Çocuklardaki bütün kalp marazları doğuştan mıdır?
Çocuklardaki kalp illetlerinin birçok doğuştandır. Fakat doğuştan olağan olan bir kalpte sonradan da hastalık gelişebileceği unutulmamalıdır. Evlatları etkileyen sonradan kazanılmış (edinsel) birçok kalp illeti vardır. Akut romatizmal ateş, Kawasaki illeti (uzun müddetli yüksek ateş ile cilt-mukoza-lenf nodu tutulumlu hastalık), perikardit (kalp zarı iltihabı), miyokardit (kalp kası iltihabı), enfektif endokardit (kalp kapakçıklarının iltihabı), kardiyomiyopatiler (kalp kası bozuklukları) ve ritim bozuklukları edinsel kalp hastalıklarındandır.
Doğuştan kalp marazları neden oluşur?
Doğuştan kalp illetlerinin birçoklarında neden bilinmemektedir. Gelgelelim bu illetlerin umumî olarak genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Anada şeker marazı üzere kronik illetlerin olması, gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar, alkol yahut uyuşturucu hususlar nedeniyle bebekte doğuştan kalp illeti gelişme riski yükselmektedir. Bebekte genetik (kromozomal) bir bozukluk olması halinde de doğuştan kalp marazı gelişme riski artar. Münasebetiyle sebebi tam bilinemeyen doğuştan kalp marazları nedeniyle ailelerin kendilerini günahlı hissetmeleri gerçek olmaz.
Doğuştan kalp illeti olan evlat doğurma riski nedir?
Bütün ana ve pederlerin doğuştan kalp hastalıklı evladı olabilir. Bin canlı doğumdan 8-10’unda çoğunluğu hafif olmak üzere doğuştan kalp illeti görülür. Memleketimizde yaklaşık olarak yılda 1.500.000 (1,5 milyon) bebek doğduğu göz önüne alınırsa her yıl 12.000-15.000 bebeğin kalp hastalıklı olarak doğduğu söylenebilir. Ana, peder yahut kardeşlerden birinde doğuştan kalp marazı varsa doğacak bebeğin kalp hastası olma riski 10 kata kadar artabilir.
Doğuştan kalp marazı nasıl fark edilir?
Ağır kalp hastalıklı bebekler birinci birkaç ay içerisinde belirti verirler. Bebeklerde ağlarken artan morarma ve bayılma, beslenme güçlüğü, emerken çabuk yorulma ve teneffüs derdi, kâfi kilo alamama, alından soğuk terleme yahut göz kapaklarında şişlik üzere belirtiler olabilir. Daha büyük çocuklarda ise koşarken yahut ani heyecan sonrası bayılma, eforla başlayan göğüs ağrısı, teneffüs kasveti ya da sık tekrarlayan teneffüs yolu enfeksiyonları doğuştan kalp illeti cihetinden uyarıcı olabilir. Hafif bozukluklar ise çoklukla belirti vermezler ve hekim muayenesinde duyulan üfürüm nedeniyle yapılan tetkikler sonucunda tanı alırlar.
Evlat Kalp Illetleri (Pediatrik Kardiyoloji) Eksperi tarafından gebeliğin 16-18. haftalarından sonra yapılan fetal ekokardiyografi (fetal EKO = ana karnındaki bebeğin kalbinin ultrason ile incelenmesi) tasarrufu son yıllarda artmıştır. Böylelikle bebek yerküreye gelmeden doğuştan kalp illetine tanı konulabilmektedir.
Doğuştan kalp marazı tanısı nasıl konulur?
Yukarıda anlatılan belirtileri olan bebek ve evlatlar dikkatli bir halde muayene edildikten sonra kalp grafisi (elektrokardiyografi = EKG), göğüs röntgeni (telekardiyogram) ve kalp ultrasonu (ekokardiyografi = EKO) çekilmesi ile tanı konulur. Tecrübeli bir Evlat Kalp Marazları (Pediatrik Kardiyoloji) Kompetanı tarafından yapılan muayene ve çekilen EKO doğuştan kalp marazının kıymetlendirilmesi için çoğunlukla kafidir. Çok nadir durumlarda uzun müddetli EKG izlemi, gerilim testleri yahut kardiyak kateterizasyon ve anjiyokardiyografi gerekebilir.
Doğuştan kalp marazlarının tedavisi var mıdır?
Fetal EKO ile doğuştan kalp illeti tanısı konulan bebeklerin kimilerine ana karnındayken müdahale edilebilir. Lakin bu bebeklerin birçoklarına teşebbüs yapılmaz ve yerküreye gelmesi beklenir. Şayet bu karar alındıysa, gerektiğinde bilirkişilerin her türlü teşebbüsü yapılabileceği bir merkezde bebeğin doğumunun gerçekleşmesi kıymetlidir.
Doğuştan kalp illetlerinin birçok, kasık damarından girilerek yapılacak bir kardiyak kateterizasyon teşebbüsü yahut kalp ameliyatı ile büsbütün düzeltilebilir.
Doğuştan kalp marazı nedeniyle yapılan ameliyatların başarısı gelişmiş merkezlerde hayli yüksektir. Umum olarak bu ameliyatlardaki muvaffakiyet nispeti yüzde 95’in üzerindedir. Ama ameliyatlardaki muvaffakiyet nispeti, risklere nazaran de çok değişmektedir. O denli ki, 5 yaşındaki bir evlatta kalbin odacıkları arasındaki bir deliğin kapatılmasının riski %0,5 iken, yenidoğan bir bebekte yapılacak çok karmaşık bir ameliyatın riski daha yüksek olacaktır.
Doğuştan kalp marazlarının hepsine kardiyak kateterizasyon teşebbüsü yahut kalp ameliyatı gerekmez. Zira birtakım doğuştan kalp delikleri bizatihi kapanabilir.
Doğuştan kalp hastalıklı evlatların izleminde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Doğuştan kalp marazı olan evlatların tedavi öncesi ve sonrası Evlat Kalp Marazları (Pediatrik Kardiyoloji) Eksperi tarafından sistemli aralıklarla izlenmesi gerekir.
Egzersiz kapasitelerinde kısıtlılık olabilmekle birlikte, birçoklarında olağan yahut sıradana yakın bir günlük hayat kalitesi vardır. Ağır kalp illeti olanlarda egzersiz kapasitesinde azalma besbellidir. Birtakım hastalıklarda büyüme geriliği ve öğrenmede güçlük olabilir.
Bütün çocuklarda olduğu üzere doğuştan kalp marazı olan çocuklarda da umum tıbbi tedbirlere uyulmalıdır.
Doğuştan kalp hastalıklı evlatlara gayrı çocuklarda olduğu üzere yaşına münâsib aşıların yapılması gerekir. Nadiren ek aşılamaya gerek olabilir.
Doğuştan kalp marazı olan evlatlar, çocukluk çağı illetlerini kalp illeti bulunmayan evlatlar üzere umumiyetle sıkıntısız geçirirler. Ama ağır kalp marazı olan evlatların birtakım illetleri atlatması daha sıkıntı olabilir.
Enfektif endokarditten (kalp kapakçıklarının iltihabı) himayesi için birtakım cerrahi süreçlerden evvel (bademcik ve geniz eti ameliyatları, kanama oluşturabilecek diş teşebbüsleri ve diş çekimleri, karın ameliyatları) hastaya antibiyotik verilmelidir.
Enfektif endokardit nadir görülen bir enfeksiyon olmasına karşın, doğuştan kalp illeti bulunan evlatlar bu enfeksiyon için yüksek risk taşırlar. Kana karışarak bu enfeksiyona yol açan bakterilerin birçok ağızda bulunduğu için ağız ariliği, diş bakımı ve sıhhati çok değerlidir.
Sık görülen doğuştan kalp marazları nelerdir?
Doğuştan kalp illetleri, kalbin kulakçıklar yahut karıncıklar arasındaki küçük yahut büyük delikler ya da kapaklardaki hafif yahut ağır darlıklar biçiminde olabileceği üzere, kulakçık yahut karıncıklardan bir yahut birden ziyadesinin olmaması üzere çok ağır bozukluklar formunda de görülebilir. Toplulukta en sık görülen doğuştan kalp marazları sıklık sırasına nazaran şöyledir:
VSD: Sağ ve sol karıncıklar arası delikler.
ASD: Sağ ve sol kulakçıklar arası delikler.
PDA: Ana karnındayken olağan olan koni halindeki (aort ile akciğer atardamarı arasındaki) damar açıklığının kapanmayıp devam etmesi.
PS: Kalpten akciğerlere giden akciğer atardamarı kapağında darlık.
AS: Kalpten tüm vücuda ak kanı taşıyan aortun kapağında darlık.
Aort koarktasyonu: Kalpten bacaklara akıllıca nezih kanı taşıyan inen aortta darlık.
Büyük arterlerin taraf değiştirmesi: Kalpten çıkan iki büyük damarın (aort ile akciğer atardamarının) yan değiştirmesi.
Fallot tetralojisi: Sağ ve sol karıncıklar arası geniş delik, kalpten akciğerlere giden akciğer atardamarında darlık ve sağ karıncık kasında kalınlaşma birlikteliği.
AVSD: Sağ ve sol kulakçıklar arasından sağ ve sol karıncıklar arasına kadar devam eden büyük delik.
Triküspit kapak atrezisi: Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasındaki üçlü kapağın olmaması ve sağ karıncığın zayıf gelişimi.
Hipoplastik sol kalp sendromu: Sol kulakçık ile sol karıncık arasındaki ikili kapağın, sol karıncığın ve buradan çıkan aortun gelişiminde zayıflık.
Fallot tetralojisi: Sağ ve sol karıncıklar arası geniş delik, kalpten akciğerlere giden akciğer atardamarında darlık ve sağ karıncık kasında kalınlaşma birlikteliği.