyamızda kazanan olmaz, bu iki ülkeden sonra en çok biz kaybederiz. Ukrayna ve Rusya’nın; Türkiye’nin besin ithalatında hissesi yüzde 40, yurt dışı inşaat işlerinde hissesi yüzde 50, turistlerin yüzde 30’u bu iki ülkeden. Münasebetiyle besin enflasyonu Rusya ile Ukrayna savaşından olumsuz etkilenebilir” dedi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar geçen haftalarda tansiyonun birinci başladığı devirde yaptığı açıklamada, 'Rusya ve Ukrayna ortasındaki buhrandan ötürü ithalatta sorun çıkması, başta ekmek olmak üzere besin fiyatlarını olumsuz etkileyecektir. Eser bulunamaması kıymetli ölçüde buğdayın işlenmiş eserlerinin ihracatının kısıtlanmasına ve fabrikalarının çalışmamasına sebep olacaktır. Bunun önlemlerinin şimdiden alınması gerekiyor.' demişti.
Türkiye açığı içeride karşılayabilir mi?
ZMO Genel Lideri Suiçmez ise, Türkiye’nin tahıllarda kendine yeterliliğinin azaldığı periyotta, artan nüfusun muhtaçlığının ithalatla karşılandığına vurgu yaparak “Ukrayna-Rusya ortasındaki savaş, bu iki ülkenin tahıl ithalatçısı olmamız nedeniyle Türkiye tarımını olumsuz etkileyecektir” derken, neler yapılması gerektiğini ise şu formda anlattı:
Kalıcı tahlil yerli üretim şartlarını güzelleştirerek tahılda yine kendimize kâfi duruma gelmektir. Arz açığını yerli üretimle karşılamak için ise ilkbahar ekimleri öncesi mazot, gübre tohum, ilaç, sulama suyu maliyetlerini acilen somut tedbirlerle düşürmek, dayanak ölçüsünü ek bütçe ile artırıp yılı içinde ödemek, hububata maliyetinin üzerinde alım fiyatını evvelden açıklayıp alım garantisi vermekle mümkündür.
Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya’dan ziraî ithalatı ne durumda?
Türkiye yağlı tohum ithalatını yüklü olarak Ukrayna, hububat ithalatını ise Rusya'dan temin ediyor. 2021’de toplam buğday ithalat ölçüsünün yüzde 86,6’sı Rusya ve Ukrayna'dan yapıldı. Arpa ithalat ölçüsünün yüzde 79,4’ü, ayçiçeği ithalat ölçüsünün yüzde 11,4’ü ve soya ithalat ölçüsünün ise yüzde 13,3’ü yeniden bu iki ülkeden gerçekleşti.
Türkiye, Rusya’dan en fazla tarım eseri ithal eden ülke olarak dikkat çekiyor.
Rusya, geçen yılki buğday ihracatını yıllık bazda yüzde 8,5 artarak 8,8 milyar dolara çıkarmıştı. Bu ihracatın 1,8 milyar doları ise Türkiye’ye yapılmıştı. Yani geçen yıl Türkiye, Rusya’dan 1,8 milyar dolarlık 6,7 milyon ton buğday ithalatı yaptı.
Ukrayna ise dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak öne çıkıyor. Ukrayna, buğday ihracatının yüzde 95’ini de Karadeniz üzerinden gerçekleştiriliyor.