Her ay Türk-İş tarafından açıklanan açlık ve yoksulluk hududunda artış sürüyor.
Türk-İş: Besin fiyatları Mart'ta aylık %8,24, yıllık %76,39 arttı
Türk-İş'in çalışmasına nazaran Mart ayında besin fiyatları aylık %8,24, yıllık %76,39 artarken, tıpkı ayda yoksulluk hududu 16.052,40 TL, açlık hududu 4.928,08 TL oldu.
Detaylar şu formda:
'Bir yandan üst üste gelen mazot, akaryakıt ve başka güç artırımları bir yandan besin hususlarındaki devam eden yüksek fiyat artışı, bir yandan da TL’nin bedeli inmeye devam ederken her geçen gün zorlaşan geçim koşulları yurttaşlar için can yakıcı olmakta. Akaryakıt tüm mal ve hizmetlerin fiyatında en temel girdiği olduğu için akaryakıta gelen artırımlar herkesi etkiliyor.
Yurttaşın satın alma gücünün sonu zorlanmaya devam ediyor.
TCMB bilgilerine nazaran 18 Şubat itibariyle kredi kartıyla yapılan harcamalar 46,4 milyar TL’yle rekor kırdı. Yemek alışverişleri 2,5 milyar TL’ye yükselirken market alışverişleri de 8,9 milyar TL’yle en yüksek düzeyine yükseldi. Eurostat’a nazaran 2020’de “iki günde bir etli yemek, tavuk yahut balık yemeye gücü yetmeyenler” sıralamasında Türkiye %37,3 ile Avrupa’da birinci sırada, Avrupa ortalama ise %8,6. Ayrıyeten Türkiye’de toplumsal yardım alanların sayısı Cumhurbaşkanlığı 2022 Yıllık Programı’na nazaran bir yılda ikiye katlandı. 1 Mart 2022 tarihinde zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerine müsaade veren Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nca çıkarılan bildirim ile zeytinin, zeytinyağının ve onlara bağlı sanayi ile insanların geleceğinin tehlikeye atıldığı bahsin uzmanlarınca belirtildi.
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Mart ayı sonucuna nazaran;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı)4.928,08 TL’ye,
Gıda harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması zarurî başka aylık harcamalarının toplam meblağı (yoksulluk sınırı) 16.052 TL’ye,
Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 6.473,98 TL’ye yükseldi.
Bu ay minimum fiyatla çalışan bir bekârın beşere yakışır formda hayatını sürdürebilmesi için 2.220 TL daha temin etmesi gerekiyor.
Son resmi bilgilerde ziraî girdi fiyatları endeksinde güç ve yağlar alt kümesi %101’i geçti.
Ayrıca ekim aylarında tarlasını eken çiftçinin büyük kısmının bu yıl tarlasına gübre atılamadığından üretimde yıllık eser kaybıyla karşılaşılacağı öngörülmekte. Öteki yandan süt-yem bedel eşitliği (paritesi) bozulduğundan üreticilerin hayvanlarını kesmeye başladıkları da söz edilmekte. Şayet tedbirler alınmazsa önümüzdeki aylarda et, süt ve süt eserleri fiyatlarının önünü almak ve üretimden bir sefer uzaklaşan çiftçilerin tekrar üretime girmelerini sağlamak çok zorlaşabilir.
Bunun yanında marketlerde sıvı yağ, şeker ve salça satışlarına konulan alım sonları öbür besin eserleri için de kelam konusu olabilir.
TÜRK-İŞ’in dataları temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Mart 2022 itibariyle şu biçimde gerçekleşti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken minimum harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran % 8,24 oranında gerçekleşti.
Son on iki ay itibariyle artış oranı % 76,39 olarak hesaplandı.
Üç aylık değişim oranı % 20,26 oldu.
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, besin eserlerinde Mart 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama kümelerine nazaran şu biçimde oldu:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde;
Süt ve peynir fiyatları üst taraflı bir seyir izlerken, birtakım yoğurt markalarında gerileme gözlendi. Yoğurtta 1 kilogramlık paketlerin sayısı azalırken alım gücü düşen beşerler için 900 ve 800 gramlık paketler piyasada yaygınlaşmakta. Peynir ise 900 ve 800 gramlık paketlerden sonra 700 gramlık paketlerde de satılmaya başlandı.
Et, tavuk, balık, kurubaklagil, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümede;
Dana, kuzu, tavuk ve balıketinin hepsinde fiyat artışları gerçekleşti. En uygun fiyatlı balıklardan hamsi 40-45 TL’den satılır oldu. 1 ayda dana etinde %25, kuzu etinde %35 civarı fiyat artışı tespit edildi. Et Süt Kurumu da sattığı kırmızı ete %48 artırım yaptı. Üreticideki maliyet artışlarının yansıtılmasının da tesiriyle tavuğun kg fiyatı 36 TL’ye kadar çıktı. Kuru fasulye ve nohutta birtakım markalarda az ölçü düşüş olurken yeşil ve kırmızı mercimek zamlanan eserler ortasında yerlerini aldı.
Kuruyemiş eserlerinde ay çekirdeği ve fıstık artarken fındık ve ceviz fiyatı değişmedi.
Ekmek ve tahıllar kümesinde;
Ankara’da fırıncılar tarafından bir müddettir talep edilen 200 gr’lık beyaz ekmeğin fiyatındaki artış, 50 kuruş zamlanarak 2,75 TL’ye çıkarıldı. Bu harcama kümesinde yer alan besin kalemlerinden bulgur ve pirinç eserlerinden kimi markalarda fiyat artışı oldu. Unda kimi markalarda fiyatların geriye gittiği gözlemlenirken irmik fiyatları arttı. Makarna fiyatlarındaki artış %10 olarak hesaplandı.
Taze sebze-meyve kümesinde;
Semt pazarlarında maydanoz 4 TL’ye kıvırcık 14 TL’ye, yeşil soğanın kilosu 25 TL’ye yükseldi. Fiyat artışında örtü altı eserler bu ay da liderliği paylaştı; sivri biber ve köy biber 30 TL’ye yükseldi. Salatalık ve domates 12 TL’ye gerilerken, patlıcan 25 TL’ye, kabak 15 TL’ye satıldı. Türk mutfağında hatr-ı sayılır yeri olan patatesin kilogram fiyatı 8,5 TL oldu. Ispanak, pırasa üzere yeşil yapraklı sebzelerin olduğu kümenin ortalama fiyatı 13,58 olurken, ortalama zerzevat kg fiyatı 12,62 TL oldu. Portakal ve mandalina fiyatları %25 arttı. Nar ortalama 13 TL’den satıldı. Greyfurt ve ayva fiyatları değişmedi. Armut ve elma fiyatları geriledi. Ortalama meyve kg fiyatı 8,23 TL oldu. 24’ü zerzevat ve 8’i meyve olmak üzere toplam 32 eserdeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 10,42 TL oldu.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede;
Tereyağı, margarin ve zeytinyağı eserlerinin tamamı zamlansa da yağlarda en yüksek fiyat artışı %40’la ay çiçek yağında oldu. Birçok markette sıvı yağlara satış sonları konularak stoklardaki yağların tükenmesi önlenmeye çalışıldı.
Son küme içinde yer alan besin hususlarından;
Zeytin fiyatlarında değişiklik gözlemlenmezken, bal fiyatında gerileme oldu. Reçel ve pekmez fiyatı arttı fakat şekerde son 1 ayda %70 fiyat artışı oldu. Tuz fiyatı arttı, ıhlamur fiyatı ise değişmedi. Salça fiyatı da birebir kaldı kaldı. Çay fiyatları üst istikametli seyir izlemeye başladı. Birtakım marketler şeker ve salçada sıvı yağlarda olduğu üzere alım sınırlaması getirdi.'