Agizici Iltihabi

[bilgiliadam]

Agizici Iltihabi ıziçinin tipik iltihapları a ızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa ilk, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Yunanca da stoma “a ız, itis “irin demektir Stomatit geniş anlamıyla a ız içindeki bütün iltihapları içerir Kuytu anlamıyla ise hakiki a ız boşlu u mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır Iltihap dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır A ız mukozası do rudan do ruya a ızdaki nedenlerle kolayca hastalanır Keza bir takım genel hastalıkların da ilk belirtileri a ızda ortaya çıkar bu nedenle a ız içi iltihapları birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır, îlki başka hastalıklara ba lı olmadan gelişir, ikincil olanlar başka organların hastalanmasından sonradan ortaya çıkar A ıziçi iltihabının başlıca türleri arasında a ız nezlesi ile eksüdalı, ülserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir A ız Nezlesi En sık görülen ve minimum zararlı türdür A ızdaki yerleşik bakteri florasının, genel ve yerel farklı alanlara yönlendirilmiş durumlara ba lı olarak hastalık yapabilme yetene i kazanmasından kaynaklanır Her yaşta görülebilir Özellikle iyi beslenmeyen çocuklarda, diş çıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suçiçe i, kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar sırasında ortaya çıkar Erişkinlerde başlıca nedenleri diş taşlan ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yüksek ateş, örseleyici yiyecekler, çok sıcak içecekler ve sigara da a ızda bu herif cerahat yapabilir A ız nezlesinin sık rastlanan bir diğer nedeni vitamin eksikli idir Artık iskorbüt ve beriberi gibi a ır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengelenmiş beslenme bilinci ve olanaklarının bulundu u ülkelerin gündeminden çıkmıştır Fakat yetkisiz ve dengesiz beslenmeye ya da vücuttaki işlev bozukluklarına ba lı olarak bakımlı vitamin eksikli i hastalıktarı görülmektedir A ız nezlesi çoğunlukla a ız boşlu unda kırmızılıkla ortaya çıkar Ço u defa dil ve dudaklarda yaygın ve tekdüze kızarıklıklar görülür Hasta a zında kuruma ve yanma duyar Yutma ve çi neme hareketleri güçleşir Bu alıcı a ıziçi iltihapları, mikrop öldürücü gargaralar kullanılarak tedavi edilebilir Keza a rı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar yardımsever olabilir Iltihap vitamin eksikli ine ba lıysa tedavi beceriksiz olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır Eksüdalı A ıziçi İltihabı Mukozada üstü beyaz renkli a ır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar Genellikle ülserli stomatitin başlangıcıdır Başlıca nedenleri a ız nezlesininkiyle aynıdır Bir Takım meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtı ı kronik zehirlenmeler de a ızda bu alıcı iltihaba niçin olur Bunların başında gelen kurşun ve cıva zehirlenmeleri özellikle dişeti ve bazen dil iltihabına yol açar A ızdaki iltihaplanma tüm vücudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir Ülserli a ıziçi iltihabı A ız nezlesinden de, eksüdalı a ıziçi iltihabından da a ırdır Genelde salgın biçiminde ortaya çıkar ve a ız boşlu unun temizli ine itina gösterilmemesi durumunda zahmetsizce bulaşır, cerahat dişetlerinde başlar sonra tüm a za yayılır Diş köklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksüdaya ve a rılı şişkinli e niçin olur Ülserli a ıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etmen oldu u Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına ba lı olarak ortaya çıkabilir Ilk şişkinlik evresinin ardındaki çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların gözüktü i bu müşteri a ıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar tatmin edici de ildir Keza antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir tedavi uygulanır; bir takım olgularda kortizon da gerekebilir Kangrenli A ıziçi İltihabı Ülserli tipin son evresidir Organizmanın fazla ölçüde güçten düştü ü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar Kanamalı A ıziçi İltihabı Kanamalarla ortaya çıkan a ız mukozası iltihabıdır Genellikle a ızdaki kayıtlı bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaci er ve yürekdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikli i) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut lösemi, B12 vitamini eksikli ine ba lı kansızlık, karahumma, sıtma gibi hastalıklar esnasında da sık görülür Tedavi genel hastalı a ba lı olarak yürütülür Aftlı A ıziçi İltihabı Ço u kez virüslerden kaynaklanır Genellikle sütçocuklannda, hamile kadınlarda ve sindirim bozuklu u çekenlerde görülür Bir Takım insanlarda ceviz, badem, çilek gibi belirtilen besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendi i göz önüne alınırsa bu hastalı ın alerjik bir boyutu da oldu u söylenebilir Hastalık titreme ve ateş yükselmesiyle birden ortaya çıkar sonradan a ız boşlu unda çok a rılı ülserlere dönüşen akıcı dolu kabarcıklar görülür Rahatsızlık seri gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara biçiminde bölgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel çare uygulanır Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına ba lı a ıziçi iltihabı Actinomyces a ız boşlu unda iltihaba yol açan kayda değer bir bakteri grubudur Bu bakteriler a ızdaki kemik ve adale dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan iltihap fazla miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin giriş yollan genel olarak diş çürükleridir Oldukça sık rastlanan pamukçuk a ızda mantarlara ba lı bir iltihaptır A ız boşlu u mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen indirimli süte aynı A ızda birbirleriyle birleşmeye e ilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların aşağıda kırmızı bir yüzey görülür Pamukçuk daha çok yenido anlarda görülür Yerel olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle kolayca tedavi edilebilir Lakin bu rahatsızlık kuvvetsiz düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalanna yayılabilir id İkincil A ıziçi İltihapları Genel bir hastalı a ba lı olarak ortaya çıkar Kızıl, kızamık, kızamıkçık ve suçiçe i gibi döküntülü hastalıklar, iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, lösemi, agranülositoz ve B12 vitamini eksikli ine ba lı kansızlık gibi kan hastalıkları, cıva, bizmut, kurşun, gümüş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine ba lı dağıtılmış iş hastalıkları esnasında görülür Özgül mikropların niçin oldu u esas a ıziçi iltihapları şunlardır: Frengide birinci faz lezyonu, ikinci evreye özgü kabartı veya kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler biçiminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (verem stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin dü ümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belso uklu unda hastalık etkeni olan gonokoklara ba lı iltihaplar; difteri, yılancık ve impetigo etkenlerine ba lı a ıziçi iltihapları