Bebeğimde ek besinlere ne hengam başlamalıyım?
Bebeğinizin dört aylık olana dek diyetini ana sütü şayet bu zayıfsa formül mama oluşturmaktadır. (Çocuk doktorunuz buna, vitaminler ve demir ekleyebilir). Dört ile altıncı aylar arasında katı besinler eklemeye başlayabilirsiniz. Ama hala ana besin unsuru ana sütü olmalıdır. Yerküre Sıhhat Örgütü 9 aylık bir evlatta bile %70 ana sütü yüklü beslenmeyi öneriyor.
Kimi bebekler üç aylıkken katı azıklar almaya hazır duruma gelmesine rağmen lisan atma refleksi ekseriyetle dördüncü aydan itibaren kaybolmaya başlar. Aslında emme işlevinde kıymetli bir rolü olan bu refleks yüzünden bebek, ağzına sokulan her şeyi; kaşığı, yiyecekleri lisanıyla iter.
Dördüncü aydan itibaren bebeğinizin kuvvet gereksinimi artacaktır. Bebeğinize ek kalori sağlayacağından dördüncü ve altıncı aylar arasında katı azıklara başlamak ülküdür. Fakat Yerküre Sıhhat Örgütü’nün önerisi kilo kaybı olmadan sağlıklı büyüyen bebekte 6. aya kadar yalnızca ana sütünün devam ettirilmesi halindedir. Bu devirden sonra da bebeğinize olabildiğince ana sütü vermeye devam etmelisiniz.
Her bebek farklı gelişim eğrileri içinde bölge alır. Hekiminiz gelişim çizgisine nazaran, ana sütünden gereğince faydalanmadığını düşünüyorsa 4 ayda ek besine başlanabilir.
4-6 arasında kimi bebklerin iştahı, diş çıkarma ya da yeni kazandıkları hareket becerilerinden ötürü azalır. Dolayıyla bebeğiniz az yiyorsa bunu sorun etmeyin.
Altıncı aydan sonra her bebek ek azık almaya hazırdır. Bu aydan sonra doğumda valideden sağlamış olduğu çinko ve demir depoları tükenir. Ek azığa başlanması altı aydan sonraya geciktirilmemelidir. Altıncı aydan sonra bebeğin ek azıkları kabul etmesi güçtür, farklı tat ve kıvamlar bebekte ısırma ve çiğneme becerisini artırır.
Ek besinlere 4 aydan evvel başlamanın zararlı tesirleri nelerdir?
En değerlisi ana sütünün yararını azaltıyor. Proteinlerin günlük yekun güce olan eğini sonlar, bu da büyüme suratını tesirler.
Birinci 4 ay bebeğin emerek beslenme devridir. Bu periyotta de bebek ek azıkları alabilir. Fakat kıymetli olan bu bebeklerin ek azıkları alabilmeleri değil, barsak gelişimlerinin ve sindirim enzimlerinin gereğince gelişmiş olmaları; böbrek ve karaciğerin ek besin yükünü kaldırabilmesidir.
Bebeğin mide-barsak sistemi adapte formüller dışında, ek azıkları sindirebilecek olgunlukta değildir. Sindirim sisteminde hami mekanizma tam gelişmemiştir. Nişasta ve yağların emilimi için gerekli amilaz ve lipaz enzimleri ehliyetsiz salgılanırlar.
Erken ek besin böbreklerin katı yükünü, sodyum ve ürenin serum seviyelerini arttırır, kan yoğunluğunda artışa ve likit kaybına yol açar.
Süt evladının 4 aydan evvel yutma refleksi zayıftır, kaşıkla verilenleri yutamaz ve geri çıkarmaya eğilimlidir.
Erken ek azığa başlama ana sütü alımını azaltır yahut emzirmenin kesilmesine yol açabilir. Proteinlerin günlük yekun kuvvet içerisindeki alanı azalır, büyüme suratı etkilenir. Ana sütünün azalmasıyla bebeğin beslenmesi bozulur.
Verilen besinlerin kirlenmiş olma mümkünlüğü çokça olması ve ek besinlerin ana sütünün enfeksiyondan esirgeyici özelliklerini seyreltmesi enfeksiyonu, münhasıran de teneffüs yolu ve ishal riskini arttırır. Enfeksiyonların gerek iştahı azaltması gerekse de yıkım yoluyla kayıpları arttırması beslenme bozukluğu ile birleşince bebek protein ve kuvvet açısından negatif bir istikrara girer.
Erken ek besin başlanması alerjik marazlara, bilhassa de besin alerjilerine yol açar. Süreksiz glüten (buğday proteini) hassasiyeti, inek sütü ve soya proteinine hassas barsak sıklığı artar. Çölyak marazı daha erken yaşlarda ortaya çıkar.
Erken ek azık verilmesinin ileri yaşlarda şişmanlık eğilimini arttırdığını gösteren çalışmalar vardır.
Bebeğimin ek besinlere hazır olduğunu nasıl anlarım?
4-6 ay arasında her bebeğin ek azık almaya hazır olduğu hengam farklıdır. Bunun için bebeğinizin ek besin almaya hazır olduğunu gösteren ipuçları bekleyin. Prematüre bebeklerde yarı katı besinlere geçiş 7 aya kadar gecikebilir.
Bu ipuçları şunlardır:
Ağıza verilen yiyecekleri lisan ile dışarı atma refleksinin kaybolmaya başlaması (dudaklarına kaşık değdiğinde ağzını açmasıyla bir arada lisanını dışarı akıllıca çıkarmaması) |
Isırma, çiğneme-yutma koordine hareketlerinin başlaması |
Başlangıçtaki emme formunun daha olgunlaşması ve emmenin adeta bir likit içiyormuşçasına güçlenmesi |
Diş çıkarmaya başlaması |
Başını külliyen rahatça dik tutarak oturabilmesi |
Rastgele bir nesneyi parmakları ile tutabilmesi |
Parmakları ile tuttuğu nesneyi ağzına götürebilmesi |
Yiyeceği gözleri ile takip edebilmesi, sizin yemeklerinize ilgili olması ve yiyecek verilince ağzını açması, bebeğin size “sizin yediklerinizden niye bana vermiyorsunuz” der üzere bakması Geceleri daha sık uyanması Çıngırak üzere nesneleri ağzına götürüp kemirmesi |
Lakin ek besine başlamak için hekiminize danışmak en makulüdür. Kıymetli olan bebeklerin ek besinleri erken alması değil, vücut ve sindirim organlarının gelişimlerinin ek gıdayı kabul edebilecek seviyede olmasıdır. Bunu da evlat hekimi ölçümleri, muayenesi ve en kıymetlisi tecrübesi ile size bildirecektir. |
Katı azıkları vermeye başlarken gün içinde siz ve bebeğiniz için en mütenasip beslenme devrini saptayın. Bu günün rastgele bir saati olabilir. Yeni besinleri bebeğiniz külliyen aç iken denemeyin. Biraz tok olması yeni yiyeceği tanımasına müsaade verebilir. Lakin külliyen açken beslemeye başlanmasını önerenler var, bunun başarısızlıkla sonuçlanacağını kendi evladımdan biliyorum. Açken daha süratli ve kolay beslenmeyi sağlayan sütü istiyorlar ve ek besin verilmesine sinirleniyorlar. Onur yorgun, uykulu olmadığı ve sakin olduğu bir periyot seçin. Sizin de en rahat olacağınız dikkatinizi dağıtacak öteki işlerinizin olmadığı bir devranı tercih etmeniz doğaldır. Pek çok kompetan bunun için en münâsib devranın öğlene sahih olduğunu belirtmektedir. Ayrıyeten ek besine bağlı ortaya çıkacak rastgele bir reaksiyonu (deride, kızarıklık, beğenilen kaşıntı, ishal, kabızlık, huzursuzluk , vs.) gözlemek için gece saatlerinde yeni besin denemeyin.
Sonraları, büyüdükçe sizlerle birlikte sofraya oturmak isteyeceğini unutmayın. Yedirirken başını çevirir yahut ağlarsa onu zorlamayın. Katı besinlere her ikinizin de zevk alacağı, hoşnut kalacağı bir devirde başlamanız, rastgele belli başlı bir hengamda başlamaktan çok daha kıymetlidir. İstemiyorsa zorlamayın, emzirmeye ve ya biberonla beslemeye bir-iki hafta daha devam ettikten, sonra tekrar deneyin.