İniş sırasında pistten çıkarak 3 kişinin hayatını kaybetmesine 180 kişinin de yaralanmasına neden olan Pegasus Havayolları uçağı ile ilgili tartışmalar sürüyor. Resmi makamların vakanın aydınlatılmasına ait çalışmaları sürerken havacılık bilirkişileri kule ya da pilot kusuru konusunda farklı tahliller yapıyor.
Neler yaşandı?
Uçak saat 18.19'da Sabiha Gökçen Havalimanı'na inerken pistten çıktı
Kule ile pilot arasındaki konuşma: "Sizden evvelki trafiğimiz pas geçti"
Yayınlanan kule - pilot konuşmalarında kulenin olumsuz hava koşullarından bahsederek evvelki iki uçağın pisti pas geçtiğini söylediği duyuluyor.
Buna karşın pilotlar iniş için alçalıyor.
2 pilot hakkında soruşturma açıldı, sözler alınmaya başladı
Başkaca soruşturma kapsamında, 2 kule hizmetlisi ile 2 meydan çalışanının emniyette tanık sıfatıyla tabirleri alındı.
Savcılık, kazada pilotaj yanlışının bulunup bulunmadığı, pistin iniş için iyi olup olmadığı, uçakta bir arıza bulunup bulunmadığı ve uçağın inişi sırasında hava durumunun nasıl olduğunun emniyet görevlilerince araştırılması talimatı verdi.
Uçağın karakutusunun da incelendiği bildirildi.
Yaralılara ait son açıklamayı İstanbul Valisi yaptı: "14'ü ağır bakımda 88 kişinin tedavisi sürüyor."
Pegasus, pilotlar üzerinde basınç savlarını reddetti
14 Ocak 2018'de Trabzon'da ve 7 Ocak 2020'de de tekrar Sabiha Gökçen'de Pegasus uçaklarının pistten çıkmış olması, bu cihette tahlil yapanların münasebetleri arasındaydı.
Pegasus Umumî Yöneticisi Mehmet Tevfik Nane yaptığı açıklamayla bu iddiayı reddederek "Tüm pilotlarımız risk almamaları, risk görüyorsa pas geçmeleri, gerektiğinde yedek meydanda devam etmeleri için teşvik edilirler." dedi.
Detaylar için bakınız
Pekala mütehassıslar ne diyor?
Tartışma, son yıllarda sivil havacılıkta şahsi kursların peşi sıra açılması ve mezun olan pilotların zayıflığı argümanlarına kadar gidiyor.
Havacılıkta eksper isimler Zafer Yeşilgül, Beyazıt Karataş, Bahadır Altan ve kişisel bir kuruluşta etkin hizmetine devam ettiği gerekçesiyle kimliğinin kapalı kalmasını tercih eden bir pilot, Sabiha Gökçen Havalimanı’nda yaşanan kazayı, Independent Türkçe’ye yorumladı.
Emekli Hava Trafik Kontrolörü Yeşilgül: "Kule de pilot da hatalı"
Yeşilgül, kazanın kule ve pilot ihmalkarlığı nedeniyle gerçekleştiğini savunarak şunları kaydetti:
"Burada kule de pilot da yanlışlı. Her uçağın bir limiti vardır. Uçaklar inişte ve kalkışta rüzgarı karşıdan almak durumundadır, rüzgar üzerinden kalkışını sağlar, hava yastığı oluşturur rüzgar, inişte de frenlemesini sağlar. Her uçağın bir yan rüzgar limiti ve art rüzgar limiti vardır. Kaza yapan uçağın art rüzgar limiti 10 knot olup, birtakım kişisel uçaklarda bu 15 knota kadar yükseltilmiştir. Hiçbir biçimde pilot, art rüzgar 15 knotun üzerinde iniş yapamaz. Ama kule ile uçak konuşmalarını dinlediğimizde kulenin bir evvelki uçağa 37 knot verdiği görülmüştür. Yani 2 katından ziyade bir art rüzgarla kule iniş müsaadesi vermiş! Kule de pilot da günahlı."
"Ayrıca kule 6 knotun üzerinde art rüzgar olduğunda, pist istikametini değiştirmek zorundadır. Evvel kule sonra da pilot yanlışlı. Her ikisi de vazifesini mahalline getiremediğinden burada ihmalkarlık var. Pilot 3 bin metrelik pistin 1200-1300 metresine teker koymuştur, geri kalan kısım aslında durmaya ehliyetli bir uzaklık değildir. Yapılan kusurlardan ders almalıyız."
"70 bin euroyu verenlerin yüzde 90’ı pilot oluyor"
"Hava Harp Okulu’nda180 teğmenin 30’u 35'i pilot olabiliyorken, 70 bin euroyu verenlerin yüzde 90’ı pilot olabiliyor! Sivil kökenli pilotların takibi, 2. kaptan ve kaptan pilot oluş kriterlerinin yine gözden geçirilmesi ve tecrübeli pilotlara vazife verilmesi kıymetlidir."
Kaptan pilot Altan: "Türkiye'de gerçekleri gizleyen, konuşanları susturan bir yapı var"
Altan, kaza kırım inceleme sonucunu beklemeden kesin konuşmamak gerektiğini vurguladı:"2004 yılında Gaziantep'teki kazanın birebiri gerçekleşti. Biz bundan ders çıkarmayı beceremedik. Zira hakikatı aramak tarafına hatalı aramaya yöneliyoruz. Erken konuşmamak gerekli, kaza kırım incelemelerini beklemek lazım. Hakikatı arayan herkesin özgürce konuşmasını sağlamak lazım lakin Türkiye'de gerçekleri gizleyen, konuşanları susturan bir yapı var. Ders çıkarmak gerek yaşananlardan. Pilot pas geçse art rüzgarla iniş olmaz."
"Kaza bir zincir, birçok faktör var; Atatürk Havalimanı kapanmasaydı..."
Kulenin neden iniş müsaadesi verdiğine ait olarak ise Altan şu ifadeleri kullandı:"Kaza bir zincir, birçok faktör var. Bütünsel bakmak zorundayız. Vukuat 3. havalimanına kadar gidiyor. İstanbul Havalimanı'na iniş kuzey istikametine. Bu sırada Sabiha Gökçen'de de kuzeydoğuya olmalı (yani 0-6'ya olmalı). Yani kuzeye akıllıca bir uçak kalktığı hengam 3. havalimanından, Sabiha Gökçen'den kuzeydoğuya kalktığında birbirlerinden uzaklaşarak kalkıyorlar. Lakin güneybatıya yani 2-4'e kalktığında uçuş yolları kesişiyor. Sabiha Gökçen'de 0-6'ya trafik devam ediyor. Trafiği 2-4'e çevirmek gerekirken çevirememe nedeni 3. havalimanı. Atatürk Havalimanı kapanmasaydı, oradaki 0-6 2-4 çapraz pisti, Sabiha Gökçen'le koşut olduğundan trafiğin kesişmeden koordineli çalışmasına imkan sağlayacaktı. Fakat yeni havalimanında çapraz bir pist yok! Yalnızca kuzey-güney var.
Son olarak Altan, "Yani kazalar bir bütünsel bakışla ele alınmalı. Günahlı değil, sistemdeki kazaya yol açabilecek delikler tıkanacak formda dersler çıkarılmalı. Hatalı ararsak hatası birine yükleyip, ders almak mahalline kazaları tekrar yaşama garipliğini tekrarlarız" sözlerini kullandı.
Emekli Hava Pilot Tümgeneral Karataş: "Havacılık zincir üzeredir, en zayıf halkası kadar kuvvetlidir"
"Dün gerçekleşen kazaya bed hava kuralları neden oldu. Buradaki hadisede kule, meteorolojik malumatları verdikten sonra son kararı, pilotlar veriyor. Milletlerarası limitler var, yan rüzgar limiti mesela. Yahut art rüzgar limit dışı deniyor. Yani kulenin kaideleri farklı, pilotlarınki farklı. Kule, pilotun inisiyatifine de bırakmadan pas geçirip, iniş tarafını değiştirebilirdi. Pist istikametini değiştirip tekrar planlama yapabilirdi. Meydanın kendi aldığı karar var. İşte bir zincirin halkası üzeredir havacılık. O zincir, yerkürenin en güzel madeninden de yapılsa, zincirlerinden biri zayıfsa, tüm zincir zayıftır! Bu zincir, en zayıf halkası kadar kuvvetlidir. Havacılıkta sürekli risk vardır. Kıymetli olan bu riski minimuma indirgemek, tedbir almaktır. ‘Havacılıkta felaketler, şanssızlıklar peş peşe gelir’ diye bir kelam vardır. Minimum riskte uçacak halde milletlerarası kurallar belirlenmiştir ve buna riayet edilmelidir. Hava durumu kriterleri, pilot kriterleri vs her şey bellidir. Durumu âlâ okuyup devranında karar vermek çok kıymetli."
“Eğitimlerin yerinde olmadığını söylemek hakikat değil”
Beyazıt Karataş, son yıllarda açılan hususî kurslardan yetişen pilotların ehil olmadığı cephesindeki tenkitlere ise katılmadı.
Karataş, “Yetişen gençlerimiz anlaşılan bir seviyedeler. Aslında memleketler arası standartlarda ehliyetlerini alıyorlar. 2. pilot oluyorlar. Tecrübeli bir pilotla birlikte yıllarca uçuyorlar. Eğitimlerin kâfi olmadığını söylemek hakikat değil” sözlerini kullandı.
“Artan talep hava meydanının kalabalıklaşmasına ve farklı kazalara neden olabilir”
Emekli Hava Pilot Tümgeneral Karataş, hava ulaşımına talep arttıkça daha çokça kazayla karşı zıdda kalınacağı riskine vurgu yaptı:Önümüzdeki devirde de kazalarla karşılaşabiliriz. Sivil havacılıkta artan talep, hava meydanının kalabalıklaşmasına ve farklı kazalara da neden olabilir. Tüm mürettebat ya da çalışanı kaybedeceğimiz kazalar olmadı. Bu yandan şanslıyız. Havacılık sert bir iştir, kurallar serttir, acımasızdır.
Sabiha Gökçen’deki 2. pistin hâlâ tamamlanamamış olmasına dair ise Karataş, “Pistin olabilmesi için tünel inşaatı var ve uzun sürüyor. Maddi durumlar da değerli. Kıymetlendirme yapmam yanlış olur lakin sonuçta pistler birebir istikamette. Binaenaleyh yeni pist, yalnızca artan trafiği rahatlatmak açısından kıymetli bir alternatif” tabirlerini kullandı.
“Daha âlâ önlemler alınabilir”
Son olarak havacılıkta oluşan kazalarda en üst seviyeden en aşağıya kadar herkesin sorumluluğu bulunduğuna değinen Karataş, “Eğitim, haber, paylaşım ve şeffaflık kaide. Daha güzel önlemler alınabilir, iyileştirebilir” dedi.
"Pilot basınçtan ötürü kendisini inmek zorunda hissetmiş olabilir"
"Acil durum yok, pilot inmek zorunda değil, kule indirmemeliydi. Bu vukuatta kule kesin günahlı lakin pilot da kusurlu. Sanki pilot üzerinde pres mı hissetti? Pilot presten ötürü kendini inmek zorunda hissetmiş olabilir. Ayrıyeten makine tertibine getirilen bir çalışma talimatımız var, pilotlar yorgun!"
“Eğitimle değil, parayla pilot olunuyor”
Geçmişte pilotluk eğitimlerinin zorluklarına değinen kaynak, günümüzdeki pilotluk kurslarında ise en kıymetli faktörün para olduğunu savundu:
"Bizim devrimizde teste giren kişi sayısı kısıtlıydı. Bu şahısların de yarısı eleniyordu. Günümüzde pilotluk para kazanma vakası haline döndü. Eğitim zafiyetinin temel sebebi para, iktisat. Eğitimle değil, parayla pilot olunuyor."
“En büyük yanlış Sivil Havacılık Umum Müdürlüğü’nde”
Independent Türkçe’ye konuşan kaynak, dün akşam yaşanan uçak kazasında 2. pilotun yabancı olduğu halde kuleyle Türkçe konuşulduğunu argüman etti:
"İkinci pilot yabancı ancak kaptan pilot kuleyle Türkçe konuşuyor! Kule ile İngilizce konuşmak zorunda zira 2. pilot konuşulanları anlamıyor. Kazayla ilgili cürümler zinciri var. Ama umumi olarak iş, Sivil Havacılık Umumi Müdürlüğü’nde bitiyor. En büyük yanlış burada. Lise mezunu şahıslara, bin 500 saat uçuşla kaptan pilot olma bahtı verildi bu devlette. (Özel bir havayolu şirketi) verdiği eğitimlerle 140 bin euroyu alacak hanesine yazıyor. Sonra bu kimseyi işten dahi çıkartamıyor zira alacağı var! Bu kişi de pilot olmak zorunda ki mesleği olsun, borcunu ödesin, parasını kazansın!"
“3. havalimanı bitti, Sabiha Gökçen’deki 2. pist bitmedi, siyasi ve ekonomik bir savaş var”
“Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki 2. pist bir türlü açılamadı” diyen kaynak, “3. havalimanı bitti, açıldı ancak öbür havalimanındaki bir pist hala bitmedi. Ortada siyasi ve ekonomik bir savaş var!” sözlerini kullandı.