Evrensel haklar nelerdir?
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi daima göz önünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu adalet ve özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, artan bir şekilde çoğalan ulusal ve milletlerarası önlemlerle lüzum üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin olarak tanınmasını ve uygulanmasını sağlamaya mücadele göstermeleri nedeniyle bütün halklar ve uluslar için iki taraflı ideal ölçüleri belirleyen bu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder
Madde 1 Tüm insanlar serbest, iftihar ve haklar bakımından eşit doğarlar Zihin ve vicdana sahiptirler, birbirlerine aleyhinde kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar
Madde 2 Cümbür Cemaat, halk müziği, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir bakış, milli veya sosyal köken, sahiplik, doğuş ya da herhangi diğer bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile bildiri olunan bütün haklardan ve tüm özgürlüklerden yararlanabilir Ayrıca, ister bağımsız olsun, ister vesayet aşağıda ya da özerk olmayan veya başka bir hakimiyet kısıtlamasına emrindeki ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin siyasal, hukuksal veya milletlerarası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir
Madde 3 Yaşamak, özgürlük ve birey güvenliği herkesin hakkıdır
Madde 4 Hiç kimse esaret ya da kulluk aşağı bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır
Madde 5 Hiç kimseye acımasızlık yapılamaz, zalimce, insanlık dışı ya da alçaltıcı davranışlarda bulunulamaz ve canice verilemez
Madde 6 Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır
Madde 7 Cümbür Cemaat yasa önünde eşittir ve fark gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşdeğer olarak kullanma hakkına sahiptir Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme aleyhinde ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşısında eşdeğer korunma hakkı vardır
Madde 8 Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış esas haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili milli mahkemeler eliyle etkili bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır
Madde 9 Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez
Madde 10 Herkesin, yargı ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve nesnel bir duruşma göre hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır
Madde 11
1 Kendisine bir kabahat yüklenen herkes, savunması için gerekli olan bütün güvencelerin tanındığı açık bir suçlama sonunda, yasaya kadar suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır
2 Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada milletlerarası hukuka tarafından bir kabahat oluşturmayan herhangi bir eylem ya da ihmalden nedeniyle suçlu sayılamaz Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir canice verilemez
Madde 12 Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve namına saldırılamaz Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara aleyhinde yasa kadar korunmaya hakkı vardır
Madde 13
1 Herkesin bir devletin toprakları üstünde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır
2 Cümbür Cemaat , kendi ülkesi de dahil almak üzere, herhangi bir ülkeden terketmek ve ülkesine baştan dönmek hakkına sahiptir
Madde 14
1 Herkesin zulüm aşağı başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından faydalanma hakkı vardır
2 Sahiden siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşik Milletlerin niyet ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz
Madde 15
1 Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değişim hakkından yoksun bırakılamaz
Madde 16
1 Erişkin her erkeğin ve kadının , halk müziği, yurttaşlık ya da din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır
2 Evlenme sözleşmesi, ama evleneceklerin bağımsızlık ve bütün iradeleriyle yapılır
3 Aile, toplumun, doğal ve esas unsurudur, toplum ve devlet kadar korunur
Madde 17
1 Herkesin kimsesiz veya başkalarıyla müşterek mülkiyet hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz
Madde 18 Herkesin us, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır Bu hak, din ya da topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim, dilekçe, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir
Madde 19 Herkesin akıl ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır Bu yargı düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, veri ve düşünceleri her yoldan analiz etmek, olmak ve dağıtmak hakkını gerekli kılar
Madde 20
1 Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır
2 Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz
Madde 21
1 Cümbür Cemaat, ilk elden veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir
2 Herkesin ülkesinin ulus hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır
3 Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşdeğer oy verme aracılığıyla yapılacak ve kayıtlı aralıklarla tekrarlanacak doğru seçimlerle belirlenir
Madde 22 Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır Milli çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına kadar, cümbür cemaat iftihar ve kişiliğinin serbestçe gelişim için zorunlu olan idareli, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir
Madde 23
1 Herkesin alıştırma, işini serbestçe seçme, adil ve elverişli koşullarda egzersiz ve işsizliğe karşısında korunma hakkı vardır
2 Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşdeğer ücrete hakkı vardır
3 Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve icabında her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir hayat sağlayacak adaletli ve elverişli bir ücrete hakkı vardır
4 Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya aza olma hakkı vardır
Madde 24 Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle alıştırma süresinin akla uygun ölçüde sınırlandırılmasına ve açıklanmış dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır
Madde 25
1 Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için gıda, giyim, ev ve tıbbi bakım hakkı vardır Cümbür Cemaat, işsizlik, rahatsızlık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçimini sağlama sıkıntısı durumunda emniyet hakkına sahiptir
2 Anaların ve çocukların özel bakım ve destek görme hakları vardır Bütün çocuklar, evlilik içi veya izaç dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar
Madde 26
1 Herkes eğitim hakkına sahiptir Eğitim, en azından birincil ve esas eğitim aşamasında parasızdır İlköğretim zorunludur Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır Yüksek öğretim, yeteneklerine tarafından herkese bütün bir eşitlikle açık olmalıdır
2 Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla esas özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye karşın olmalıdır Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında kavrayış, şımartma ve dostluğu özendirmeli ve Birleşik Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir
3 Çocuklara verilecek eğitimin türünü tercih etmek, ilk kez esas ve babanın hakkıdır
Madde 27
1 Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel sanatlardan kullanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma hakkına sahiptir
2 Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan fiziki ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır
Madde 28 Herkesin bu Bildirgede öngörülen yargı ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve milletlerarası düzene hakkı vardır
Madde 29
1 Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine ihtimal veren topluma karşı ödevleri vardır
2 Cümbür Cemaat haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara hürmet gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla emin sınırlamalara ast olur
3 Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşik Milletlerin kasıt ve ilkelerine tutarsız olarak kullanılamaz
Madde 30 Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, kalabalık veya kişiye, burada açıklanan yargı ve özgürlüklerden herhangi birinin değil edilmesini amaçlayan bir girişimde ya da eylemde katılmak hakkını verir biçimde yorumlanamaz *
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi daima göz önünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu adalet ve özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, artan bir şekilde çoğalan ulusal ve milletlerarası önlemlerle lüzum üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin olarak tanınmasını ve uygulanmasını sağlamaya mücadele göstermeleri nedeniyle bütün halklar ve uluslar için iki taraflı ideal ölçüleri belirleyen bu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder
Madde 1 Tüm insanlar serbest, iftihar ve haklar bakımından eşit doğarlar Zihin ve vicdana sahiptirler, birbirlerine aleyhinde kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar
Madde 2 Cümbür Cemaat, halk müziği, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer bir bakış, milli veya sosyal köken, sahiplik, doğuş ya da herhangi diğer bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile bildiri olunan bütün haklardan ve tüm özgürlüklerden yararlanabilir Ayrıca, ister bağımsız olsun, ister vesayet aşağıda ya da özerk olmayan veya başka bir hakimiyet kısıtlamasına emrindeki ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin siyasal, hukuksal veya milletlerarası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir
Madde 3 Yaşamak, özgürlük ve birey güvenliği herkesin hakkıdır
Madde 4 Hiç kimse esaret ya da kulluk aşağı bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır
Madde 5 Hiç kimseye acımasızlık yapılamaz, zalimce, insanlık dışı ya da alçaltıcı davranışlarda bulunulamaz ve canice verilemez
Madde 6 Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır
Madde 7 Cümbür Cemaat yasa önünde eşittir ve fark gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşdeğer olarak kullanma hakkına sahiptir Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme aleyhinde ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşısında eşdeğer korunma hakkı vardır
Madde 8 Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış esas haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili milli mahkemeler eliyle etkili bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır
Madde 9 Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez
Madde 10 Herkesin, yargı ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve nesnel bir duruşma göre hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır
Madde 11
1 Kendisine bir kabahat yüklenen herkes, savunması için gerekli olan bütün güvencelerin tanındığı açık bir suçlama sonunda, yasaya kadar suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır
2 Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada milletlerarası hukuka tarafından bir kabahat oluşturmayan herhangi bir eylem ya da ihmalden nedeniyle suçlu sayılamaz Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir canice verilemez
Madde 12 Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve namına saldırılamaz Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara aleyhinde yasa kadar korunmaya hakkı vardır
Madde 13
1 Herkesin bir devletin toprakları üstünde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır
2 Cümbür Cemaat , kendi ülkesi de dahil almak üzere, herhangi bir ülkeden terketmek ve ülkesine baştan dönmek hakkına sahiptir
Madde 14
1 Herkesin zulüm aşağı başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından faydalanma hakkı vardır
2 Sahiden siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşik Milletlerin niyet ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz
Madde 15
1 Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değişim hakkından yoksun bırakılamaz
Madde 16
1 Erişkin her erkeğin ve kadının , halk müziği, yurttaşlık ya da din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır
2 Evlenme sözleşmesi, ama evleneceklerin bağımsızlık ve bütün iradeleriyle yapılır
3 Aile, toplumun, doğal ve esas unsurudur, toplum ve devlet kadar korunur
Madde 17
1 Herkesin kimsesiz veya başkalarıyla müşterek mülkiyet hakkı vardır
2 Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz
Madde 18 Herkesin us, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır Bu hak, din ya da topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim, dilekçe, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir
Madde 19 Herkesin akıl ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır Bu yargı düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, veri ve düşünceleri her yoldan analiz etmek, olmak ve dağıtmak hakkını gerekli kılar
Madde 20
1 Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır
2 Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz
Madde 21
1 Cümbür Cemaat, ilk elden veya serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir
2 Herkesin ülkesinin ulus hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır
3 Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşdeğer oy verme aracılığıyla yapılacak ve kayıtlı aralıklarla tekrarlanacak doğru seçimlerle belirlenir
Madde 22 Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır Milli çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına kadar, cümbür cemaat iftihar ve kişiliğinin serbestçe gelişim için zorunlu olan idareli, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir
Madde 23
1 Herkesin alıştırma, işini serbestçe seçme, adil ve elverişli koşullarda egzersiz ve işsizliğe karşısında korunma hakkı vardır
2 Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşdeğer ücrete hakkı vardır
3 Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve icabında her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir hayat sağlayacak adaletli ve elverişli bir ücrete hakkı vardır
4 Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya aza olma hakkı vardır
Madde 24 Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle alıştırma süresinin akla uygun ölçüde sınırlandırılmasına ve açıklanmış dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır
Madde 25
1 Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için gıda, giyim, ev ve tıbbi bakım hakkı vardır Cümbür Cemaat, işsizlik, rahatsızlık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçimini sağlama sıkıntısı durumunda emniyet hakkına sahiptir
2 Anaların ve çocukların özel bakım ve destek görme hakları vardır Bütün çocuklar, evlilik içi veya izaç dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar
Madde 26
1 Herkes eğitim hakkına sahiptir Eğitim, en azından birincil ve esas eğitim aşamasında parasızdır İlköğretim zorunludur Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır Yüksek öğretim, yeteneklerine tarafından herkese bütün bir eşitlikle açık olmalıdır
2 Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla esas özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye karşın olmalıdır Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında kavrayış, şımartma ve dostluğu özendirmeli ve Birleşik Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir
3 Çocuklara verilecek eğitimin türünü tercih etmek, ilk kez esas ve babanın hakkıdır
Madde 27
1 Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel sanatlardan kullanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma hakkına sahiptir
2 Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden doğan fiziki ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır
Madde 28 Herkesin bu Bildirgede öngörülen yargı ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve milletlerarası düzene hakkı vardır
Madde 29
1 Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine ihtimal veren topluma karşı ödevleri vardır
2 Cümbür Cemaat haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara hürmet gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla emin sınırlamalara ast olur
3 Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşik Milletlerin kasıt ve ilkelerine tutarsız olarak kullanılamaz
Madde 30 Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, kalabalık veya kişiye, burada açıklanan yargı ve özgürlüklerden herhangi birinin değil edilmesini amaçlayan bir girişimde ya da eylemde katılmak hakkını verir biçimde yorumlanamaz *