Hakkarinin Tarihi Yerleri nedir
Hakkari İliTarihi Yerleri
Hakkarinin Tarihi eserleri nedir
Hakkarinin Tarihi mekanları
Hakkarinin Tarihi Yerleri
Kaya Resimleri
Hakkâri ’nin batısında bulunan Gevaruk ve Tirşin yaylalarında, kayalar üstüne kazınarak çizilmiş binlerce kaya resmi bulunmuştur Neredeyse açık hava müzesi niteliğinde olan ve fazla geniş bir alana yayılı yer alan bu zengin resimlerin benzerlerine, doğuda Azerbaycan ’da kayalar üzerine çizilen yaklaşık 4000 adet resimde ve güneyde de Filistin ’de kayalar üzerine çizilen yüzlerce kaya resimlerinde rastlanılmaktadır Gevaruk ve Tirşin yaylalarındaki kaya üstü resimleri adeta MÖ 60001000 yıllarına tarihlenmektedir Ancak bu resimlerin büyük bir kısmının daha sonraki devirlerde de çizildikleri anlaşılmaktadır Buradaki tasvirlerin büyük çoğunluğu stilize edilerek yapılmışlardır Buna karşılık, o devirlerde bölgede yaşayan zengin av hayvanları hakkında yine de küçümsenemeyecek manâlı bilgiler vermektedirler Resimlerin büyük bir kısmını, dağ keçileri, bizon ve farklı alanlara yönlendirilmiş av hayvanları ile avda kullanılan kapan sahneleri, sihir ile ilgili motifler, stilize edilmiş şekiller mevcuttur
Koç Heykeli
Yüksekova ilçe merkezinde yer alan koç heykelinin emrindeki yüzlerinde Gevaruk kaya resimlerindeki motiflere aynı betimlemeler vardır Dörtte bir kütle biçimindeki heykelde, baş ve ayaklar çıkıntı olarak işlenmiştir Ön ve arkadaki ayaklar birbirinden sadece yarıkla ayrılmıştır ve boynuzları dairesel ve oymadır Yapıtın bir yüzüne koça binmiş eli kargılı bir adam, onun da ardından ellerinde yuvarlak nesneler tutan dört adam, üç koç, bir kama ve bir tabanca çizilmiştir Benzer bir koç heykeli Yüksekova ’nın 5 km güneybatısında yer alan Gagevran köyünde bulunmuştur Heykelin yöredeki Nasturi kilisesinden söküldüğü sanılmaktadır Yapıtın üstteki yüzeyinde mimari bir bütünün parçası olduğunu gösteren kabartma bir bölüm vardır
Dirheler (Dev Evleri)
Yüksekova ilçesinde bulunan Tirşin Yaylası ’nda bulunan dirheler üçü dördü bir arada birbirini koruyabilecek yakınlıkta, yol üstünde, kayalara oyulmuş dev boyutlu yapılardır Dirhelerin Assur saldırılarına karşı haber alma kuleleri veya yaylaya çıkılan sürüleri korumak ve plato güvenliğini korumak için üretilmiş ufak savunma kütleleri olduğu sanılmaktadır
Hakkâri Kaledibi Buluntuları (Hakkâri Stelleri)
Kaledibi ’nde yapılan bir esas hafriyatı esnasında tarihi eserlere rastlanılmış, Yapılan çözümleme ve kazı çalışmaları sonucunda, Kaledibi ’nde Hakkâri tarihini aydınlatacak özellikte üzerinde insan figürleri bitmiş 13 stel (mezar taşı) bulunmuştur
Üst kısmı geniş alta dürüst da daralarak sivri bir yapıda olan figürlü taşların kenarları kısmen düzeltilmiş arka yüzleri ise terbiyesizce tıraşlanmıştır Ön yüz en ince ayrıntısına kadar düzeltildikten daha sonra ya hain kabartma veya kazıma tekniğiyle bitmiş figürlerle doldurulmuştur genellikle stellerin yüzeyine terbiyesizce tamamlanmış insan, hayvan ve savaş aleti motifleri vardır
Kaleler
Bay Kalesi
Şehrin güney tarafında ve merkeze 78 km uzaklıkta yer alan kale, deniz seviyesinden 2025 m yükseklikte sarp ve sarp kayalık bir tepecik üstünde yer almaktadır Kaleye keza kuzeyden hem de güney göre tırmanmak mümkündür
Mimari dokusu büyük ölçüde tahrip olan kalenin en üst kesiminde moloz taşlar ve horasan harcı ile tutturulmuş duvar izleri mevcuttur Etrafa dağılmış seramik parçalarından Demir Çağı ’ndan Ortaçağ sonlarına dek burada yerleşimin olduğu anlaşılmaktadır Tuğla ve seramikler haricen üzerinde harç ve süslemeler olan bir taş parçası ile üzerinde kazınmış ters lale motifleri kalenin diğer kalıntılarını teşkil eder
Saraylar
Kelat Sarayı
Şemdinli ’ye 17 km uzaklıktaki eski ilçe merkezinin güneybatısında dere kenarında kurulmuştur Saray (konak) büyük ölçüde yıkılmış olup halen ayakta kalan iki kemer ve bir duvar bulunmaktadır Kuzeygüney doğrultusunda, dikdörtgen planlı ve üç katlıdır
Yapının belirli tarihini veren kitabe veya herhangi bir yazılmış belge mevcut değildir Mahalli kaynaklara göre Seyit Ahmet Sıddık tarafından yaptırıldığı belirtilmiş sarayın günümüze değin ayakta kalan güney duvarındaki kalıntılardan, cephenin ortada kapı ile bunun yan pencereler ile hareketlendirildiği anlaşılmaktadır İç içe kademelendirme yapan sivri kemerli açıklığa sahip kapı dıştan taşıntılı kuşatma kemeri ile sınırlandırılmıştır
Kayme Sarayı
Saray Nehri ’ndeki eski yerleşim yerlerinin kuzey tarafında ve bugünkü köy evlerin batısında bulunan iki katlı saray, kuzeygüney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktadır
Günümüzde sarayın kuzey ve batı duvarları ekseriyetle, doğu ve güney duvarları kısmen ayakta kalabilmiş ancak, üst örtüsü tamamen yıkılmıştır Yapının zemin ve birinci katları birbirinin benzer, ortada dikdörtgen iki salon ile dörder odadan meydana gelmiştir Sarayın kuzey ve güney cephelerinde ortalarına çözülmüş kapılardan girilmekte, odalara keza salondan ayrıca de birbirlerinden geçilmektedir
Yapının harap doğu cephesi dışındaki kuzey, güney ve batı cephelerinin kapı ve pencerelerle hareketlendirildiği görülmektedir Kapının üzerinde üstteki kata açılan ahşap yapılı bir balkon olduğu görünürde açıklık bulunmaktadır Yine bu cephede tek dekoratif öğe olarak kapı kuşatma kemerinin sağ ve sol üstteki köşesindeki kitabeler dikkati çekmektedir Yapının batı cephesi altlı üstlü sekizer pencere ile hareketlendirilmiştir Güney cephesinde ise sadece kapı ve pencerelerin yerleri belirlenebilmektedir Sarayın cephelerinde sürükleyici kesme taş, içteki odaların bölme duvarlarında moloz taş kullanılmıştır Cephelerindeki akıcı kesme taş işçilik uyarı çekmektedir
Kiliseler
Hakkâri (Koçanis) Konak Kilisesi
Kilise, Hakkâri merkeze 18 km uzaklıktaki Konak köyünde, genişçe düzlüklerin ve kayalıkların bulunduğu bir vadi içerisinde yer almaktadır 16,70x8,30 m dış ölçülere sahip, doğu–batı ekseninde uzanan, güney cephesinin batı köşesine kaydırılmış bir kapı ile girilen kilise köyün doğu tarafına vadiye hâkim noktada doğal kayalık bir platform üzerine kurulmuştur Kilise iç mekânı iki bölümden meydana gelmiştir Bunlardan birincisi aracısız dış ile benzer sahın bölümü, ikincisi sahından iki kapı açıklığıyla geçilen doğudaki bema bölümüdür Ayrıca, kuzey tarafa kayalıkların üzerine, birazcık yüksekte kalan ve havalandırmaya geçiş karşılayan bir birim ilave edilmiştir
Kuzeydeki bölüm dışarıya yapının dış cephesi tamamıyla düzgün kesme taş araç gereç ile inşa edilmiştir Kapı, iki renkli taşlarla süslenmiş sivri kemerli girinti içerisine açılmıştır
Cephenin çatıya yakın üstteki kesiminde batı tarafta sekiz satırlık Nasturi dilinde bir yazıt yerleştirilmiştir Kilisede biri bu kitabenin altında, diğeri ortaya yakın yerde elde etmek üzere dairesel şekilde iki güneş saati yer almaktadır
Halil Kilisesi
Hakkâri'ye 10 km mesafede, ana yol kenarındaki Halil mevkiinde bulunmaktadır Nasturilere ait olan yapının üzerinde kitabe ve dekor mevcut olmadığından, hangi tarihte kim kadar yapıldığı bilinmemektedir Kilise doğubatı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı ve iki bölümden oluşmaktadır Batıdaki birinci bölüm daha büyük tutulmuştur Buraya batı cephesinden bir kapı vasıtasıyla girilmektedir Bu bölümün üzeri doğubatı doğrultusunda uzanan beşik tonozla örtülmüş ve duvarlara dolap nişleri açılmıştır
Doğudaki ikinci bölüme daha büyük olan birinci bölümden iki kapı vasıtasıyla geçilmektedir Oda kuzeygüney istikametinde dikdörtgen biçimli ve tonoz örtülüdür Bu bölümün doğu duvarına ve kapı eksenine gelecek şekilde sivri kemerli bir niş yerleştirilmiştir Alt duvarlarda dolap nişleri bulunmaktadır Yapının tamamında taş kullanılmış olup, dış cephelerde düzgün seri vahşi taşlar dikkati çekmektedir Inşa oldukça sağlam toprak bir dam ile kapatılmıştır
Derav Kilisesi
Zap Vadisi ’nde, Üzümcü köyünün ilerisinde, Derav mevkiinde bulunmaktadır Zap Suyu ’nun aleyhinde tarafındaki sırtta, eğimli bir arazide kurulmuştur Nasturilere ait olduğu kabul edilen yapının üstünde kitabe veya dekor olmadığından yapının tarihi ve dönemi bilinmemektedir Oldukça küçük olan yapının batı doğrultusuna uzanan dikdörtgen bir planı vardır İki odadan oluşan kilisenin dikdörtgen planlı odasının üzeri beşik tonozla örtülüdür Batı tarafı açılmış ve mazgal pencerelerden inşa aydınlatılmıştır İkinci odaya, buradan sivri kemer açıklıklı iki demir kapıdan girilmektedir Burası da dikdörtgen planlı ve beşik tonoz ile örtülüdür Doğu göre da beşik tonozlu kayalıklara oturmaktadır İki bağlı duvarına dolap nişleri açılmıştır Yapının tamamı moloz taşlar ve kayalardan yapılmıştır Dışarıdan üzeri toprakla örtülüdür ve duvarları yer yer yıkılmıştır Buna rağmen sağlam bir görünümü vardır
Gagevran Köyü Kilisesi
Derav Vadisi, Gagevran köyü yakınlarında 2 yüzyıldan kalma kayalara oyulmuş kiliseler vardır Duvarlar içten nişler ve Hz İsa ’nın yaşamını konu alan fresklerle süslüdür
Medreseler
Meydan Medresesi
1984 yılında onarımı yapılan medrese Hakkâri ’nin Biçer Mahallesi ’nde bulunmaktadır Medresenin antre kapısındaki kitabeden 17001701 yıllarında yaptırıldığı anlaşılmaktadır Hakkâri yöneticilerinden İzzeddin oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir Dikdörtgen planlı medrese, avlulu, iki katlı medreseler grubuna girmektedir Yapıya güney cepheden girilmektedir
Avlunun dört yanını iki kat halinde revaklar dolanmaktadır Daha Aşağı kattaki revaklar değişik başlık ve şekilleri olan sütunlara ikinci kattakiler ise payelere oturmaktadırlar Revak gözleri sivri kemerli, bölümleri ise tonoz örtülüdür
Zeynel Bey Medresesi
Hakkâri ’nin Gülerek Mahallesi ’nde bahçeler içinde, bir çay kenarında bulunan ve bugün büyük ölçüde yıkılmış olan medrese Hakkâri beylerinden, Zeynel Bey göre yaptırılmıştır Zeynel Bey ’in medreseyi Hakkâri beyliğinde kaldığı 15601578 yılları arasında yaptırdığı şiddetle muhtemeldir
Mezarlıklar
Urartu Mezarlığı
Hakkâri merkez, Gazi Mahallesi, Anadolu Lisesi inşaat sahasında ortaya çıkarılan ve MÖ 1 bin başlarına tarihlenen bu kabir odası Urartu dönemi ve Erken Demir Çağı ’ndaki mezarlarla benzerlik göstermektedir Burada yer alan kabir odası örneklerine Van Karagündüz nekropolü kazılarında rastlanmıştır
Kırmızı Kümbet Mezarlığı
Gülereş Baba Mahallesi ’nde kuzeyden güneye içten eğimli bir sırtta yer almaktadır Zaviye kalıntısının kuzey tarafındaki düzlük kesimde Osmanlı döneminden kalma üzerleri kitabeli, varlıklı bitkisel ve geometrik desenli kabir taşları mevcuttur
Melik Esed Mezarlığı
Biçer Mahallesi ’nde Melik Esed Camii ’nin batı tarafında hazire şeklindedir Burada bir kısmı uygun dikili, diğerleri etraftan toplanan 25 tane üzerleri kitabeli ve varlıklı süslemeli kabir taşı saptama edilmiştir Çiçek, yaprak ve dal motifleri kabir taşlarının en keskin süslemeleridir
Kale Altı Mezarlığı
Biçer Mahallesi ’nde, kalenin doğu kesiminde kalan büyükçe bir mezarlıktır Bu mezarlığın öbür kesimlerinde 16 adet, çoğu yerlerinden sökülmüş sanatsal özelliğe sahip, üzerleri nebati ve geometrik desenlerle bezenmiş kabir taşlarına rastlanmıştır Bu mezar taşlarından birçok taşınarak koruma altına alınmıştır
Köprüler
Taş Köprü
Şemdinli ilçe merkezine 12 km ve Nehri köyüne 4 km mesafede yer alan köprü Şemdinli Deresi üstünde kurulmuştur Yüksek dağların arasında derin bir vadide bulunan, kuzeygüney istikametinde tek açık sözlülük halindeki köprünün her iki ayağı da kayalıklara oturmaktadır Köprünün yüksekliği 11 m uzunluğu ise 21 m olup tek gözlü ve yolu eğimli köprüler grubuna girmektedir *
Hakkari İliTarihi Yerleri
Hakkarinin Tarihi eserleri nedir
Hakkarinin Tarihi mekanları
Hakkarinin Tarihi Yerleri
Kaya Resimleri
Hakkâri ’nin batısında bulunan Gevaruk ve Tirşin yaylalarında, kayalar üstüne kazınarak çizilmiş binlerce kaya resmi bulunmuştur Neredeyse açık hava müzesi niteliğinde olan ve fazla geniş bir alana yayılı yer alan bu zengin resimlerin benzerlerine, doğuda Azerbaycan ’da kayalar üzerine çizilen yaklaşık 4000 adet resimde ve güneyde de Filistin ’de kayalar üzerine çizilen yüzlerce kaya resimlerinde rastlanılmaktadır Gevaruk ve Tirşin yaylalarındaki kaya üstü resimleri adeta MÖ 60001000 yıllarına tarihlenmektedir Ancak bu resimlerin büyük bir kısmının daha sonraki devirlerde de çizildikleri anlaşılmaktadır Buradaki tasvirlerin büyük çoğunluğu stilize edilerek yapılmışlardır Buna karşılık, o devirlerde bölgede yaşayan zengin av hayvanları hakkında yine de küçümsenemeyecek manâlı bilgiler vermektedirler Resimlerin büyük bir kısmını, dağ keçileri, bizon ve farklı alanlara yönlendirilmiş av hayvanları ile avda kullanılan kapan sahneleri, sihir ile ilgili motifler, stilize edilmiş şekiller mevcuttur
Koç Heykeli
Yüksekova ilçe merkezinde yer alan koç heykelinin emrindeki yüzlerinde Gevaruk kaya resimlerindeki motiflere aynı betimlemeler vardır Dörtte bir kütle biçimindeki heykelde, baş ve ayaklar çıkıntı olarak işlenmiştir Ön ve arkadaki ayaklar birbirinden sadece yarıkla ayrılmıştır ve boynuzları dairesel ve oymadır Yapıtın bir yüzüne koça binmiş eli kargılı bir adam, onun da ardından ellerinde yuvarlak nesneler tutan dört adam, üç koç, bir kama ve bir tabanca çizilmiştir Benzer bir koç heykeli Yüksekova ’nın 5 km güneybatısında yer alan Gagevran köyünde bulunmuştur Heykelin yöredeki Nasturi kilisesinden söküldüğü sanılmaktadır Yapıtın üstteki yüzeyinde mimari bir bütünün parçası olduğunu gösteren kabartma bir bölüm vardır
Dirheler (Dev Evleri)
Yüksekova ilçesinde bulunan Tirşin Yaylası ’nda bulunan dirheler üçü dördü bir arada birbirini koruyabilecek yakınlıkta, yol üstünde, kayalara oyulmuş dev boyutlu yapılardır Dirhelerin Assur saldırılarına karşı haber alma kuleleri veya yaylaya çıkılan sürüleri korumak ve plato güvenliğini korumak için üretilmiş ufak savunma kütleleri olduğu sanılmaktadır
Hakkâri Kaledibi Buluntuları (Hakkâri Stelleri)
Kaledibi ’nde yapılan bir esas hafriyatı esnasında tarihi eserlere rastlanılmış, Yapılan çözümleme ve kazı çalışmaları sonucunda, Kaledibi ’nde Hakkâri tarihini aydınlatacak özellikte üzerinde insan figürleri bitmiş 13 stel (mezar taşı) bulunmuştur
Üst kısmı geniş alta dürüst da daralarak sivri bir yapıda olan figürlü taşların kenarları kısmen düzeltilmiş arka yüzleri ise terbiyesizce tıraşlanmıştır Ön yüz en ince ayrıntısına kadar düzeltildikten daha sonra ya hain kabartma veya kazıma tekniğiyle bitmiş figürlerle doldurulmuştur genellikle stellerin yüzeyine terbiyesizce tamamlanmış insan, hayvan ve savaş aleti motifleri vardır
Kaleler
Bay Kalesi
Şehrin güney tarafında ve merkeze 78 km uzaklıkta yer alan kale, deniz seviyesinden 2025 m yükseklikte sarp ve sarp kayalık bir tepecik üstünde yer almaktadır Kaleye keza kuzeyden hem de güney göre tırmanmak mümkündür
Mimari dokusu büyük ölçüde tahrip olan kalenin en üst kesiminde moloz taşlar ve horasan harcı ile tutturulmuş duvar izleri mevcuttur Etrafa dağılmış seramik parçalarından Demir Çağı ’ndan Ortaçağ sonlarına dek burada yerleşimin olduğu anlaşılmaktadır Tuğla ve seramikler haricen üzerinde harç ve süslemeler olan bir taş parçası ile üzerinde kazınmış ters lale motifleri kalenin diğer kalıntılarını teşkil eder
Saraylar
Kelat Sarayı
Şemdinli ’ye 17 km uzaklıktaki eski ilçe merkezinin güneybatısında dere kenarında kurulmuştur Saray (konak) büyük ölçüde yıkılmış olup halen ayakta kalan iki kemer ve bir duvar bulunmaktadır Kuzeygüney doğrultusunda, dikdörtgen planlı ve üç katlıdır
Yapının belirli tarihini veren kitabe veya herhangi bir yazılmış belge mevcut değildir Mahalli kaynaklara göre Seyit Ahmet Sıddık tarafından yaptırıldığı belirtilmiş sarayın günümüze değin ayakta kalan güney duvarındaki kalıntılardan, cephenin ortada kapı ile bunun yan pencereler ile hareketlendirildiği anlaşılmaktadır İç içe kademelendirme yapan sivri kemerli açıklığa sahip kapı dıştan taşıntılı kuşatma kemeri ile sınırlandırılmıştır
Kayme Sarayı
Saray Nehri ’ndeki eski yerleşim yerlerinin kuzey tarafında ve bugünkü köy evlerin batısında bulunan iki katlı saray, kuzeygüney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktadır
Günümüzde sarayın kuzey ve batı duvarları ekseriyetle, doğu ve güney duvarları kısmen ayakta kalabilmiş ancak, üst örtüsü tamamen yıkılmıştır Yapının zemin ve birinci katları birbirinin benzer, ortada dikdörtgen iki salon ile dörder odadan meydana gelmiştir Sarayın kuzey ve güney cephelerinde ortalarına çözülmüş kapılardan girilmekte, odalara keza salondan ayrıca de birbirlerinden geçilmektedir
Yapının harap doğu cephesi dışındaki kuzey, güney ve batı cephelerinin kapı ve pencerelerle hareketlendirildiği görülmektedir Kapının üzerinde üstteki kata açılan ahşap yapılı bir balkon olduğu görünürde açıklık bulunmaktadır Yine bu cephede tek dekoratif öğe olarak kapı kuşatma kemerinin sağ ve sol üstteki köşesindeki kitabeler dikkati çekmektedir Yapının batı cephesi altlı üstlü sekizer pencere ile hareketlendirilmiştir Güney cephesinde ise sadece kapı ve pencerelerin yerleri belirlenebilmektedir Sarayın cephelerinde sürükleyici kesme taş, içteki odaların bölme duvarlarında moloz taş kullanılmıştır Cephelerindeki akıcı kesme taş işçilik uyarı çekmektedir
Kiliseler
Hakkâri (Koçanis) Konak Kilisesi
Kilise, Hakkâri merkeze 18 km uzaklıktaki Konak köyünde, genişçe düzlüklerin ve kayalıkların bulunduğu bir vadi içerisinde yer almaktadır 16,70x8,30 m dış ölçülere sahip, doğu–batı ekseninde uzanan, güney cephesinin batı köşesine kaydırılmış bir kapı ile girilen kilise köyün doğu tarafına vadiye hâkim noktada doğal kayalık bir platform üzerine kurulmuştur Kilise iç mekânı iki bölümden meydana gelmiştir Bunlardan birincisi aracısız dış ile benzer sahın bölümü, ikincisi sahından iki kapı açıklığıyla geçilen doğudaki bema bölümüdür Ayrıca, kuzey tarafa kayalıkların üzerine, birazcık yüksekte kalan ve havalandırmaya geçiş karşılayan bir birim ilave edilmiştir
Kuzeydeki bölüm dışarıya yapının dış cephesi tamamıyla düzgün kesme taş araç gereç ile inşa edilmiştir Kapı, iki renkli taşlarla süslenmiş sivri kemerli girinti içerisine açılmıştır
Cephenin çatıya yakın üstteki kesiminde batı tarafta sekiz satırlık Nasturi dilinde bir yazıt yerleştirilmiştir Kilisede biri bu kitabenin altında, diğeri ortaya yakın yerde elde etmek üzere dairesel şekilde iki güneş saati yer almaktadır
Halil Kilisesi
Hakkâri'ye 10 km mesafede, ana yol kenarındaki Halil mevkiinde bulunmaktadır Nasturilere ait olan yapının üzerinde kitabe ve dekor mevcut olmadığından, hangi tarihte kim kadar yapıldığı bilinmemektedir Kilise doğubatı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı ve iki bölümden oluşmaktadır Batıdaki birinci bölüm daha büyük tutulmuştur Buraya batı cephesinden bir kapı vasıtasıyla girilmektedir Bu bölümün üzeri doğubatı doğrultusunda uzanan beşik tonozla örtülmüş ve duvarlara dolap nişleri açılmıştır
Doğudaki ikinci bölüme daha büyük olan birinci bölümden iki kapı vasıtasıyla geçilmektedir Oda kuzeygüney istikametinde dikdörtgen biçimli ve tonoz örtülüdür Bu bölümün doğu duvarına ve kapı eksenine gelecek şekilde sivri kemerli bir niş yerleştirilmiştir Alt duvarlarda dolap nişleri bulunmaktadır Yapının tamamında taş kullanılmış olup, dış cephelerde düzgün seri vahşi taşlar dikkati çekmektedir Inşa oldukça sağlam toprak bir dam ile kapatılmıştır
Derav Kilisesi
Zap Vadisi ’nde, Üzümcü köyünün ilerisinde, Derav mevkiinde bulunmaktadır Zap Suyu ’nun aleyhinde tarafındaki sırtta, eğimli bir arazide kurulmuştur Nasturilere ait olduğu kabul edilen yapının üstünde kitabe veya dekor olmadığından yapının tarihi ve dönemi bilinmemektedir Oldukça küçük olan yapının batı doğrultusuna uzanan dikdörtgen bir planı vardır İki odadan oluşan kilisenin dikdörtgen planlı odasının üzeri beşik tonozla örtülüdür Batı tarafı açılmış ve mazgal pencerelerden inşa aydınlatılmıştır İkinci odaya, buradan sivri kemer açıklıklı iki demir kapıdan girilmektedir Burası da dikdörtgen planlı ve beşik tonoz ile örtülüdür Doğu göre da beşik tonozlu kayalıklara oturmaktadır İki bağlı duvarına dolap nişleri açılmıştır Yapının tamamı moloz taşlar ve kayalardan yapılmıştır Dışarıdan üzeri toprakla örtülüdür ve duvarları yer yer yıkılmıştır Buna rağmen sağlam bir görünümü vardır
Gagevran Köyü Kilisesi
Derav Vadisi, Gagevran köyü yakınlarında 2 yüzyıldan kalma kayalara oyulmuş kiliseler vardır Duvarlar içten nişler ve Hz İsa ’nın yaşamını konu alan fresklerle süslüdür
Medreseler
Meydan Medresesi
1984 yılında onarımı yapılan medrese Hakkâri ’nin Biçer Mahallesi ’nde bulunmaktadır Medresenin antre kapısındaki kitabeden 17001701 yıllarında yaptırıldığı anlaşılmaktadır Hakkâri yöneticilerinden İzzeddin oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir Dikdörtgen planlı medrese, avlulu, iki katlı medreseler grubuna girmektedir Yapıya güney cepheden girilmektedir
Avlunun dört yanını iki kat halinde revaklar dolanmaktadır Daha Aşağı kattaki revaklar değişik başlık ve şekilleri olan sütunlara ikinci kattakiler ise payelere oturmaktadırlar Revak gözleri sivri kemerli, bölümleri ise tonoz örtülüdür
Zeynel Bey Medresesi
Hakkâri ’nin Gülerek Mahallesi ’nde bahçeler içinde, bir çay kenarında bulunan ve bugün büyük ölçüde yıkılmış olan medrese Hakkâri beylerinden, Zeynel Bey göre yaptırılmıştır Zeynel Bey ’in medreseyi Hakkâri beyliğinde kaldığı 15601578 yılları arasında yaptırdığı şiddetle muhtemeldir
Mezarlıklar
Urartu Mezarlığı
Hakkâri merkez, Gazi Mahallesi, Anadolu Lisesi inşaat sahasında ortaya çıkarılan ve MÖ 1 bin başlarına tarihlenen bu kabir odası Urartu dönemi ve Erken Demir Çağı ’ndaki mezarlarla benzerlik göstermektedir Burada yer alan kabir odası örneklerine Van Karagündüz nekropolü kazılarında rastlanmıştır
Kırmızı Kümbet Mezarlığı
Gülereş Baba Mahallesi ’nde kuzeyden güneye içten eğimli bir sırtta yer almaktadır Zaviye kalıntısının kuzey tarafındaki düzlük kesimde Osmanlı döneminden kalma üzerleri kitabeli, varlıklı bitkisel ve geometrik desenli kabir taşları mevcuttur
Melik Esed Mezarlığı
Biçer Mahallesi ’nde Melik Esed Camii ’nin batı tarafında hazire şeklindedir Burada bir kısmı uygun dikili, diğerleri etraftan toplanan 25 tane üzerleri kitabeli ve varlıklı süslemeli kabir taşı saptama edilmiştir Çiçek, yaprak ve dal motifleri kabir taşlarının en keskin süslemeleridir
Kale Altı Mezarlığı
Biçer Mahallesi ’nde, kalenin doğu kesiminde kalan büyükçe bir mezarlıktır Bu mezarlığın öbür kesimlerinde 16 adet, çoğu yerlerinden sökülmüş sanatsal özelliğe sahip, üzerleri nebati ve geometrik desenlerle bezenmiş kabir taşlarına rastlanmıştır Bu mezar taşlarından birçok taşınarak koruma altına alınmıştır
Köprüler
Taş Köprü
Şemdinli ilçe merkezine 12 km ve Nehri köyüne 4 km mesafede yer alan köprü Şemdinli Deresi üstünde kurulmuştur Yüksek dağların arasında derin bir vadide bulunan, kuzeygüney istikametinde tek açık sözlülük halindeki köprünün her iki ayağı da kayalıklara oturmaktadır Köprünün yüksekliği 11 m uzunluğu ise 21 m olup tek gözlü ve yolu eğimli köprüler grubuna girmektedir *