Yeni Kantcılık (Neo Kantcılık) Ne Demek Hakkında Bilgi
Yeni Kantcılık Diyalektik ve maddeci yanından yoksun idealist Kantcılık anlayışları XIX yuzyılın sonlarına doğru Kant'a donuşsloganıyla ileri surulmuştur Kantcılık ya da eleştiricilik adları altında Alman duşunuru Kant'ın sistemi, idealist bir yapı icinde yukselmiş bir ceşit utangac maddecilikolmakla beraber bircok duşunceleri geniş capta etkilemiş bir akımdır
XIX yuzyılda yenieleştiricilik ya da yenikantcılık adı altında Almanya'da Albert Lange (18281876) ve Fransa' da Charles Renouvier'nin (18151903) onculukleriyle Hermann Cohen (18421918) ve izdaşlarında beliren olgucu bir yapı icinde canlanmıştır Yenikatcılık da, eski idealist gercekciliği diriltmeye calışan yenigercekcilik gibi, bir ceşit yeniolguculuk (neopozitivizm) karakterindedir
Daha acık bir deyişle yenikantcılık Auguste Comte'tan temizlenmiş bir olguculuktur Yenikatcılık da, Ozet olarak, şoyle der: Olaylardan başka hic bir şeyi bilemeyiz, bilim olayları incelemekle yetinmelidir Liebmann, J Volkelt, A Riehl, H Cornelius, H Cohen, P Natorp, E Cassirer, A Lieber, Windelband, Rickert, Lask gibi bircok duşunurler bu anlamdaki yenikantcılığı savunmuşlardır Lange'nin onderliğindeki Alman yenikantcılığı Kant'ın usculuğuna, Renouvier'nin onderliğindeki Fransız yenikantcılığı Kant'ın toreciliğine onem vermiştir
Ozellikle Lange'nin duşunceleri, idealist kafalardaki bulanıklığı belirtmek bakımından yeterli bir ornektir Lange'ye gore maddecilik bilimsel bir yontem olmakla yetindiği surece doğrudur, nesnelerin kendiliklerini acıklamak gibi bir kuruntuya kapılınca yanlış bir yola girmektedir Cunku madde dediğimiz şey, sonuc olarak, duşuncemizin tasarımlarından ibarettir Bu yuzden de asıl gerceklik materyalizmde değil idealizmdedir Kaldı ki idealizm, insanın mutluluğu icin de gereklidir Bilim, kendiliğinde şey'i bilemez Maddecilik de, bu yuzden, sadece olaylarla uğraşan bir bilim olarak kalmalıdır
XIX yuzyılda, bu Kantcıolgucıt yeni goruş, Claude Bernard (18131878), DuboisReymond (18181896), Helmholtz (18211894), Wilhelm VVundt (18321930), H Taine (18281893), E Renan (18231892), Scherer (18151889) gibi pek cok unlu bilgin ve duşunuru etkilemiştir Yenikantcılık, Marbourg okuluyla (Cohen, Natorp, Cassirer) Baden okulunda (Windelband, Rickert) geliştirilmiştir İtalya'da C Cantoni, Tocco; Rusya'da Vedenski, Celpanov ve yasal Markscılar Kant'ın idealizmini geliştirmeye calışan yenikantcılardır Yenikantcıların ileri surduklerine gore, XIX yuzyılda felsefe cokuyormuş, bu yuzden de felsefeyi kurtarmak icin Kant'a donulmuş
Oysa XIX yuzyılda cokmeye başlayan felsefe değil, burjuva gevezeliklerinden ibaret olan burjuva felsefesiydi ve burjuvazinin kendini destekleyebilecek guclu bir idealizme gereksinimi vardı Yenikantcılığın ya da Kant'a donuşun maddesel varlık nedeni budur Engels, şoyle der: Yenikantcı bilinemezci ortaya cıkıp diyor ki: Bir nesnenin niteliklerini doğru olarak algılayabiliriz, ama nesnenin kendisini hic bir duyusal ya da zihinsel yolla kavrayamayız, kendinde varlık kavrayışımızın otesindedir
Hegel buna cok onceleri şu karşılığı vermişti: Bir nesnenin butun niteliklerini biliyorsanız o nesnenin kendisini de biliyorsunuz demektir Geriye, sozkonusu nesnenin bizim dışımızda varolduğundan başka bir şey kalmaz Ve duyularınız size bu olguyu oğrettiği zaman kendinde varlığın, Kant'ın o unlu Ding an sich bilinemezinin ust yanını da kavramış olursunuz Engels, gercek bir bilim adamı ağırbaşlılığıyla şunları da ekler: Kant'ın cağında doğal nesneler konusundaki bilgimiz Oylesine boluk porcuktu ki, onların ustunde bildiğimiz az bir şeyin otesinde esrarlı bir kendindevarlık bulunduğu sanılabilirdi Ama bu kavranamaz sanılan nesneler bilimin dev adımlarıyla ilerlemesi sonunda kavrandılar, cozumlendiler, ustelik de yeniden uretildiler
Kant XVIII yuzyılda yaşamıştı Ya XIXyuzyılla XX yuzyılın yenikantcılarına ne demeli? Onlara ne deneceğini de gene Engels soyluyor: Yenikantcı, bir bilim adamı olduğu olcude, eşdeyişle herhangi bir şeyi bildiği olcude maddecidir Ama biliminin dışında, hic bir şey bilmediği alanlarda bilgisizliğini Yunancaya cevirir ve ona agnostisizm (bilinemezcilik) der
Yenikantcılığın olağanustu yaygınlaşmasının nedenleri, ozellikle Almanya'daki sınıf ilişkilerinin değişmesinde ve genellikle dunya burjuvazisinin ideolojik gereksinimlerinde yatar Paris komununden dehşete kapılan burjuvazi, toplumculukla savaşımında kullanabileceği idealist bir felsefeyi şiddetle gereksiyordu Doğa bilimleriyle toplum bilimleri arasında bir antitezin varlığını, bunun sonucu olarak da toplumsal gelişmenin doğadaki gelişme gibi yasalı olamayacağını ve toplumsal olayları bilimsel olarak bilmenin olanaksız bulunduğunu ancak Kant'ın idealizmi gosterebilirdi
Ozellikle Kant'ın kuramsal ve kılgısal us ayrımları, o her derde deva bilinemezciliği burjuvazinin başlıca guc kaynağı olmuştur Bu yuzdendir ki Baden okulunun yenikantcı profesorleri şoyle derler; Tarih, kulturel değer taşıyan tekil olguların bilimidir ve hic bir zaman yasalı olamaz Toplumsal olayları bireysel olaylara ve toplumsal gelişmeyi kulturel gelişmeye indirgeyen bu goruş, yenikantcılığın ozudur Bundan oturu de toplumbilimde pek cok yenikantcı oğretiler turemiştir Bu yenikantcı burjuva toplumbilimlerinin ortak yanlan; Max Weber, W Windelband ve H Rickert'in tarihsel surecte, nesnel etmenlerin rolunu gormezlikten gelerek, oznel etmenlerin rolunu abartıp mutlaklaştıran idealist savlarıdır
Yeni Kantcılık Diyalektik ve maddeci yanından yoksun idealist Kantcılık anlayışları XIX yuzyılın sonlarına doğru Kant'a donuşsloganıyla ileri surulmuştur Kantcılık ya da eleştiricilik adları altında Alman duşunuru Kant'ın sistemi, idealist bir yapı icinde yukselmiş bir ceşit utangac maddecilikolmakla beraber bircok duşunceleri geniş capta etkilemiş bir akımdır
XIX yuzyılda yenieleştiricilik ya da yenikantcılık adı altında Almanya'da Albert Lange (18281876) ve Fransa' da Charles Renouvier'nin (18151903) onculukleriyle Hermann Cohen (18421918) ve izdaşlarında beliren olgucu bir yapı icinde canlanmıştır Yenikatcılık da, eski idealist gercekciliği diriltmeye calışan yenigercekcilik gibi, bir ceşit yeniolguculuk (neopozitivizm) karakterindedir
Daha acık bir deyişle yenikantcılık Auguste Comte'tan temizlenmiş bir olguculuktur Yenikatcılık da, Ozet olarak, şoyle der: Olaylardan başka hic bir şeyi bilemeyiz, bilim olayları incelemekle yetinmelidir Liebmann, J Volkelt, A Riehl, H Cornelius, H Cohen, P Natorp, E Cassirer, A Lieber, Windelband, Rickert, Lask gibi bircok duşunurler bu anlamdaki yenikantcılığı savunmuşlardır Lange'nin onderliğindeki Alman yenikantcılığı Kant'ın usculuğuna, Renouvier'nin onderliğindeki Fransız yenikantcılığı Kant'ın toreciliğine onem vermiştir
Ozellikle Lange'nin duşunceleri, idealist kafalardaki bulanıklığı belirtmek bakımından yeterli bir ornektir Lange'ye gore maddecilik bilimsel bir yontem olmakla yetindiği surece doğrudur, nesnelerin kendiliklerini acıklamak gibi bir kuruntuya kapılınca yanlış bir yola girmektedir Cunku madde dediğimiz şey, sonuc olarak, duşuncemizin tasarımlarından ibarettir Bu yuzden de asıl gerceklik materyalizmde değil idealizmdedir Kaldı ki idealizm, insanın mutluluğu icin de gereklidir Bilim, kendiliğinde şey'i bilemez Maddecilik de, bu yuzden, sadece olaylarla uğraşan bir bilim olarak kalmalıdır
XIX yuzyılda, bu Kantcıolgucıt yeni goruş, Claude Bernard (18131878), DuboisReymond (18181896), Helmholtz (18211894), Wilhelm VVundt (18321930), H Taine (18281893), E Renan (18231892), Scherer (18151889) gibi pek cok unlu bilgin ve duşunuru etkilemiştir Yenikantcılık, Marbourg okuluyla (Cohen, Natorp, Cassirer) Baden okulunda (Windelband, Rickert) geliştirilmiştir İtalya'da C Cantoni, Tocco; Rusya'da Vedenski, Celpanov ve yasal Markscılar Kant'ın idealizmini geliştirmeye calışan yenikantcılardır Yenikantcıların ileri surduklerine gore, XIX yuzyılda felsefe cokuyormuş, bu yuzden de felsefeyi kurtarmak icin Kant'a donulmuş
Oysa XIX yuzyılda cokmeye başlayan felsefe değil, burjuva gevezeliklerinden ibaret olan burjuva felsefesiydi ve burjuvazinin kendini destekleyebilecek guclu bir idealizme gereksinimi vardı Yenikantcılığın ya da Kant'a donuşun maddesel varlık nedeni budur Engels, şoyle der: Yenikantcı bilinemezci ortaya cıkıp diyor ki: Bir nesnenin niteliklerini doğru olarak algılayabiliriz, ama nesnenin kendisini hic bir duyusal ya da zihinsel yolla kavrayamayız, kendinde varlık kavrayışımızın otesindedir
Hegel buna cok onceleri şu karşılığı vermişti: Bir nesnenin butun niteliklerini biliyorsanız o nesnenin kendisini de biliyorsunuz demektir Geriye, sozkonusu nesnenin bizim dışımızda varolduğundan başka bir şey kalmaz Ve duyularınız size bu olguyu oğrettiği zaman kendinde varlığın, Kant'ın o unlu Ding an sich bilinemezinin ust yanını da kavramış olursunuz Engels, gercek bir bilim adamı ağırbaşlılığıyla şunları da ekler: Kant'ın cağında doğal nesneler konusundaki bilgimiz Oylesine boluk porcuktu ki, onların ustunde bildiğimiz az bir şeyin otesinde esrarlı bir kendindevarlık bulunduğu sanılabilirdi Ama bu kavranamaz sanılan nesneler bilimin dev adımlarıyla ilerlemesi sonunda kavrandılar, cozumlendiler, ustelik de yeniden uretildiler
Kant XVIII yuzyılda yaşamıştı Ya XIXyuzyılla XX yuzyılın yenikantcılarına ne demeli? Onlara ne deneceğini de gene Engels soyluyor: Yenikantcı, bir bilim adamı olduğu olcude, eşdeyişle herhangi bir şeyi bildiği olcude maddecidir Ama biliminin dışında, hic bir şey bilmediği alanlarda bilgisizliğini Yunancaya cevirir ve ona agnostisizm (bilinemezcilik) der
Yenikantcılığın olağanustu yaygınlaşmasının nedenleri, ozellikle Almanya'daki sınıf ilişkilerinin değişmesinde ve genellikle dunya burjuvazisinin ideolojik gereksinimlerinde yatar Paris komununden dehşete kapılan burjuvazi, toplumculukla savaşımında kullanabileceği idealist bir felsefeyi şiddetle gereksiyordu Doğa bilimleriyle toplum bilimleri arasında bir antitezin varlığını, bunun sonucu olarak da toplumsal gelişmenin doğadaki gelişme gibi yasalı olamayacağını ve toplumsal olayları bilimsel olarak bilmenin olanaksız bulunduğunu ancak Kant'ın idealizmi gosterebilirdi
Ozellikle Kant'ın kuramsal ve kılgısal us ayrımları, o her derde deva bilinemezciliği burjuvazinin başlıca guc kaynağı olmuştur Bu yuzdendir ki Baden okulunun yenikantcı profesorleri şoyle derler; Tarih, kulturel değer taşıyan tekil olguların bilimidir ve hic bir zaman yasalı olamaz Toplumsal olayları bireysel olaylara ve toplumsal gelişmeyi kulturel gelişmeye indirgeyen bu goruş, yenikantcılığın ozudur Bundan oturu de toplumbilimde pek cok yenikantcı oğretiler turemiştir Bu yenikantcı burjuva toplumbilimlerinin ortak yanlan; Max Weber, W Windelband ve H Rickert'in tarihsel surecte, nesnel etmenlerin rolunu gormezlikten gelerek, oznel etmenlerin rolunu abartıp mutlaklaştıran idealist savlarıdır