GUMRU ANTLAŞMASI (23 ARALIK 1920)
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra toplanan Paris Barış Konferansı’na Ermeni temsilcileri de cağırılmıştı Bu durum Ermenilere, Buyuk Ermenistan hayalini gercekleştirme fırsatını vermişti İngiltere bağımsız bir Ermeni Devleti kurulmasını istiyordu İtilaf Devletleri’nin de onayını alan İngilizler, Sevr Antlaşması’na Ermeni Devleti’ni ongoren bir madde koydurttu
Ermeniler, Doğu Anadolu Bolgesi’ndeki toprakların kendilerine bırakılması amacıyla saldırıya gectiler Ermenistan sınırı yakınlarında yaşayan Turkleri topluca katletmeye başladılar Ancak Milli Mucadele başlamadan once, Doğu Anadolu’nun Ermenilerin eline gecmesini onlemek icin Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti adıyla bir teşkilat kurulmuştu Kazım Karabekir Paşa’nın 15 Kolordu Komutanı olarak Erzurum’a gelmesi ile bu teşkilat daha da guclendi Yerel gazetelerde cıkan yazılar milliyetcilik hareketlerini guclendiriyordu Mustafa Kemal Paşa’da konuşmalarında, bir karış toprağın bile Ermenilere verilmesine Turk milletinin razı olmayacağını belirtti
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın şartlarına uymayarak ordusunu dağıtmayan Kazım Karabekir Paşa, Ermeni saldırılarına karşı bolgedeki savunma hazırlıklarını hızlandırdı TBMM’ne bir rapor sunarak Ermenilere karşı harekat icin yetki istedi Bunun uzerine Turkiye Buyuk Millet Meclisi, 9 Haziran 1920’de Kazım Karabekir Paşa’yı tam yetki ile Doğu Cephesi Komutanlığı’na atadı
Ermeni saldırılarının artması uzerine, Turkiye Buyuk Millet Meclisi aldığı askeri harekat kararını Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya bildirdi Askeri harekat, 28 Eylul 1920’de başlatılarak, 29 Eylul’de Sarıkamış, 30 Ekim’de de Kars Ermenilerden kurtarıldı Ermenilerin barışa yaklaşmamaları zerine askeri harekata devam edilerek Gumru’ye kadar gelindi Ermeniler barış istemek zorunda kaldılar Ermeniler Gumru’yu boşaltarak doğuya cekildiler
Turkiye Buyuk Millet Meclisi, 8 Kasım 1920’de Ermeni Hukumeti’ne bir nota ile askeri ve siyasi isteklerini bildirdi Ermeniler bu istekleri kabul etmeyince carpışmalar yeniden başladı Turk orduları karşısında dayanamayan Ermeniler tekrar barış istemek zorunda kaldılar 23 Aralık 1920’de Gumru Antlaşması imzalanarak savaşa son verildi
Gumru Antlaşması’nın sonucları
Doğu Anadolu sınırımız, Ardahan’ın bir bolumu ve Artvin dışında bugunku halini aldı
Doğu cephesi kapatılmış, birlikler batıya kaydırılmıştır
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra toplanan Paris Barış Konferansı’na Ermeni temsilcileri de cağırılmıştı Bu durum Ermenilere, Buyuk Ermenistan hayalini gercekleştirme fırsatını vermişti İngiltere bağımsız bir Ermeni Devleti kurulmasını istiyordu İtilaf Devletleri’nin de onayını alan İngilizler, Sevr Antlaşması’na Ermeni Devleti’ni ongoren bir madde koydurttu
Ermeniler, Doğu Anadolu Bolgesi’ndeki toprakların kendilerine bırakılması amacıyla saldırıya gectiler Ermenistan sınırı yakınlarında yaşayan Turkleri topluca katletmeye başladılar Ancak Milli Mucadele başlamadan once, Doğu Anadolu’nun Ermenilerin eline gecmesini onlemek icin Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti adıyla bir teşkilat kurulmuştu Kazım Karabekir Paşa’nın 15 Kolordu Komutanı olarak Erzurum’a gelmesi ile bu teşkilat daha da guclendi Yerel gazetelerde cıkan yazılar milliyetcilik hareketlerini guclendiriyordu Mustafa Kemal Paşa’da konuşmalarında, bir karış toprağın bile Ermenilere verilmesine Turk milletinin razı olmayacağını belirtti
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın şartlarına uymayarak ordusunu dağıtmayan Kazım Karabekir Paşa, Ermeni saldırılarına karşı bolgedeki savunma hazırlıklarını hızlandırdı TBMM’ne bir rapor sunarak Ermenilere karşı harekat icin yetki istedi Bunun uzerine Turkiye Buyuk Millet Meclisi, 9 Haziran 1920’de Kazım Karabekir Paşa’yı tam yetki ile Doğu Cephesi Komutanlığı’na atadı
Ermeni saldırılarının artması uzerine, Turkiye Buyuk Millet Meclisi aldığı askeri harekat kararını Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya bildirdi Askeri harekat, 28 Eylul 1920’de başlatılarak, 29 Eylul’de Sarıkamış, 30 Ekim’de de Kars Ermenilerden kurtarıldı Ermenilerin barışa yaklaşmamaları zerine askeri harekata devam edilerek Gumru’ye kadar gelindi Ermeniler barış istemek zorunda kaldılar Ermeniler Gumru’yu boşaltarak doğuya cekildiler
Turkiye Buyuk Millet Meclisi, 8 Kasım 1920’de Ermeni Hukumeti’ne bir nota ile askeri ve siyasi isteklerini bildirdi Ermeniler bu istekleri kabul etmeyince carpışmalar yeniden başladı Turk orduları karşısında dayanamayan Ermeniler tekrar barış istemek zorunda kaldılar 23 Aralık 1920’de Gumru Antlaşması imzalanarak savaşa son verildi
Gumru Antlaşması’nın sonucları
Doğu Anadolu sınırımız, Ardahan’ın bir bolumu ve Artvin dışında bugunku halini aldı
Doğu cephesi kapatılmış, birlikler batıya kaydırılmıştır