Kuvayi Milliye Ve Genelgeler
Kuvayı Milliye Hareketinin Başlaması ve Batı Cephesi ’nin Kurulması
Kuvayı Milliye birliklerinin kurulmasında;
• Osmanlı Devleti ’nin Birinci Dünya Savaşı ’ndan yenik çıkması ve Mondros Mütareke Anlaşması uyarınca Türk ordusunun terhis edilmesi
• Osmanlı hükümetlerinin Türk halkının can ve mülk güvenliğini koruyamaması
• İtilaf Devletleri ’nin Mondros Mütareke Anlaşması ’nın hükümlerini tek taraflı uygulayarak Anadolu ’yu yer yer işgal etmeleri
gibi nedenler etkili olmuştur
İşgallere karşısında ilk silahlı direniş hareketi Güney Cephesi ’nde (Dörtyol ’da) Fransızlara aleyhinde başladı
Kuvayı Milliye birliklerinin kaldırılmasında;
• İşgalleri kesinkes durduramamaları
• Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suçlu gördükleri üyelerini kendileri cezalandırmaları
• İhtiyaçlarının karşılanmasında zaman zaman halka zorlama yapmaları
• Anadolu ’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
gibi nedenler etkin olmuştur
Kuvayı Milliye ’nin Milli Mücadeleye Sağladığı Yararlar ve Özellikleri
1 Yunan ordularının Anadolu ’da rahatça ilerlemelerini engellemişlerdir
2 Türk köylerini Rum ve Ermeni çetelerin saldırılarına karşısında korumuşlardır
3 İç ayaklanmaları bastırmışlardır
4 Düzenli ordunun kurulması ve teşkilatlanması için zaman kazandırmışlardır
5 Kuvayı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır Hem, Milli Çaba ’nin birincil silahlı direniş gücü olmuşlardır
6 Ulusal bilincin uyanmasını sağlamışlardır
Genelgeler ve Kongreler
Havza Genelgesi
28 Mayıs ’ta mülki ve askeri amirlere gönderdiği genelgeyle;
• Büyük ve heyecanlı mitinglerle işgallerin protesto edilmesi
• Gösteriler esnasında düzenin korunmasına uyarı edilmesi ve Hristiyan halka aleyhinde atak ve düşmanlık yapılmamasına ağırlık verilmesi
• Büyük devletlerin temsilcilerine ve İstanbul Hükümeti ’ne uyarı telgraflarının çekilmesi
gibi isteklerde bulunmuştur Havza Genelgesi ’nden daha sonra Anadolu ’nun çoğu uygun işgalleri ve işgalcileri protesto eden mitingler düzenlendi Bu durum Havza Genelgesi ’nin etkili olduğunu göstermektedir
Amasya Genelgesi ve Esasları
1 Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı ’nın gerekçesi belirtilmiştir
• Resmi bir belgeyle vatanın içinde bulunduğu fena şart millete duyurulmuştur
• Yöresel kurtuluşu tedavi olarak görebilen vatanseverlere dikkat yapılmıştır
• Vatanın kurtuluşu için milletçe birlik ve birliktelik içinde çalışmaların yapılmasının gereği ortaya konulmuştur Böylece Türk milleti ulusal hür ve bağımsızlık mücadelesine çağırılmış, işgal güçlerine karşısında çıkılmıştır
2 İstanbul Hükümeti üstüne aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir Bu koşul milletimizi değil duruma düşürmektedir
Bu maddeyle;
• İstanbul Hükümeti ’ne birincil kez karşısında çıkılarak görevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur
• Kurtuluş Savaşı ’nın gerekçelerinden biri de İstanbul Hükümeti ’nin millete karşı görevini yerine getirememesi olarak açıklanmıştır
3 Milletin bağımsızlığını yeniden milletin azmi ve kararı kurtaracaktır
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı ’mızın yöntemi belirtilmiştir
• Yönetim şeklinin değiştirileceği ima edilmiştir
• Halk egemenliğinden birincil kez Amasya Genelgesi ’nde bahsedilmiş ve ulusal hakimiyet için ilk adım atılmıştır
• Kurtarıcı olarak padişah, halife ve manda yönetiminin yerini milliyetçilik duygusu almıştır
• Türk inkılâbının evrensel bir nitelik taşıdığı ortaya konulmuştur
• Ayrıca padişaha ayrıca de işgalci güçlere isyan edilmiştir
4 Ulusun durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını duyurmak için her türlü etki ve kontrolden uzaktan ulusal bir heyetin oluşturulması gereklidir
• Kurtuluş Mücadelesi kişisellikten çıkarılarak kurumsallaştırılmaya çalışılmıştır
• Mustafa Kemal Paşa, yeni bir parlamentonun (TBMM) toplanmasını ve bu kurulun kuşkusuz ulusu temsilcilik etmesini istemiştir Oysa Osmanlı hanedanının ülkede tek hakim güç olduğunu kafalarından atamayan kişiler Osmanlı anayasasına tarafından tercih yapılmasını ve padişahın emriyle Mebuslar Meclisi ’nin toplanmasını istemişlerdir Nitekim TBMM ’nin açılmasından önce Osmanlı Mebuslar Meclisi toplanmıştır
5 Anadolu ’nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas ’ta milli bir kongre toplanacaktır
• Ulusal bir kongre toplanarak milli birlik ve birliktelik sağlanmak istenmiş, ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi düşünülmüştür
• Türk milletinin geleceğinin Anadolu ’nun her göre gelecek delegelerle belirlenmesi düşünülmüştür
• İstanbul Hükümeti ’ne aleyhinde ulusal bir hükümetin kurulmasına ortam hazırlanmıştır Nitekim, Sivas Kongresi ’nde Temsil Heyeti ’nin yetkileri genişletilerek hükümet görevini üstlenmesi bunun bir sonucudur
6 Tüm sancaklardan halkın güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk Sivas ’a yetişebilmesi için derhal yola çıkarılması gerekmektedir Sivas Kongresi ’ne katılacak temsilciler Müdafaai Hukuk, Reddi İlhak ve Belediyelerce seçilecektir
• Kararların halkın istekleri doğrultunda alınması amaçlanmıştır Keza millet iradesine saygılı olunacağı ortaya koyulmuştur
• Milletin güvenini kazanmış, Ulusal Çaba taraftarı kişilerin seçilmesine çalışılmıştır
• Ulusal cemiyetler ve lokal idareler etkili duruma getirilmiştir
7 Herhangi bir kötü durumla karşılaşılabileceği düşünülerek bu genelge milli bir giz olarak tutulmalı, delegeler zorunlu görülen yerlerde değişik adlarla yolculuk yapmalıdır
Bu karar ile Ulusal Uğraş başlangıç aşamasında İtilaf Devletleri, azınlıklar ve İstanbul Hükümeti ’nden saklanmaya çalışılmıştır
Erzurum Kongresi
Doğu Anadolu Müdafaa–i Hukuk Cemiyeti göre düzenlenen Erzurum Kongresi ’nin toplanmasında;
• Mondros Ateşkesi ’nin 24 maddesine kadar; doğu vilayetlerinin İtilaf Devletleri ’nin tehdidi altına girmesi
• Doğu bölgelerinde kurulması planlanan Ermeni Devleti ’ni engellemek
gibi nedenler etkin olmuştur
Erzurum Kongresi Kararları ve Önemi
1 Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, katiyen parçalanamaz
• Erzurum Kongresi ’nin bu maddesi Misakı Ulusal ’de de yer almıştır Birincil kez ulusal sınırlardan bahsedilmiştir
• Türk vatanının bölünmez bir bütün olduğu ilan edilerek topraklarımızı işgal etmek isteyen güçlerin emperyalist oldukları belirtilmiştir
• Bütün Türk ulusunu ve memleketlerini ilgilendiren milli bir karar alınmıştır
2 Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine Osmanlı Devleti ’nin dağılması halinde irk birleşerek karşısında koyacaktır
Bu kararla; işgalci güçlere karşısında zorlama meydana getirmek için Doğu illerindeki yardımsever cemiyetler Doğu Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti ’nin bünyesinde toplanmıştır
3 Osmanlı Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamaz ve koruyamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecektir Kongre toplanmış değilse, bu seçimi Temsilciler Kurulu yapacaktır
• Ilk defa yeni bir hükümetin kurulmasından bahsedilmiştir
• Herhangi bir şekilde Doğu Anadolu ’nun gözden çıkarılması halinde doğuda kurulacak geçici hükümet, yürürlükteki yasalara göre devlet işlerini sürdürecek askersivil bütün makamlar ve memurlar bu geçici yönetime emrindeki olacaktır
• Anadolu ’da milli bir devletin yürütme gücü olan milli bir hükümet kurma konusundaki hedef ve inanç ortaya konulmuştur
4 Osmanlı ülkesinin bütünlüğünün ve ulusal bağımsızlığının sağlanması, saltanat onurunun ve hilafetin korunması için milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi hakim kılmak esas ilkedir
• Irk egemenliğinin kayıtsız şartsız olarak gerçekleştirileceği belirtilmiştir
• Kuvayı Milliye adını taşıyan teşekküllerin milli iradeyi etken kılacağı açıklanmıştır
• Padişahın korunması kongrede kabul edilmiştir
5 Her türlü toprakları ele geçirme Rumluk ve Ermenilik kurulması amacına yönelik sayılacağından topluca savunma ve toplumsal dengemizi bozacak şekilde Hristiyan azınlıklara yeni birtakım imtiyazlar verilmesi kabul edilmeyecektir Ama Osmanlı yasalarıyla ülkemizdeki azınlıklara verilen mülk, can ve namus güvenliğine adamakıllı saygılı kalınacaktır
6 Manda ve himaye kabul olunamaz
Bu maddeyle, Mondros Ateşkesi ’nden sonra Anadolu ’da ve İstanbul ’da bazı çevreler Amerikan, bir takım çevreler de İngiliz mandasını istemekteydi Manda ve himaye fikri birincil defa Erzurum Kongresi ’nde reddedilmiştir Herhangi bir devletin himayesinin kabul edilemeyeceği ve Türk ulusunun şartsız bağımsız olacağı belirtilmiştir
7 Milli irade ve toplanan ulusal güçler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır
Ulusal bağımsızlık anlayışına zıt düşen bu kararın alınmasının temel nedeni ortamın böyle bir değişikliğe hazır olmamasıdır
8 Mebuslar Meclisi ’nin hemencecik toplanmasına ve hükümetin yaptığı işlerin milletçe kontrolüne çalışılacaktır
• Bu karar halk egemenliğine yük verildiğini göstermektedir
• Mebuslar Meclisi ’nin açılması istenmiş ve İstanbul Hükümeti ’nin faaliyetleri teftiş altına alınmaya çalışılmıştır
9 Milli bağımsızlığımıza saygılı ve ülkemizi ele geçirme amacı taşımayan herhangi devletin teknik, sanayi ve hesaplı yardımı kabul edilebilir
Bu maddeyle; Erzurum Kongresi ’nde yalnızca iç politikayı ilgilendiren ilkeler yok, bir takım dış politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmiştir Bu da Erzurum Kongresi ’nin meclis gibi hareket ettiğini göstermektedir *
Kuvayı Milliye Hareketinin Başlaması ve Batı Cephesi ’nin Kurulması
Kuvayı Milliye birliklerinin kurulmasında;
• Osmanlı Devleti ’nin Birinci Dünya Savaşı ’ndan yenik çıkması ve Mondros Mütareke Anlaşması uyarınca Türk ordusunun terhis edilmesi
• Osmanlı hükümetlerinin Türk halkının can ve mülk güvenliğini koruyamaması
• İtilaf Devletleri ’nin Mondros Mütareke Anlaşması ’nın hükümlerini tek taraflı uygulayarak Anadolu ’yu yer yer işgal etmeleri
gibi nedenler etkili olmuştur
İşgallere karşısında ilk silahlı direniş hareketi Güney Cephesi ’nde (Dörtyol ’da) Fransızlara aleyhinde başladı
Kuvayı Milliye birliklerinin kaldırılmasında;
• İşgalleri kesinkes durduramamaları
• Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suçlu gördükleri üyelerini kendileri cezalandırmaları
• İhtiyaçlarının karşılanmasında zaman zaman halka zorlama yapmaları
• Anadolu ’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
gibi nedenler etkin olmuştur
Kuvayı Milliye ’nin Milli Mücadeleye Sağladığı Yararlar ve Özellikleri
1 Yunan ordularının Anadolu ’da rahatça ilerlemelerini engellemişlerdir
2 Türk köylerini Rum ve Ermeni çetelerin saldırılarına karşısında korumuşlardır
3 İç ayaklanmaları bastırmışlardır
4 Düzenli ordunun kurulması ve teşkilatlanması için zaman kazandırmışlardır
5 Kuvayı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır Hem, Milli Çaba ’nin birincil silahlı direniş gücü olmuşlardır
6 Ulusal bilincin uyanmasını sağlamışlardır
Genelgeler ve Kongreler
Havza Genelgesi
28 Mayıs ’ta mülki ve askeri amirlere gönderdiği genelgeyle;
• Büyük ve heyecanlı mitinglerle işgallerin protesto edilmesi
• Gösteriler esnasında düzenin korunmasına uyarı edilmesi ve Hristiyan halka aleyhinde atak ve düşmanlık yapılmamasına ağırlık verilmesi
• Büyük devletlerin temsilcilerine ve İstanbul Hükümeti ’ne uyarı telgraflarının çekilmesi
gibi isteklerde bulunmuştur Havza Genelgesi ’nden daha sonra Anadolu ’nun çoğu uygun işgalleri ve işgalcileri protesto eden mitingler düzenlendi Bu durum Havza Genelgesi ’nin etkili olduğunu göstermektedir
Amasya Genelgesi ve Esasları
1 Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı ’nın gerekçesi belirtilmiştir
• Resmi bir belgeyle vatanın içinde bulunduğu fena şart millete duyurulmuştur
• Yöresel kurtuluşu tedavi olarak görebilen vatanseverlere dikkat yapılmıştır
• Vatanın kurtuluşu için milletçe birlik ve birliktelik içinde çalışmaların yapılmasının gereği ortaya konulmuştur Böylece Türk milleti ulusal hür ve bağımsızlık mücadelesine çağırılmış, işgal güçlerine karşısında çıkılmıştır
2 İstanbul Hükümeti üstüne aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir Bu koşul milletimizi değil duruma düşürmektedir
Bu maddeyle;
• İstanbul Hükümeti ’ne birincil kez karşısında çıkılarak görevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur
• Kurtuluş Savaşı ’nın gerekçelerinden biri de İstanbul Hükümeti ’nin millete karşı görevini yerine getirememesi olarak açıklanmıştır
3 Milletin bağımsızlığını yeniden milletin azmi ve kararı kurtaracaktır
Bu maddeyle;
• Kurtuluş Savaşı ’mızın yöntemi belirtilmiştir
• Yönetim şeklinin değiştirileceği ima edilmiştir
• Halk egemenliğinden birincil kez Amasya Genelgesi ’nde bahsedilmiş ve ulusal hakimiyet için ilk adım atılmıştır
• Kurtarıcı olarak padişah, halife ve manda yönetiminin yerini milliyetçilik duygusu almıştır
• Türk inkılâbının evrensel bir nitelik taşıdığı ortaya konulmuştur
• Ayrıca padişaha ayrıca de işgalci güçlere isyan edilmiştir
4 Ulusun durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını duyurmak için her türlü etki ve kontrolden uzaktan ulusal bir heyetin oluşturulması gereklidir
• Kurtuluş Mücadelesi kişisellikten çıkarılarak kurumsallaştırılmaya çalışılmıştır
• Mustafa Kemal Paşa, yeni bir parlamentonun (TBMM) toplanmasını ve bu kurulun kuşkusuz ulusu temsilcilik etmesini istemiştir Oysa Osmanlı hanedanının ülkede tek hakim güç olduğunu kafalarından atamayan kişiler Osmanlı anayasasına tarafından tercih yapılmasını ve padişahın emriyle Mebuslar Meclisi ’nin toplanmasını istemişlerdir Nitekim TBMM ’nin açılmasından önce Osmanlı Mebuslar Meclisi toplanmıştır
5 Anadolu ’nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas ’ta milli bir kongre toplanacaktır
• Ulusal bir kongre toplanarak milli birlik ve birliktelik sağlanmak istenmiş, ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi düşünülmüştür
• Türk milletinin geleceğinin Anadolu ’nun her göre gelecek delegelerle belirlenmesi düşünülmüştür
• İstanbul Hükümeti ’ne aleyhinde ulusal bir hükümetin kurulmasına ortam hazırlanmıştır Nitekim, Sivas Kongresi ’nde Temsil Heyeti ’nin yetkileri genişletilerek hükümet görevini üstlenmesi bunun bir sonucudur
6 Tüm sancaklardan halkın güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk Sivas ’a yetişebilmesi için derhal yola çıkarılması gerekmektedir Sivas Kongresi ’ne katılacak temsilciler Müdafaai Hukuk, Reddi İlhak ve Belediyelerce seçilecektir
• Kararların halkın istekleri doğrultunda alınması amaçlanmıştır Keza millet iradesine saygılı olunacağı ortaya koyulmuştur
• Milletin güvenini kazanmış, Ulusal Çaba taraftarı kişilerin seçilmesine çalışılmıştır
• Ulusal cemiyetler ve lokal idareler etkili duruma getirilmiştir
7 Herhangi bir kötü durumla karşılaşılabileceği düşünülerek bu genelge milli bir giz olarak tutulmalı, delegeler zorunlu görülen yerlerde değişik adlarla yolculuk yapmalıdır
Bu karar ile Ulusal Uğraş başlangıç aşamasında İtilaf Devletleri, azınlıklar ve İstanbul Hükümeti ’nden saklanmaya çalışılmıştır
Erzurum Kongresi
Doğu Anadolu Müdafaa–i Hukuk Cemiyeti göre düzenlenen Erzurum Kongresi ’nin toplanmasında;
• Mondros Ateşkesi ’nin 24 maddesine kadar; doğu vilayetlerinin İtilaf Devletleri ’nin tehdidi altına girmesi
• Doğu bölgelerinde kurulması planlanan Ermeni Devleti ’ni engellemek
gibi nedenler etkin olmuştur
Erzurum Kongresi Kararları ve Önemi
1 Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, katiyen parçalanamaz
• Erzurum Kongresi ’nin bu maddesi Misakı Ulusal ’de de yer almıştır Birincil kez ulusal sınırlardan bahsedilmiştir
• Türk vatanının bölünmez bir bütün olduğu ilan edilerek topraklarımızı işgal etmek isteyen güçlerin emperyalist oldukları belirtilmiştir
• Bütün Türk ulusunu ve memleketlerini ilgilendiren milli bir karar alınmıştır
2 Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine Osmanlı Devleti ’nin dağılması halinde irk birleşerek karşısında koyacaktır
Bu kararla; işgalci güçlere karşısında zorlama meydana getirmek için Doğu illerindeki yardımsever cemiyetler Doğu Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti ’nin bünyesinde toplanmıştır
3 Osmanlı Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamaz ve koruyamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecektir Kongre toplanmış değilse, bu seçimi Temsilciler Kurulu yapacaktır
• Ilk defa yeni bir hükümetin kurulmasından bahsedilmiştir
• Herhangi bir şekilde Doğu Anadolu ’nun gözden çıkarılması halinde doğuda kurulacak geçici hükümet, yürürlükteki yasalara göre devlet işlerini sürdürecek askersivil bütün makamlar ve memurlar bu geçici yönetime emrindeki olacaktır
• Anadolu ’da milli bir devletin yürütme gücü olan milli bir hükümet kurma konusundaki hedef ve inanç ortaya konulmuştur
4 Osmanlı ülkesinin bütünlüğünün ve ulusal bağımsızlığının sağlanması, saltanat onurunun ve hilafetin korunması için milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi hakim kılmak esas ilkedir
• Irk egemenliğinin kayıtsız şartsız olarak gerçekleştirileceği belirtilmiştir
• Kuvayı Milliye adını taşıyan teşekküllerin milli iradeyi etken kılacağı açıklanmıştır
• Padişahın korunması kongrede kabul edilmiştir
5 Her türlü toprakları ele geçirme Rumluk ve Ermenilik kurulması amacına yönelik sayılacağından topluca savunma ve toplumsal dengemizi bozacak şekilde Hristiyan azınlıklara yeni birtakım imtiyazlar verilmesi kabul edilmeyecektir Ama Osmanlı yasalarıyla ülkemizdeki azınlıklara verilen mülk, can ve namus güvenliğine adamakıllı saygılı kalınacaktır
6 Manda ve himaye kabul olunamaz
Bu maddeyle, Mondros Ateşkesi ’nden sonra Anadolu ’da ve İstanbul ’da bazı çevreler Amerikan, bir takım çevreler de İngiliz mandasını istemekteydi Manda ve himaye fikri birincil defa Erzurum Kongresi ’nde reddedilmiştir Herhangi bir devletin himayesinin kabul edilemeyeceği ve Türk ulusunun şartsız bağımsız olacağı belirtilmiştir
7 Milli irade ve toplanan ulusal güçler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır
Ulusal bağımsızlık anlayışına zıt düşen bu kararın alınmasının temel nedeni ortamın böyle bir değişikliğe hazır olmamasıdır
8 Mebuslar Meclisi ’nin hemencecik toplanmasına ve hükümetin yaptığı işlerin milletçe kontrolüne çalışılacaktır
• Bu karar halk egemenliğine yük verildiğini göstermektedir
• Mebuslar Meclisi ’nin açılması istenmiş ve İstanbul Hükümeti ’nin faaliyetleri teftiş altına alınmaya çalışılmıştır
9 Milli bağımsızlığımıza saygılı ve ülkemizi ele geçirme amacı taşımayan herhangi devletin teknik, sanayi ve hesaplı yardımı kabul edilebilir
Bu maddeyle; Erzurum Kongresi ’nde yalnızca iç politikayı ilgilendiren ilkeler yok, bir takım dış politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmiştir Bu da Erzurum Kongresi ’nin meclis gibi hareket ettiğini göstermektedir *