148 – Allah, zulme uğrayan hariç, kötü sözün açıkça söylenilmesini sevmez Allah Semi’dir, Alim’dir
Allah (cc) önceki ayetlerde münafıkların sıfatlarını bildirdikten sonra bu ayette, insanlarda bulunan kötü sıfatları herkese yaymanın yasak olduğunu bildirmekte ve bu yasaktan sadece haksızlığa uğrayan kimseleri istisna etmektedir Buna göre; kendilerine zulmedilen kimselerin, uğradıkları zulümleri insanlara anlatmaları caizdir
“Allah kötü sözün açıkça söylenilmesini sevmez
Allah (cc), insanların ayıplarının açık bir şekilde söylenmesini sevmediğini bu ayetle bizlere haber vermiştir Bu; insanlardaki her türlü ayıp, kötü huy ve işlenen günahları topluma yaymanın caiz olmadığını bilakis haram olduğunu gösterir
Bu amel iki, açıdan çok zararlıdır:
1 – Kötü huyları, günahları, ayıpları topluma yayılan kişiler ile bunu yayanlar arasında düşmanlık ve kin meydana gelir Bu düşmanlık ve kin ise haksızlıklara ve müslümanlar arasında kanların dökülmesine sebeb olabilir
2 – İnsanların ayıpları, kötü huyları ve günahları topluma açıkça yayıldığında bu haber, duyan kimselerin nefislerinde kötü etkiler oluşturabilirYani; müslüman fertler birbirlerinin kötü huy, ayıp ve günahlarının aralarında yayıldığını görünce böyle yapmanın caiz olduğunu zannederek aynı amelleri yapmaya başlayabilirler Böylece fertleri arasında düşmanlık, kin ve dedikodu dolu, birbirlerinin ayıplarını kollayan, fertlerin hak ve hukukuna riayet etmeyen ve birbirlerinin kötülüklerini yayan bozuk bir toplum meydana gelir Böyle bir toplumdaki fertlerin birbirlerine saldırmaları ve bu toplumun yok olması artık an meselesi olur
İşte bu iki sebep ve başka sebeblerden dolayı Allah, ayette bildirdiği istisnai durum dışında bir müslümanın ayıbını, günahını ve kötü huylarını topluma yaymayı yasaklamıştır
Bu ayet, kişinin günah, kötü huy ve ayıplarını açıkça söylenmeyi yasaklamıştır Fakat bu, bu ameli gizlice yapmanın caiz olduğu anlamına gelmez Bu ameli gizlice yapmak da aynı şekilde caiz değildir Ayette sadece, bu ameli açıkça yapmanın zikredilmesi; bu amel açıkça yapıldığında, gizlice yapıldığından daha fazla zarar getireceği içindir
Allah (cc) başka bir ayette, insanların günah ve ayıplarını başkalarına gizlice söylemenin de caiz olmadığını bildirmiştir
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Aranızda gizli konuşacağınız zaman günahı, düşmanlığı ve rasule karşı gelmeyi fısıldamayın! İyilik ve takvayı konuşun! (Kıyamet gününde) huzurunda toplanacağınız Allah’tan korkun! (Mücadele: 9)
Allah (cc) gıybeti de yasaklamıştır
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sıkının! Çünkü zannın bazısı günahtır Birbirinizin gizlisini araştırmayın! Kimse kimseye gıybet etmesin! İçinizden biri, hiç ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz (değil mi?) (Hucurat: 12)
“zulme uğrayan hariç
Allah (cc), kişinin kötü huy, ayıb ve günahlarının açık bir şekilde yayılmasını yasaklamış, ancak bundan bir durumu ayrı tutmuştur O da, haksızlığa uğramaktır
Haksızlığa uğrayanların yapmaları caiz olan şeyler konusunda alimler ihtilaf etmişlerdir
Hasan Basri’ye göre; zulme uğrayan kişi, kendisine zulmeden müslümana beddua etmeyip şöyle dua etmelidir:
“Ey Allah’ım! Onun bana haksızlık yapmasını engelle! Hiçbir zaman sövmeye karşılık sövmeyle, zulme karşılık zulümle cevap verilmez
İbni Abbas ve başkalarına göre; zulme uğrayan kişinin, kendisine zulmedenlere beddua etmesi caizdir Fakat sabretmesi, kendisi için daha hayırlıdır
İbni Abbas (ra) şöyle dedi:
“Allah (cc), hiçbir kimseye beddua edilmesini sevmez Ancak zulme uğrayanlar müstesna Zulme uğrayanın kendine zulmedene beddua etmesi caizdir Ancak sabrederse daha hayırlıdır
(İbni Cerir, İbni Münzir, İbni Ebi Hatim)
Aişe (ra)’dan Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Kim kendisine zulmedene beddua ederse Allah’tan yardım istemesin!
(Tirmizi, Ebu Davud, İbni Ebi Şeybe)
Suddi’ye ve İbni Abbas’ın bir görüşüne göre; zulme uğrayan kimsenin kendisine yapılan zulmü, bu konuda kendisine yardım edebilecek kişilere açıkça anlatması caizdir
Mücahid’e göre bu ayetin inme sebebi şudur:
“Bir kişi ıssız bir yerde bir kişiye misafir olmuş, fakat ev sahibi olan kişi ona ikram etmemişti Bu sebeble misafir olan kişi, ev sahibinin kendisine ikram etmediğini herkese yaydı ve buna hiçbir ekleme yapmadı
(Abdurrezzek, Abdullah b Hamid, İbni Cerir Taberi rivayet etmiştir)
Bu ayet; yapılan zulmü ortadan kaldırmak niyetiyle, zulme uğrayan kişinin, uğradığı zulmünü açık bir şekilde anlatabileceğini göstermektedir Fakat zulme uğrayan, zulmedene, hiçbir zaman kendisine yapıldığı gibi zulmedemez veya bu konuda haksız yere ona iftira atamaz Eğer zulmeden kişi, insanlara sürekli zulmeden biri değil, fakat bir an şeytana uyarak haksızlık yapmış biri ise, zulme uğrayanın onu affetmesi daha efdaldir Şayet bu kimse insanlara sürekli zulmeden bir kişiyse, o zaman insanların onun şerrinden korunması için, yaptığı zulümleri ve sahip olduğu kötü ahlakı insanlara açıklamalıdır
Bazı insanların sahip olduğu kötü ahlakı ve işlediği günahları insanlara açıkça anlatmak zararlıdır Fakat zulme karşı susmak daha da zararlıdır Bu sebeble, ondan daha az zararlı olan, zalimin zulmünü insanlara anlatma ameli tercih edilir Ancak, zalimin zulmünü ortadan kaldıracak kadar anlatmak mübahtır, daha fazlasını anlatmak ise caiz değildir
“Allah Semi’dir, Alim’dir
Allah (cc) söylenilen sözlerin hepsini duyar ve ne niyetle söylenildiğini çok iyi bilir Buna göre hesap soracaktır Haksızlık ve zulüm yapanları, insanlara iftira atanları muhakkak cezalandıracaktır
Bu Ayetten Çıkan Sonuçlar:
Sayfanın Başına Çık
1 – İnsanların ayıplarını gizli veya aşikar olarak yaymak yasaktır Allah (cc) böyle yapan kimseleri muhakkak cezalandıracaktır
2 – Zulme uğrayanlar, zulmü kaldırmak ve toplumu zalimden korumak için uğradıkları zulmü kendilerine yardım edebilecek kişi veya kişilere anlatabilirler
3 Zalime beddua edilebilir Çünkü mazlumun bedduası kabul olunur
İbni Ömer (ra)’den Rasulullah (sas) şöyle buyurdu:
“Mazlumun bedduasından sakının! Çünkü o, göğe kıvılcım gibi yükselir
(Hakim rivayet etmiştir)
Rasulullah (sas) şöyle buyurmuştur:
“Mazlumun bedduasından sakının! Çünkü bulutlarla taşınır ve Allah (cc) şöyle der:
“İzzetim ve celalime yemin ederim ki, muhakkak sana yardım edeceğim
(Taberani)
Ebu Hureyre (ra)’den şöyle rivayet edilmiştir:
“Bir adam Rasulullah’a gelerek komşusunun kendisine eziyet ettiğini söyledi Rasulullah (sas) ona şöyle dedi:
“Eşyalarını evden çıkart ve dışarı koy! Adam Rasulullah (sas)’ın kendisine söylediği gibi eşyalarını evden çıkarıp yola koydu Yoldan geçenler onun durumunu sorunca uğradığı zulmü anlatarak:
“Komşum bana eziyet ediyor dedi Bunu her duyan kişi, o adamın komşusunu kastederek:
“Allah’ım, ona lanet et, Allah’ım onu utandır diye dua etti Bu durum üzerine komşusu hemen o adamın evine gelerek: “Haydi evine dön! Vallahi, bir daha sana eziyet etmeyeceğim dedi
(Ebu Davud, BuhariEdeb’ul Müfred, Ahmed Şakir bu hadis için sahih dedi)
4 – Zulme uğrayan kişinin kendisine zulmeden kişiye zulmetme hakkı yoktur (1) Onun için Allah (cc) ayetin sonunda; “Allah Semi’dir, Alim’dir buyurmuştur Bu, zalimi zulmetmekten, mazlumu da hakkını alırken aşırı gitmekten korkutmak içindir
Ebu Hureyre (ra)’den Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Haddi aşmamak şartıyla, iki kişi birbirine sövdüğünde, sövme günahı ilk sövene ait olur
(Müslim, Ebu Davud, Ahmed)
5 – Müslümanların birbirleriyle yardımlaşarak zulmü kaldırmaları İslam’ın temellerindendir
Enes (ra)’den Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Müslüman kardeşine, zalim olsun, mazlum olsun yardım et! Sahabeler:
“Ey Allah’ın rasulü! Biz ona mazlumken yardım ederiz Ama zalime nasıl yardım ederiz? dedilerRasulullah (as):
“Onun zulmetmesini engelleyerek yardım edersin buyurdu
(Buhari, Tirmizi, Ahmed)
(1) Gerçekte ilimden hiçbir nasibleri olmadığı halde insanların arasında bilgili olarak geçinen bazı yarım hocalar, bu ayetin “zulme uğrayan hariç bölümünü, kendilerince zalim gördükleri kişilere, müslümanların ağzından asla çıkmaması gereken, ancak ahlaksız, adi toplumların alıştıkları ve normal gördükleri pis (sinkaflı) sövgülerle sövmenin caiz olduğuna delil göstermişlerdir Bu görüşü dipnot olarak bu kitapta yazmamın sebebi, insanın ne kadar alçak bir seviyeye düşebildiğine ve bunun ilim adına yapılabildiğine örnek vermek içindir
Allah (cc) önceki ayetlerde münafıkların sıfatlarını bildirdikten sonra bu ayette, insanlarda bulunan kötü sıfatları herkese yaymanın yasak olduğunu bildirmekte ve bu yasaktan sadece haksızlığa uğrayan kimseleri istisna etmektedir Buna göre; kendilerine zulmedilen kimselerin, uğradıkları zulümleri insanlara anlatmaları caizdir
“Allah kötü sözün açıkça söylenilmesini sevmez
Allah (cc), insanların ayıplarının açık bir şekilde söylenmesini sevmediğini bu ayetle bizlere haber vermiştir Bu; insanlardaki her türlü ayıp, kötü huy ve işlenen günahları topluma yaymanın caiz olmadığını bilakis haram olduğunu gösterir
Bu amel iki, açıdan çok zararlıdır:
1 – Kötü huyları, günahları, ayıpları topluma yayılan kişiler ile bunu yayanlar arasında düşmanlık ve kin meydana gelir Bu düşmanlık ve kin ise haksızlıklara ve müslümanlar arasında kanların dökülmesine sebeb olabilir
2 – İnsanların ayıpları, kötü huyları ve günahları topluma açıkça yayıldığında bu haber, duyan kimselerin nefislerinde kötü etkiler oluşturabilirYani; müslüman fertler birbirlerinin kötü huy, ayıp ve günahlarının aralarında yayıldığını görünce böyle yapmanın caiz olduğunu zannederek aynı amelleri yapmaya başlayabilirler Böylece fertleri arasında düşmanlık, kin ve dedikodu dolu, birbirlerinin ayıplarını kollayan, fertlerin hak ve hukukuna riayet etmeyen ve birbirlerinin kötülüklerini yayan bozuk bir toplum meydana gelir Böyle bir toplumdaki fertlerin birbirlerine saldırmaları ve bu toplumun yok olması artık an meselesi olur
İşte bu iki sebep ve başka sebeblerden dolayı Allah, ayette bildirdiği istisnai durum dışında bir müslümanın ayıbını, günahını ve kötü huylarını topluma yaymayı yasaklamıştır
Bu ayet, kişinin günah, kötü huy ve ayıplarını açıkça söylenmeyi yasaklamıştır Fakat bu, bu ameli gizlice yapmanın caiz olduğu anlamına gelmez Bu ameli gizlice yapmak da aynı şekilde caiz değildir Ayette sadece, bu ameli açıkça yapmanın zikredilmesi; bu amel açıkça yapıldığında, gizlice yapıldığından daha fazla zarar getireceği içindir
Allah (cc) başka bir ayette, insanların günah ve ayıplarını başkalarına gizlice söylemenin de caiz olmadığını bildirmiştir
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Aranızda gizli konuşacağınız zaman günahı, düşmanlığı ve rasule karşı gelmeyi fısıldamayın! İyilik ve takvayı konuşun! (Kıyamet gününde) huzurunda toplanacağınız Allah’tan korkun! (Mücadele: 9)
Allah (cc) gıybeti de yasaklamıştır
Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sıkının! Çünkü zannın bazısı günahtır Birbirinizin gizlisini araştırmayın! Kimse kimseye gıybet etmesin! İçinizden biri, hiç ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz (değil mi?) (Hucurat: 12)
“zulme uğrayan hariç
Allah (cc), kişinin kötü huy, ayıb ve günahlarının açık bir şekilde yayılmasını yasaklamış, ancak bundan bir durumu ayrı tutmuştur O da, haksızlığa uğramaktır
Haksızlığa uğrayanların yapmaları caiz olan şeyler konusunda alimler ihtilaf etmişlerdir
Hasan Basri’ye göre; zulme uğrayan kişi, kendisine zulmeden müslümana beddua etmeyip şöyle dua etmelidir:
“Ey Allah’ım! Onun bana haksızlık yapmasını engelle! Hiçbir zaman sövmeye karşılık sövmeyle, zulme karşılık zulümle cevap verilmez
İbni Abbas ve başkalarına göre; zulme uğrayan kişinin, kendisine zulmedenlere beddua etmesi caizdir Fakat sabretmesi, kendisi için daha hayırlıdır
İbni Abbas (ra) şöyle dedi:
“Allah (cc), hiçbir kimseye beddua edilmesini sevmez Ancak zulme uğrayanlar müstesna Zulme uğrayanın kendine zulmedene beddua etmesi caizdir Ancak sabrederse daha hayırlıdır
(İbni Cerir, İbni Münzir, İbni Ebi Hatim)
Aişe (ra)’dan Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Kim kendisine zulmedene beddua ederse Allah’tan yardım istemesin!
(Tirmizi, Ebu Davud, İbni Ebi Şeybe)
Suddi’ye ve İbni Abbas’ın bir görüşüne göre; zulme uğrayan kimsenin kendisine yapılan zulmü, bu konuda kendisine yardım edebilecek kişilere açıkça anlatması caizdir
Mücahid’e göre bu ayetin inme sebebi şudur:
“Bir kişi ıssız bir yerde bir kişiye misafir olmuş, fakat ev sahibi olan kişi ona ikram etmemişti Bu sebeble misafir olan kişi, ev sahibinin kendisine ikram etmediğini herkese yaydı ve buna hiçbir ekleme yapmadı
(Abdurrezzek, Abdullah b Hamid, İbni Cerir Taberi rivayet etmiştir)
Bu ayet; yapılan zulmü ortadan kaldırmak niyetiyle, zulme uğrayan kişinin, uğradığı zulmünü açık bir şekilde anlatabileceğini göstermektedir Fakat zulme uğrayan, zulmedene, hiçbir zaman kendisine yapıldığı gibi zulmedemez veya bu konuda haksız yere ona iftira atamaz Eğer zulmeden kişi, insanlara sürekli zulmeden biri değil, fakat bir an şeytana uyarak haksızlık yapmış biri ise, zulme uğrayanın onu affetmesi daha efdaldir Şayet bu kimse insanlara sürekli zulmeden bir kişiyse, o zaman insanların onun şerrinden korunması için, yaptığı zulümleri ve sahip olduğu kötü ahlakı insanlara açıklamalıdır
Bazı insanların sahip olduğu kötü ahlakı ve işlediği günahları insanlara açıkça anlatmak zararlıdır Fakat zulme karşı susmak daha da zararlıdır Bu sebeble, ondan daha az zararlı olan, zalimin zulmünü insanlara anlatma ameli tercih edilir Ancak, zalimin zulmünü ortadan kaldıracak kadar anlatmak mübahtır, daha fazlasını anlatmak ise caiz değildir
“Allah Semi’dir, Alim’dir
Allah (cc) söylenilen sözlerin hepsini duyar ve ne niyetle söylenildiğini çok iyi bilir Buna göre hesap soracaktır Haksızlık ve zulüm yapanları, insanlara iftira atanları muhakkak cezalandıracaktır
Bu Ayetten Çıkan Sonuçlar:
Sayfanın Başına Çık
1 – İnsanların ayıplarını gizli veya aşikar olarak yaymak yasaktır Allah (cc) böyle yapan kimseleri muhakkak cezalandıracaktır
2 – Zulme uğrayanlar, zulmü kaldırmak ve toplumu zalimden korumak için uğradıkları zulmü kendilerine yardım edebilecek kişi veya kişilere anlatabilirler
3 Zalime beddua edilebilir Çünkü mazlumun bedduası kabul olunur
İbni Ömer (ra)’den Rasulullah (sas) şöyle buyurdu:
“Mazlumun bedduasından sakının! Çünkü o, göğe kıvılcım gibi yükselir
(Hakim rivayet etmiştir)
Rasulullah (sas) şöyle buyurmuştur:
“Mazlumun bedduasından sakının! Çünkü bulutlarla taşınır ve Allah (cc) şöyle der:
“İzzetim ve celalime yemin ederim ki, muhakkak sana yardım edeceğim
(Taberani)
Ebu Hureyre (ra)’den şöyle rivayet edilmiştir:
“Bir adam Rasulullah’a gelerek komşusunun kendisine eziyet ettiğini söyledi Rasulullah (sas) ona şöyle dedi:
“Eşyalarını evden çıkart ve dışarı koy! Adam Rasulullah (sas)’ın kendisine söylediği gibi eşyalarını evden çıkarıp yola koydu Yoldan geçenler onun durumunu sorunca uğradığı zulmü anlatarak:
“Komşum bana eziyet ediyor dedi Bunu her duyan kişi, o adamın komşusunu kastederek:
“Allah’ım, ona lanet et, Allah’ım onu utandır diye dua etti Bu durum üzerine komşusu hemen o adamın evine gelerek: “Haydi evine dön! Vallahi, bir daha sana eziyet etmeyeceğim dedi
(Ebu Davud, BuhariEdeb’ul Müfred, Ahmed Şakir bu hadis için sahih dedi)
4 – Zulme uğrayan kişinin kendisine zulmeden kişiye zulmetme hakkı yoktur (1) Onun için Allah (cc) ayetin sonunda; “Allah Semi’dir, Alim’dir buyurmuştur Bu, zalimi zulmetmekten, mazlumu da hakkını alırken aşırı gitmekten korkutmak içindir
Ebu Hureyre (ra)’den Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Haddi aşmamak şartıyla, iki kişi birbirine sövdüğünde, sövme günahı ilk sövene ait olur
(Müslim, Ebu Davud, Ahmed)
5 – Müslümanların birbirleriyle yardımlaşarak zulmü kaldırmaları İslam’ın temellerindendir
Enes (ra)’den Rasulullah (sas)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Müslüman kardeşine, zalim olsun, mazlum olsun yardım et! Sahabeler:
“Ey Allah’ın rasulü! Biz ona mazlumken yardım ederiz Ama zalime nasıl yardım ederiz? dedilerRasulullah (as):
“Onun zulmetmesini engelleyerek yardım edersin buyurdu
(Buhari, Tirmizi, Ahmed)
(1) Gerçekte ilimden hiçbir nasibleri olmadığı halde insanların arasında bilgili olarak geçinen bazı yarım hocalar, bu ayetin “zulme uğrayan hariç bölümünü, kendilerince zalim gördükleri kişilere, müslümanların ağzından asla çıkmaması gereken, ancak ahlaksız, adi toplumların alıştıkları ve normal gördükleri pis (sinkaflı) sövgülerle sövmenin caiz olduğuna delil göstermişlerdir Bu görüşü dipnot olarak bu kitapta yazmamın sebebi, insanın ne kadar alçak bir seviyeye düşebildiğine ve bunun ilim adına yapılabildiğine örnek vermek içindir