Kuvayi Milliye Ve Genelgeler
Kuvayı Milliye Hareketinin Başlaması ve Batı Cephesi’nin Kurulması
Kuvayı Milliye birliklerinin kurulmasında;
• Osmanlı Devleti’nin Birinci Dunya Savaşı’ndan yenik cıkması ve Mondros Ateşkes Anlaşması uyarınca Turk ordusunun terhis edilmesi
• Osmanlı hukumetlerinin Turk halkının can ve mal guvenliğini koruyamaması
• İtilaf Devletleri’nin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hukumlerini tek taraflı uygulayarak Anadolu’yu yer yer işgal etmeleri
gibi nedenler etkili olmuştur
İşgallere karşı ilk silahlı direniş hareketi Guney Cephesi’nde (Dortyol’da) Fransızlara karşı başladı
Kuvayı Milliye birliklerinin kaldırılmasında;
• İşgalleri kesin olarak durduramamaları
• Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suclu gordukleri uyelerini kendileri cezalandırmaları
• İhtiyaclarının karşılanmasında zaman zaman halka baskı yapmaları
• Anadolu’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
gibi nedenler etkili olmuştur
Kuvayı Milliye’nin Milli Mucadeleye Sağladığı Yararlar ve Ozellikleri
1 Yunan ordularının Anadolu’da rahatca ilerlemelerini engellemişlerdir
2 Turk koylerini Rum ve Ermeni cetelerin saldırılarına karşı korumuşlardır
3 İc ayaklanmaları bastırmışlardır
4 Duzenli ordunun kurulması ve teşkilatlanması icin zaman kazandırmışlardır
5 Kuvayı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bolgelerini kurtarmaya calışmışlardır Ayrıca, Milli Mucadele’nin ilk silahlı direniş gucu olmuşlardır
6 Ulusal bilincin uyanmasını sağlamışlardır
Genelgeler ve Kongreler
Havza Genelgesi
28 Mayıs’ta mulki ve askeri amirlere gonderdiği genelgeyle;
• Buyuk ve heyecanlı mitinglerle işgallerin protesto edilmesi
• Gosteriler sırasında duzenin korunmasına dikkat edilmesi ve Hristiyan halka karşı saldırı ve duşmanlık yapılmamasına onem verilmesi
• Buyuk devletlerin temsilcilerine ve İstanbul Hukumeti’ne uyarı telgraflarının cekilmesi
gibi isteklerde bulunmuştur Havza Genelgesi’nden sonra Anadolu’nun bircok yerinde işgalleri ve işgalcileri protesto eden mitingler duzenlendi Bu durum Havza Genelgesi’nin etkili olduğunu gostermektedir
Amasya Genelgesi ve Esasları
1 Vatanın butunluğu, milletin bağımsızlığı tehlikededir
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı’nın gerekcesi belirtilmiştir
• Resmi bir belgeyle vatanın icinde bulunduğu kotu durum millete duyurulmuştur
• Bolgesel kurtuluşu care olarak goren vatanseverlere uyarı yapılmıştır
• Vatanın kurtuluşu icin milletce birlik ve beraberlik icinde calışmaların yapılmasının gereği ortaya konulmuştur Boylece Turk milleti ulusal bağımsızlık ve egemenlik mucadelesine cağırılmış, işgal guclerine karşı cıkılmıştır
2 İstanbul Hukumeti uzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir Bu durum milletimizi yok duruma duşurmektedir
Bu maddeyle;
• İstanbul Hukumeti’ne ilk defa karşı cıkılarak gorevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur
• Kurtuluş Savaşı’nın gerekcelerinden biri de İstanbul Hukumeti’nin millete karşı gorevini yerine getirememesi olarak acıklanmıştır
3 Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı’mızın yontemi belirtilmiştir
• Yonetim şeklinin değiştirileceği ima edilmiştir
• Millet egemenliğinden ilk defa Amasya Genelgesi’nde bahsedilmiş ve milli egemenlik icin ilk adım atılmıştır
• Kurtarıcı olarak padişah, halife ve manda yonetiminin yerini milliyetcilik duygusu almıştır
• Turk inkılabının evrensel bir nitelik taşıdığı ortaya konulmuştur
• Hem padişaha hem de işgalci guclere isyan edilmiştir
4 Ulusun durumunu ve davranışını goz onunde tutmak ve haklarını duyurmak icin her turlu tesir ve kontrolden uzak ulusal bir heyetin oluşturulması gereklidir
• Kurtuluş Mucadelesi kişisellikten cıkarılarak kurumsallaştırılmaya calışılmıştır
• Mustafa Kemal Paşa, yeni bir parlamentonun (TBMM) toplanmasını ve bu kurulun kesinlikle ulusu temsil etmesini istemiştir Ancak Osmanlı hanedanının ulkede tek egemen guc olduğunu kafalarından atamayan kişiler Osmanlı anayasasına gore secim yapılmasını ve padişahın emriyle Mebuslar Meclisi’nin toplanmasını istemişlerdir Nitekim TBMM’nin acılmasından once Osmanlı Mebuslar Meclisi toplanmıştır
5 Anadolu’nun her bakımdan en guvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongre toplanacaktır
• Milli bir kongre toplanarak milli birlik ve beraberlik sağlanmak istenmiş, ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi duşunulmuştur
• Turk milletinin geleceğinin Anadolu’nun her tarafından gelecek delegelerle belirlenmesi duşunulmuştur
• İstanbul Hukumeti’ne karşı milli bir hukumetin kurulmasına ortam hazırlanmıştır Nitekim, Sivas Kongresi’nde Temsil Heyeti’nin yetkileri genişletilerek hukumet gorevini ustlenmesi bunun bir sonucudur
6 Butun sancaklardan halkın guvenini kazanmış uc delegenin olabildiğince cabuk Sivas’a yetişebilmesi icin hemen yola cıkarılması gerekmektedir Sivas Kongresi’ne katılacak temsilciler Mudafaai Hukuk, Reddi İlhak ve Belediyelerce secilecektir
• Kararların halkın istekleri doğrultunda alınması amaclanmıştır Ayrıca ulus iradesine saygılı olunacağı ortaya koyulmuştur
• Milletin guvenini kazanmış, Milli Mucadele taraftarı kişilerin secilmesine calışılmıştır
• Milli cemiyetler ve yerel idareler etkin duruma getirilmiştir
7 Herhangi bir kotu durumla karşılaşılabileceği duşunulerek bu genelge ulusal bir sır olarak tutulmalı, delegeler gerekli gorulen yerlerde değişik adlarla yolculuk yapmalıdır
Bu karar ile Milli Mucadele başlama aşamasında İtilaf Devletleri, azınlıklar ve İstanbul Hukumeti’nden saklanmaya calışılmıştır
Erzurum Kongresi
Doğu Anadolu Mudafaa–i Hukuk Cemiyeti tarafından duzenlenen Erzurum Kongresi’nin toplanmasında;
• Mondros Ateşkesi’nin 24 maddesine gore; doğu vilayetlerinin İtilaf Devletleri’nin tehdidi altına girmesi
• Doğu bolgelerinde kurulması planlanan Ermeni Devleti’ni engellemek
gibi nedenler etkili olmuştur
Erzurum Kongresi Kararları ve Onemi
1 Milli sınırlar icinde vatan bir butundur, asla parcalanamaz
• Erzurum Kongresi’nin bu maddesi Misakı Milli’de de yer almıştır İlk defa milli sınırlardan bahsedilmiştir
• Turk vatanının bolunmez bir butun olduğu ilan edilerek topraklarımızı işgal etmek isteyen guclerin emperyalist oldukları belirtilmiştir
• Butun Turk ulusunu ve memleketlerini ilgilendiren ulusal bir karar alınmıştır
2 Her turlu yabancı işgal ve mudahalesine Osmanlı Devleti’nin dağılması halinde millet birleşerek karşı koyacaktır
Bu kararla; işgalci guclere karşı guc oluşturmak icin Doğu illerindeki yararlı cemiyetler Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti’nin bunyesinde toplanmıştır
3 Osmanlı Hukumeti vatanın bağımsızlığını sağlayamaz ve koruyamazsa gecici bir hukumet kurulacaktır Bu hukumet milli kongre tarafından secilecektir Kongre toplanmış değilse, bu secimi Temsilciler Kurulu yapacaktır
• İlk defa yeni bir hukumetin kurulmasından bahsedilmiştir
• Herhangi bir şekilde Doğu Anadolu’nun gozden cıkarılması halinde doğuda kurulacak gecici hukumet, yururlukteki yasalara gore devlet işlerini surdurecek askersivil tum makamlar ve memurlar bu gecici yonetime bağlı olacaktır
• Anadolu’da ulusal bir devletin yurutme gucu olan ulusal bir hukumet kurma konusundaki niyet ve inanc ortaya konulmuştur
4 Osmanlı ulkesinin butunluğunun ve ulusal bağımsızlığının sağlanması, saltanat onurunun ve hilafetin korunması icin milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi hakim kılmak temel ilkedir
• Millet egemenliğinin koşulsuz olarak gercekleştirileceği belirtilmiştir
• Kuvayı Milliye adını taşıyan teşekkullerin milli iradeyi hakim kılacağı acıklanmıştır
• Padişahın korunması kongrede kabul edilmiştir
5 Her turlu toprakları ele gecirme Rumluk ve Ermenilik kurulması amacına yonelik sayılacağından topluca savunma ve toplumsal dengemizi bozacak şekilde Hristiyan azınlıklara yeni birtakım ayrıcalıklar verilmesi kabul edilmeyecektir Ancak Osmanlı yasalarıyla ulkemizdeki azınlıklara verilen mal, can ve namus guvenliğine tamamen saygılı kalınacaktır
6 Manda ve himaye kabul olunamaz
Bu maddeyle, Mondros Ateşkesi’nden sonra Anadolu’da ve İstanbul’da bazı cevreler Amerikan, bazı cevreler de İngiliz mandasını istemekteydi Manda ve himaye fikri ilk defa Erzurum Kongresi’nde reddedilmiştir Herhangi bir devletin himayesinin kabul edilemeyeceği ve Turk ulusunun koşulsuz bağımsız olacağı belirtilmiştir
7 Ulusal irade ve toplanan ulusal gucler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır
Ulusal egemenlik anlayışına ters duşen bu kararın alınmasının temel nedeni ortamın boyle bir değişikliğe hazır olmamasıdır
8 Mebuslar Meclisi’nin derhal toplanmasına ve hukumetin yaptığı işlerin milletce kontrolune calışılacaktır
• Bu karar ulus egemenliğine onem verildiğini gostermektedir
• Mebuslar Meclisi’nin acılması istenmiş ve İstanbul Hukumeti’nin faaliyetleri denetim altına alınmaya calışılmıştır
9 Ulusal bağımsızlığımıza saygılı ve ulkemizi ele gecirme amacı taşımayan herhangi devletin teknik, sanayi ve ekonomik yardımı kabul edilebilir
Bu maddeyle; Erzurum Kongresi’nde yalnızca ic politikayı ilgilendiren ilkeler değil, bazı dış politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmiştir Bu da Erzurum Kongresi’nin meclis gibi hareket ettiğini gostermektedir
Kuvayı Milliye Hareketinin Başlaması ve Batı Cephesi’nin Kurulması
Kuvayı Milliye birliklerinin kurulmasında;
• Osmanlı Devleti’nin Birinci Dunya Savaşı’ndan yenik cıkması ve Mondros Ateşkes Anlaşması uyarınca Turk ordusunun terhis edilmesi
• Osmanlı hukumetlerinin Turk halkının can ve mal guvenliğini koruyamaması
• İtilaf Devletleri’nin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hukumlerini tek taraflı uygulayarak Anadolu’yu yer yer işgal etmeleri
gibi nedenler etkili olmuştur
İşgallere karşı ilk silahlı direniş hareketi Guney Cephesi’nde (Dortyol’da) Fransızlara karşı başladı
Kuvayı Milliye birliklerinin kaldırılmasında;
• İşgalleri kesin olarak durduramamaları
• Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suclu gordukleri uyelerini kendileri cezalandırmaları
• İhtiyaclarının karşılanmasında zaman zaman halka baskı yapmaları
• Anadolu’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
gibi nedenler etkili olmuştur
Kuvayı Milliye’nin Milli Mucadeleye Sağladığı Yararlar ve Ozellikleri
1 Yunan ordularının Anadolu’da rahatca ilerlemelerini engellemişlerdir
2 Turk koylerini Rum ve Ermeni cetelerin saldırılarına karşı korumuşlardır
3 İc ayaklanmaları bastırmışlardır
4 Duzenli ordunun kurulması ve teşkilatlanması icin zaman kazandırmışlardır
5 Kuvayı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bolgelerini kurtarmaya calışmışlardır Ayrıca, Milli Mucadele’nin ilk silahlı direniş gucu olmuşlardır
6 Ulusal bilincin uyanmasını sağlamışlardır
Genelgeler ve Kongreler
Havza Genelgesi
28 Mayıs’ta mulki ve askeri amirlere gonderdiği genelgeyle;
• Buyuk ve heyecanlı mitinglerle işgallerin protesto edilmesi
• Gosteriler sırasında duzenin korunmasına dikkat edilmesi ve Hristiyan halka karşı saldırı ve duşmanlık yapılmamasına onem verilmesi
• Buyuk devletlerin temsilcilerine ve İstanbul Hukumeti’ne uyarı telgraflarının cekilmesi
gibi isteklerde bulunmuştur Havza Genelgesi’nden sonra Anadolu’nun bircok yerinde işgalleri ve işgalcileri protesto eden mitingler duzenlendi Bu durum Havza Genelgesi’nin etkili olduğunu gostermektedir
Amasya Genelgesi ve Esasları
1 Vatanın butunluğu, milletin bağımsızlığı tehlikededir
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı’nın gerekcesi belirtilmiştir
• Resmi bir belgeyle vatanın icinde bulunduğu kotu durum millete duyurulmuştur
• Bolgesel kurtuluşu care olarak goren vatanseverlere uyarı yapılmıştır
• Vatanın kurtuluşu icin milletce birlik ve beraberlik icinde calışmaların yapılmasının gereği ortaya konulmuştur Boylece Turk milleti ulusal bağımsızlık ve egemenlik mucadelesine cağırılmış, işgal guclerine karşı cıkılmıştır
2 İstanbul Hukumeti uzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir Bu durum milletimizi yok duruma duşurmektedir
Bu maddeyle;
• İstanbul Hukumeti’ne ilk defa karşı cıkılarak gorevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur
• Kurtuluş Savaşı’nın gerekcelerinden biri de İstanbul Hukumeti’nin millete karşı gorevini yerine getirememesi olarak acıklanmıştır
3 Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı’mızın yontemi belirtilmiştir
• Yonetim şeklinin değiştirileceği ima edilmiştir
• Millet egemenliğinden ilk defa Amasya Genelgesi’nde bahsedilmiş ve milli egemenlik icin ilk adım atılmıştır
• Kurtarıcı olarak padişah, halife ve manda yonetiminin yerini milliyetcilik duygusu almıştır
• Turk inkılabının evrensel bir nitelik taşıdığı ortaya konulmuştur
• Hem padişaha hem de işgalci guclere isyan edilmiştir
4 Ulusun durumunu ve davranışını goz onunde tutmak ve haklarını duyurmak icin her turlu tesir ve kontrolden uzak ulusal bir heyetin oluşturulması gereklidir
• Kurtuluş Mucadelesi kişisellikten cıkarılarak kurumsallaştırılmaya calışılmıştır
• Mustafa Kemal Paşa, yeni bir parlamentonun (TBMM) toplanmasını ve bu kurulun kesinlikle ulusu temsil etmesini istemiştir Ancak Osmanlı hanedanının ulkede tek egemen guc olduğunu kafalarından atamayan kişiler Osmanlı anayasasına gore secim yapılmasını ve padişahın emriyle Mebuslar Meclisi’nin toplanmasını istemişlerdir Nitekim TBMM’nin acılmasından once Osmanlı Mebuslar Meclisi toplanmıştır
5 Anadolu’nun her bakımdan en guvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongre toplanacaktır
• Milli bir kongre toplanarak milli birlik ve beraberlik sağlanmak istenmiş, ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi duşunulmuştur
• Turk milletinin geleceğinin Anadolu’nun her tarafından gelecek delegelerle belirlenmesi duşunulmuştur
• İstanbul Hukumeti’ne karşı milli bir hukumetin kurulmasına ortam hazırlanmıştır Nitekim, Sivas Kongresi’nde Temsil Heyeti’nin yetkileri genişletilerek hukumet gorevini ustlenmesi bunun bir sonucudur
6 Butun sancaklardan halkın guvenini kazanmış uc delegenin olabildiğince cabuk Sivas’a yetişebilmesi icin hemen yola cıkarılması gerekmektedir Sivas Kongresi’ne katılacak temsilciler Mudafaai Hukuk, Reddi İlhak ve Belediyelerce secilecektir
• Kararların halkın istekleri doğrultunda alınması amaclanmıştır Ayrıca ulus iradesine saygılı olunacağı ortaya koyulmuştur
• Milletin guvenini kazanmış, Milli Mucadele taraftarı kişilerin secilmesine calışılmıştır
• Milli cemiyetler ve yerel idareler etkin duruma getirilmiştir
7 Herhangi bir kotu durumla karşılaşılabileceği duşunulerek bu genelge ulusal bir sır olarak tutulmalı, delegeler gerekli gorulen yerlerde değişik adlarla yolculuk yapmalıdır
Bu karar ile Milli Mucadele başlama aşamasında İtilaf Devletleri, azınlıklar ve İstanbul Hukumeti’nden saklanmaya calışılmıştır
Erzurum Kongresi
Doğu Anadolu Mudafaa–i Hukuk Cemiyeti tarafından duzenlenen Erzurum Kongresi’nin toplanmasında;
• Mondros Ateşkesi’nin 24 maddesine gore; doğu vilayetlerinin İtilaf Devletleri’nin tehdidi altına girmesi
• Doğu bolgelerinde kurulması planlanan Ermeni Devleti’ni engellemek
gibi nedenler etkili olmuştur
Erzurum Kongresi Kararları ve Onemi
1 Milli sınırlar icinde vatan bir butundur, asla parcalanamaz
• Erzurum Kongresi’nin bu maddesi Misakı Milli’de de yer almıştır İlk defa milli sınırlardan bahsedilmiştir
• Turk vatanının bolunmez bir butun olduğu ilan edilerek topraklarımızı işgal etmek isteyen guclerin emperyalist oldukları belirtilmiştir
• Butun Turk ulusunu ve memleketlerini ilgilendiren ulusal bir karar alınmıştır
2 Her turlu yabancı işgal ve mudahalesine Osmanlı Devleti’nin dağılması halinde millet birleşerek karşı koyacaktır
Bu kararla; işgalci guclere karşı guc oluşturmak icin Doğu illerindeki yararlı cemiyetler Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti’nin bunyesinde toplanmıştır
3 Osmanlı Hukumeti vatanın bağımsızlığını sağlayamaz ve koruyamazsa gecici bir hukumet kurulacaktır Bu hukumet milli kongre tarafından secilecektir Kongre toplanmış değilse, bu secimi Temsilciler Kurulu yapacaktır
• İlk defa yeni bir hukumetin kurulmasından bahsedilmiştir
• Herhangi bir şekilde Doğu Anadolu’nun gozden cıkarılması halinde doğuda kurulacak gecici hukumet, yururlukteki yasalara gore devlet işlerini surdurecek askersivil tum makamlar ve memurlar bu gecici yonetime bağlı olacaktır
• Anadolu’da ulusal bir devletin yurutme gucu olan ulusal bir hukumet kurma konusundaki niyet ve inanc ortaya konulmuştur
4 Osmanlı ulkesinin butunluğunun ve ulusal bağımsızlığının sağlanması, saltanat onurunun ve hilafetin korunması icin milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi hakim kılmak temel ilkedir
• Millet egemenliğinin koşulsuz olarak gercekleştirileceği belirtilmiştir
• Kuvayı Milliye adını taşıyan teşekkullerin milli iradeyi hakim kılacağı acıklanmıştır
• Padişahın korunması kongrede kabul edilmiştir
5 Her turlu toprakları ele gecirme Rumluk ve Ermenilik kurulması amacına yonelik sayılacağından topluca savunma ve toplumsal dengemizi bozacak şekilde Hristiyan azınlıklara yeni birtakım ayrıcalıklar verilmesi kabul edilmeyecektir Ancak Osmanlı yasalarıyla ulkemizdeki azınlıklara verilen mal, can ve namus guvenliğine tamamen saygılı kalınacaktır
6 Manda ve himaye kabul olunamaz
Bu maddeyle, Mondros Ateşkesi’nden sonra Anadolu’da ve İstanbul’da bazı cevreler Amerikan, bazı cevreler de İngiliz mandasını istemekteydi Manda ve himaye fikri ilk defa Erzurum Kongresi’nde reddedilmiştir Herhangi bir devletin himayesinin kabul edilemeyeceği ve Turk ulusunun koşulsuz bağımsız olacağı belirtilmiştir
7 Ulusal irade ve toplanan ulusal gucler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır
Ulusal egemenlik anlayışına ters duşen bu kararın alınmasının temel nedeni ortamın boyle bir değişikliğe hazır olmamasıdır
8 Mebuslar Meclisi’nin derhal toplanmasına ve hukumetin yaptığı işlerin milletce kontrolune calışılacaktır
• Bu karar ulus egemenliğine onem verildiğini gostermektedir
• Mebuslar Meclisi’nin acılması istenmiş ve İstanbul Hukumeti’nin faaliyetleri denetim altına alınmaya calışılmıştır
9 Ulusal bağımsızlığımıza saygılı ve ulkemizi ele gecirme amacı taşımayan herhangi devletin teknik, sanayi ve ekonomik yardımı kabul edilebilir
Bu maddeyle; Erzurum Kongresi’nde yalnızca ic politikayı ilgilendiren ilkeler değil, bazı dış politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmiştir Bu da Erzurum Kongresi’nin meclis gibi hareket ettiğini gostermektedir