Vücudunuzdaki benler çoğalıyor mu? benlerin neden çoğaldığını ve tedavisini her zaman birlikte öğrenelim
Vücudumuzdaki her kahverengi kabarıklık 'ben' değildir Derinin rengini veren melanin maddesini yapan hücrelerden oluşanlar 'ben' olarak adlandırılıyor Benlerin nasıl oluştuğu bilinmiyor, bir kısmı doğumsal olabiliyor Sonra ortaya çıkanlarda özellikle genetik yapıya ilave olarak ultraviyolenin, yani güneşin etkisi çok büyük oluyor
Vücuttaki bütün benler güvenli olmayan değil ve tehlikeli olanları iyi bir gözlemcinin fark etmemesi de mümkün değil Kesintisiz tahrişe uğrayan bölgelerdeki benlere bilhassa dikkat etmek gerekiyor Bunlar kemer ve sütyen hizasına rast gelen, ayak tabanı ile avuç içinde ve cinsel bölgelerde yer alan benlerdir
Benler;
1 Kozmetik nedenlerle
2 Kıyafet ve takılarla kesintisiz tahriş oluyorlarsa
3 Malin melanoma dönüşme ihtimalleri varsa cerrahi olarak çıkarılırlar
Tedavi için ilk olarak ne nesil bir benin laf konusu olduğu saptama edilmeli Bazı deri lezyonları ilaçla çare edilirken, benlerin birçok ancak kesilerek çıkarılıyor Bunun için de mutlaka bir dermatoloji uzmanına müracaat etmek gerekiyor Çıkarma işlemi için ise benin çevresine iğneyle lokal hissizlik yapılıyor ve işlem gerçekleştiriliyor
Genelde benler çıkarılınca kanser olunduğuna inanılır, fakat benin tamamının vücuttan atılmasının bir zararı bulunmuyor Ama ben, vücut üzerinde dururken kesilir, koparılır ya da takılıp düşme gibi nedenlerden nedeniyle koparsa, bu tehlikelidir
Ne alıcı benler bulunuyor?
# Konjenital benler: Doğumda ya da yaşamın ilk birkaç haftasında oluşurlar Ufak (1,5 cm), orta (1,5 20 cm) veya büyük (20 cm) olabilirler Büyük konjenital benler üzerinde yaşam boyu melanom gelişme riski yüksek olduğundan, plastik cerrahi girişimler ile çıkartılmaları gerekir
# Displastik benler (clark nevüs): Genelde ergenlik çağında oluşur, ailesel olabilirler Tek ya da çok sayıda, düzensiz, belirgin olmayan sınırlı, kahverengi, siyah veya kırmızı lekeler şeklindedirler Klinik olarak erken safha melanomdan ya da gelişme evresindeki olağan edinsel benden yarmak oldukça güçtür
# Klasik edinsel benler: Çocukluk çağından erişkin çağa dek herhangi bir yaşta oluşur, kesin bir gelişim süreci izledikten sonra dururlar Bazıları da ihtiyarlık çağında kaybolur
Malin melanom nedir?
Derinin rengini veren pigmenti yaratıcı melanosit denilen hücrelerin yapısının bozulup, kontrolsüz olarak fazla çoğalması ile oluşan cilt kanseri tipidir Malin melanom, dünyada görülme sıklığı en seri gelişen kanser türüdür Nedeni genetik mekanizmalar, kimyasal etkenler ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi dağıtılmış sebepler olsa da, en kayda değer nedeni yoğun ultraviyole ışınına maruz kalınması Tedavideki gelişmeler gittikçe artsa da, savaşabilmek için en kayda değer silah; korunmak ve erken teşhis
Malin melanom önce deri yüzeyinde büyür, sonradan derinin derin tabakalarına geçer Ot Gibi Yaşama derinliği 1,5 mm'i geçmişse (kan ve lenf damarlarının bulunduğu deri tabakasına ulaşmışsa) %40 muhtemelen karoser içinde yayılmıştır Erken tanı konulmuş malin melanomda iyileşme oranı %100'e yakındır Malin melanom her yaşta ortaya çıkabilir, ama en sık 20 70 yaş arası görülür Hastaların %25'i 40 yaş altındadır Kadınlarda en sık diz altında, erkeklerde ise sırtta görülür
Erken teşhis yaşam kurtarıyor
Her bireyin aylık periyodlarla kendi benlerini muayene etmesi çok önemli Bu tetkik esnasında saptanan bende bakışımsızlık, sınır düzensizliği, renk değişikliği (benin ansızın fazla renk içermesi), belirgin artma, iltihabi tepkime veya kanama deri kanserine muhabere edebilir Erken evrede malin melanom asimetrik, açık koyu kahverengi ya da siyah renk gölgelenmeleri taşıyan, bariz olmayan sınırlı bir lekedir Klinik olarak bu evrede yakalanması yaşamı kurtarır
Melanomların çoğunluğu başlangıçtan itibaren melanom olarak başlar ve büyürse de bir bölümü daha önceden var olan benler üzerinde gelişir böylece vücudumuzdaki benlerin yerini ve biçimini bilmemiz, üstünde oluşabilecek herhangi bir değişikliği erken saptamamız için zorunlu
Son 15 sene içinde malin melanom riski takriben 2 kat artığı için yeni tanı yöntemleri de geliştirildi Bunlardan biri de dijital dermatoskopi Dermatoskopi deri yüzeyi mikroskopisidir ve benler ile pigmentli diğer lezyonların tanısında kullanılır Bu yöntemde yağlanmış deri yüzeyi ışıklandırılmış bir büyütme sağlayan dermatoskop ile incelenir Dermatoskop, kulak muayenesinde kullanılan otoskoba aynı Bu yöntemle vücuttaki benlerin haritası oluşturularak noktasal lokalizasyonları belirlenir Gerisinde her bir ben için dermatoskopik görünüm alınır ve kaydedilir Bu Nedenle bir sonraki kontrolde elde edilecek görüntüyle karşılaştırma şansı sağlanır bununla birlikte dijital dermatoskop, bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel olarak hesaplayarak malin melanom riskini bildiren bir indeks de oluşturur Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır
Malin melanomun çeşitleri
1 Yüzeysel yayılan malin melanom: Melanomların %70'i bu tiptedir madeni para büyüklüğünde yassı plak biçiminde ya da düzensiz bariz olmayan sınırlıdır Kahverengi, gri, mavi, siyah ve beyaz edinmek üzere çeşitli renkler birbirinin içine girmiştir
2 Nodüler malin melanom: Tüm melanomların %15'idir Içe Doğru büyüme hızı çok hızlıdır Mavi, gri, kahverengi güya küresel nodüllerdir
3 Akral lentiginöz malin melanom: %7 oranında el etap ve tırnak çevresinde bulunurlar Dış görünümü küçük ihtiyarlık lekesi (lentigo) güya siyah kahverengi leke, yassı renkli nodül ya da pigment (renk hücresi) içermeyen bitki örtüsü şeklinde olabilir
4 Lentigo malin melanom: Genel Olarak ihtiyar şahısların güneş görebilen yüz bölgesinde baştan savma, belirgin olmayan sınırlı, ön planda siyah lekeler taşıyan, ayrı kahverengi tonlarda lekelerdir
Kimler risk altında?!
# Açık tenli, açık renk gözlü, kızıl sarı saçlı, kolay bronzlaşamayan kişiler
# Ailesinde deri kanseri, malin melanom olan kişiler
# Anormal (atipik) görünümlü benleri olanlar
# Ağır güneş yanıkları geçirmiş kişiler
# Doğumsal çok sayıda benleri olanlar
Bu kişilerin mutlaka rutin olarak dermatolojik kontrollerden geçmeleri gerekir