Öksürük, çocukluk çağında en sık görülen hastalık bulgularından biridir. Öksürüğün ne kadar
süredir var olduğu, nedenlerin belirlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Ani ortaya çıkan burun akıntısı, hafif ateş, hapşırık gibi yakınmalara eşlik eden öksürük, virüslerin
neden olduğu üst solunum yolu efeksiyonlarına bağlıdır. Bu hastalıklarda öksürük 1 hafta-10 gün
içerisinde kaybolur. Bu durumdaki öksürük, solunum yollarının koruyucusu durumundadır ve
öksürük kesici ilaçlar kullanılmamalıdır.
Öksürük; ateş, sık zorlu nefes alma, hırıltı ve hışıltı ile birlikte ise zatürre ve bronşit gibi
hastalıkların göstergesi olabilir. Özellikle küçük bebeklerde burun akıntısını takiben ortaya çıkan
hırıltılı, zorlu nefes alma, hışıltı bronşiolit tanısını düşündürür. Eğer bu bronşiolit atakları üç
kereden fazla tekrarlıyor ise alerji, bağışıklık sistemi hastalıkları, reflü vb hastalıklar açısından
değerlendirme gereklidir.
Üç yaşından küçük bir çocukta ani ortaya çıkan öksürük, yabancı cisimlerin soluk yoluna kaçması
ile ilişkili olabilir. Badem, fındık, leblebi, fıstık, ayçekirdeği vb kuruyemişler ve küçük oyuncak
parçaları bu yabancı cisimlere örnektir. Bu durum hayatı tehdit edecek ciddiyette olabileceği gibi
fark edilmeyedebilir. Böyle bir durum fark edilmez ise tekrarlayan akciğer enfeksiyonlarına zemin
hazırlar.
Eğer öksürük, 3-4 haftadan uzun sürüyor ise nedenleri mutlaka ciddiyetle değerlendirilmelidir.
Böyle bir öksürükle karşı karşıya kaldığımızda biz doktorlar öncelikle birkaç hastalığı
değerlendirmek için sorular sorar ve cevaplarına ve muayene bulgularımıza göre yönleniriz:
Bu hastalıklar içinde astım, reflü, geniz akıntısını (alerjik rinit ve/veya sinüzite bağlı olabilir)
öncelikli olarak değerlendiririz.
Ülkemiz koşullarında bir ayı geçen balgamlı öksürük var ise tüberküloz açısından aile ve çevre
hikayesini sorgularız.
Astım, klasik olarak tekrarlayan öksürük, hırıltı, hışıltı, nefes almada zorluk atakları ile kendini
gösterir. Astımda üst solunum yolu enfeksiyonlarının günler içinde göğüse indiği görülür. Ayrıca
hareket, gülme, ağlama, sigara, hava kirliliği ve alerjenler (ev tozu, küf mantarları, hayvan tüyleri
vb.) ile ataklar tetiklenir. Astım çocuklarda çoğu zaman alerjiktir. Bu nedenle alerjinin ortaya
koyulması önlemlerin alınması ve alerjene yönelik tedavi yapılması açısından önem taşır.
Bu klasik bulguların yanı sıra sadece öksürükle seyreden 'öksürük varyant astım' adlı bir astım tipi
de mevcuttur. Doktorunuz bu tanıyı düşünür ise bazı testler ve tedaviler ile tanıyı doğrulayacaktır.
Sigara dumanına maruziyet uzamış öksürüğün, tekrarlayan bronşit/bronşyolitin ve astım
ataklarının tek nedeni olabilir. Bu nedenle ev içinde sigara içilmemesine azami dikkat gösterilmeli,
dışarıda içilse bile kıyafetler hemen değiştirilmelidir.
Eğer öksürük doğumdan beri var ise, nedeni hava yollarındaki doğumsal bir anomali olabilir.
Genetik bir hastalık olan kistik fibrozis hastalığında da öksürük ve akciğer enfeksiyonları erken
bebeklik döneminden itibaren kendini göstermeye başlar. Kistik fibrozis 2015 yılından bu yana
topuk kanı ile taranmakta ve şüpheli bulunan sonuçlar ileri tetkik için yönlendirilmektedir.
Görüldüğü gibi öksürüğün birçok nedeni vardır ve dikkatli bir hikaye ve muayene ile öksürük
nedeni ortaya konulacaktır. Öksürüğün nedeni olan hastalık tedavi edildiğinde, öksürük de
düzelecektir.
Sağlıklı günler dileklerimle
Doç.Dr.Zeynep Arıkan Ayyıldız
Çocuk Alerji ve İmmunoloji Uzmanı
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı