İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (İngilizce: Universal Declaration of Human Rights ya da özetle UDHR), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, BM Genel Kurulu'nun Paris'te yapılan oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Madde 1 Bütün halk serbest, övünç ve haklar bakımından eşit doğarlar Us ve vicdana sahiptirler, birbirlerine aleyhinde kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar
Madde 2 Cümbür Cemaat, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir bakış, milli veya sosyal köken, sahiplik, doğuş ya da herhangi diğer bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile bildiri olunan bütün haklardan ve tüm özgürlüklerden yararlanabilir Ayrıca, ister egemen olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan veya diğer bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet ya da ülkenin siyasal, hukuksal veya milletlerarası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir
Madde 3 Yaşamak, bağımsızlık ve birey güvenliği herkesin hakkıdır
Madde 4 Hiç kimse esaret ya da kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve esir ticareti her türlü biçimde yasaktır
Madde 5 Hiç kimseye gaddarlık yapılamaz, acımasızca, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez
Madde 6 Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır
Madde 7 Cümbür Cemaat yasa önünde eşittir ve fark gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşdeğer olarak kullanım hakkına sahiptir Herkesin bu Bildirgeye tutarsız her türlü ayrım gözetici işleme aleyhinde ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşısında eşdeğer korunma hakkı vardır
Madde 8 Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış esas haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir hak yoluna başvurma hakkı vardır
Madde 9 Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez
Madde 10 Herkesin, adalet ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, bütün bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır
Madde 11
1 Kendisine bir kabahat yüklenen herkes, savunması için zorunlu olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir suçlama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, masum sayılır
2 Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası hukuka kadar bir suç oluşturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden nedeniyle suçlu sayılamaz Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir cinayet verilemez
Madde 12 Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, itibar ve namına saldırılamaz Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı yasa kadar korunmaya hakkı vardır
Madde 13
1 Herkesin bir devletin toprakları üstünde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır
2 Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine her tarafta dönmek hakkına sahiptir
Madde 14
1 Herkesin zulüm aşağıda başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından faydalanma hakkı vardır
2 Sahiden siyasal özellik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş Milletlerin kasıt ve ülkelerine tutarsız eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz
Madde 15
1 Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değişim hakkından mahrum bırakılamaz
Madde 16
1 Erişkin her erkeğin ve kadının , ahali, yurttaşlık veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır
2 Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin bağımsızlık ve tam iradeleriyle yapılır
3 Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet göre korunur
Madde 17
1 Herkesin tek başına ya da başkalarıyla ortak sahiplik hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz
Madde 18 Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır Bu yargı, din ya da topluca, açık olarak veya özel biçimde öğrenim, uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir
Madde 19 Herkesin hafıza ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır Bu adalet düşüncelerinden nedeniyle rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, data ve düşünceleri her yoldan çözümlemek, edinmek ve dağıtmak hakkını gerekli kılar
Madde 20
1 Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır
2 Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz
Madde 21
1 Cümbür Cemaat, aracısız ya da serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir
2 Herkesin ülkesinin halk hizmetlerinden eşdeğer olarak kullanım hakkı vardır
3 Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir Bu irade, rahat ya da serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme aracılığıyla yapılacak ve kayıtlı aralıklarla tekrarlanacak içten seçimlerle belirlenir
Madde 22 Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır Milli çabalarla ve milletlerarası işbirliği aracılığıyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına kadar, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan hesaplı, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir
Madde 23
1 Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adil ve kullanışlı koşullarda alıştırma ve işsizliğe aleyhinde korunma hakkı vardır
2 Herkesin, herhangi bir fark gözetmeksizin, eşdeğer meslek için eşit ücrete hakkı vardır
3 Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve icabında her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır
4 Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır
Madde 24 Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle alıştırma süresinin akla uygun ölçüde sınırlandırılmasına ve açıklanmış dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır
Madde 25
1 Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık durumu ve refahı için gıda, giyim, ev ve tıbbi bakım hakkı vardır Herkes, işsizlik, rahatsızlık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda emniyet hakkına sahiptir
2 Anaların ve çocukların özel bakım ve takviye görme hakları vardır Bütün çocuklar, izaç içi ya da izaç dışı doğmuş olsunlar, benzer sosyal güvenceden yararlanırlar
Madde 26
1 Herkes eğitim hakkına sahiptir Eğitim, en azından ilk ve esas eğitim aşamasında parasızdır İlköğretim zorunludur Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır Yüksek öğretim, yeteneklerine tarafından herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır
2 Eğitim insan kişiliğini bütün geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar aralarında kavrayış, müsamaha ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir
3 Çocuklara verilecek eğitimin türünü tercih etmek, başta asıl ve babanın hakkıdır
Madde 27
1 Cümbür Cemaat toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, hoş sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan faydalanma hakkına sahiptir
2 Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır
Madde 28 Herkesin bu Bildirgede öngörülen adalet ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve milletlerarası düzene hakkı vardır
Madde 29
1 Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine olanak veren topluma aleyhinde ödevleri vardır
2 Cümbür Cemaat haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının yargı ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara hürmet gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve halk düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla muhakkak sınırlamalara emrindeki olur
3 Bu adalet ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşik Milletlerin kasıt ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz
Madde 30 Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan adalet ve özgürlüklerden herhangi birinin değil edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde katılmak hakkını verir biçimde yorumlanamaz *
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Madde 1 Bütün halk serbest, övünç ve haklar bakımından eşit doğarlar Us ve vicdana sahiptirler, birbirlerine aleyhinde kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar
Madde 2 Cümbür Cemaat, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir bakış, milli veya sosyal köken, sahiplik, doğuş ya da herhangi diğer bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile bildiri olunan bütün haklardan ve tüm özgürlüklerden yararlanabilir Ayrıca, ister egemen olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan veya diğer bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet ya da ülkenin siyasal, hukuksal veya milletlerarası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir
Madde 3 Yaşamak, bağımsızlık ve birey güvenliği herkesin hakkıdır
Madde 4 Hiç kimse esaret ya da kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve esir ticareti her türlü biçimde yasaktır
Madde 5 Hiç kimseye gaddarlık yapılamaz, acımasızca, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez
Madde 6 Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır
Madde 7 Cümbür Cemaat yasa önünde eşittir ve fark gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşdeğer olarak kullanım hakkına sahiptir Herkesin bu Bildirgeye tutarsız her türlü ayrım gözetici işleme aleyhinde ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşısında eşdeğer korunma hakkı vardır
Madde 8 Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış esas haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir hak yoluna başvurma hakkı vardır
Madde 9 Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez
Madde 10 Herkesin, adalet ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, bütün bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır
Madde 11
1 Kendisine bir kabahat yüklenen herkes, savunması için zorunlu olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir suçlama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, masum sayılır
2 Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası hukuka kadar bir suç oluşturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden nedeniyle suçlu sayılamaz Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir cinayet verilemez
Madde 12 Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, itibar ve namına saldırılamaz Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı yasa kadar korunmaya hakkı vardır
Madde 13
1 Herkesin bir devletin toprakları üstünde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır
2 Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine her tarafta dönmek hakkına sahiptir
Madde 14
1 Herkesin zulüm aşağıda başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından faydalanma hakkı vardır
2 Sahiden siyasal özellik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş Milletlerin kasıt ve ülkelerine tutarsız eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz
Madde 15
1 Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değişim hakkından mahrum bırakılamaz
Madde 16
1 Erişkin her erkeğin ve kadının , ahali, yurttaşlık veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır
2 Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin bağımsızlık ve tam iradeleriyle yapılır
3 Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet göre korunur
Madde 17
1 Herkesin tek başına ya da başkalarıyla ortak sahiplik hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz
Madde 18 Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır Bu yargı, din ya da topluca, açık olarak veya özel biçimde öğrenim, uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir
Madde 19 Herkesin hafıza ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır Bu adalet düşüncelerinden nedeniyle rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, data ve düşünceleri her yoldan çözümlemek, edinmek ve dağıtmak hakkını gerekli kılar
Madde 20
1 Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır
2 Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz
Madde 21
1 Cümbür Cemaat, aracısız ya da serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir
2 Herkesin ülkesinin halk hizmetlerinden eşdeğer olarak kullanım hakkı vardır
3 Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir Bu irade, rahat ya da serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme aracılığıyla yapılacak ve kayıtlı aralıklarla tekrarlanacak içten seçimlerle belirlenir
Madde 22 Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır Milli çabalarla ve milletlerarası işbirliği aracılığıyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına kadar, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan hesaplı, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir
Madde 23
1 Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adil ve kullanışlı koşullarda alıştırma ve işsizliğe aleyhinde korunma hakkı vardır
2 Herkesin, herhangi bir fark gözetmeksizin, eşdeğer meslek için eşit ücrete hakkı vardır
3 Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve icabında her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır
4 Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır
Madde 24 Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle alıştırma süresinin akla uygun ölçüde sınırlandırılmasına ve açıklanmış dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır
Madde 25
1 Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık durumu ve refahı için gıda, giyim, ev ve tıbbi bakım hakkı vardır Herkes, işsizlik, rahatsızlık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda emniyet hakkına sahiptir
2 Anaların ve çocukların özel bakım ve takviye görme hakları vardır Bütün çocuklar, izaç içi ya da izaç dışı doğmuş olsunlar, benzer sosyal güvenceden yararlanırlar
Madde 26
1 Herkes eğitim hakkına sahiptir Eğitim, en azından ilk ve esas eğitim aşamasında parasızdır İlköğretim zorunludur Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır Yüksek öğretim, yeteneklerine tarafından herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır
2 Eğitim insan kişiliğini bütün geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar aralarında kavrayış, müsamaha ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir
3 Çocuklara verilecek eğitimin türünü tercih etmek, başta asıl ve babanın hakkıdır
Madde 27
1 Cümbür Cemaat toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, hoş sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan faydalanma hakkına sahiptir
2 Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır
Madde 28 Herkesin bu Bildirgede öngörülen adalet ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve milletlerarası düzene hakkı vardır
Madde 29
1 Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine olanak veren topluma aleyhinde ödevleri vardır
2 Cümbür Cemaat haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının yargı ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara hürmet gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve halk düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla muhakkak sınırlamalara emrindeki olur
3 Bu adalet ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşik Milletlerin kasıt ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz
Madde 30 Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan adalet ve özgürlüklerden herhangi birinin değil edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde katılmak hakkını verir biçimde yorumlanamaz *