İdea Nedir?
Evrensel gerceklik
Gormek anlamına gelen Yu İdein sozcuğunden tureyen İdea kavramı, gorunen bicim anlamını dile getirir
Felsefenin ana sorununu yanıtlayan iki temel oğretiden biri olan duşunceciliğin (idealizmin) baş kavramıdır Onu felsefe alanına sokan ve boylelikle idealizmi kurmuş bulunan antikcağın unlu duşunuru Platon ’dur Duşunceciliğin buyuk seruveni Antik Cağ Yunan felsefesinde Elealılarla başlar Elealılar duyularla algılananı, eş deyişle gorunen ’i gercek saymıyorlar; usla kavrananı, eş deyişle gorunmeyen ’i gercek sayıyorlardı Antikcağın Yunan sofistleri bu goruşe karşı cıktılar Onlara gorunenin dışında hicbir gerceklik yoktu, bilebileceğimiz sadece duyu algılarımızdan ibaretti Elealıların (ozellikle Parmenides ’in) birbiriyle karşılaştırdığı gorunen ’le gerceklik, sofistlerce (ozellikle Protagoras'ca) birbirleriyle ozdeş kılınmış oluyordu Platon, bu iki karşıt savdan hangisinin doğru olduğunu saptayabilmek icin, duyum ’un incelenmesi işini ustlendi Vardığı sonuc, Elealıları doğruluyordu Duyum, bize hicbir bilgi vermiyordu Bir ağacı algıladığımızda bu ağactan edindiğimiz bilgi neydi?
Hiclik ve yokluk olan ozdek (Platon, bir bireyselliğin butun kavramlardan yoksun bulunduğu durumdaki hic ’liğini ozdek sayıyordu), bu ilkornek (Yu Paradeigmata) ’le bicimleniyordu Platon ’a gore idea bir genel kavram ’dır, ne kadar cins ismi varsa o kadar idea vardır Doğa biliminde bu genel kavramlara tur denir (Bunun icin Platon ’un ideacılığı, Turkcede turculuk terimiyle ozdeşleştirilmiştir)
Bu kavram idealist felsefede bilinc iceriği, eş deyişle duşunce anlamında kullanılmıştır Bu anlam, Platon ’un mitlerinden, fantezilerinden ve mecazlarından temizlenmiş olmakla beraber gene de Platoncu bir anlamdır Orneğin onu Arstoteles kimi yerde bireyselliklerin değişirliği altında değişmeden kalan oz ve kimi yerde bicimlendiren ilke (Yu Entelekheia), Hıristiyan felsefesi ve ozellikle Augustinus evren yaratımına orneklik eden tanrılık duşunce, Kant duzenleyici ilke ve erek, Hegel evreni oluşturan evrensel duşunce ya da ruh anlamında kullanır Butun bu duşunurler onu Platon ’la birlikte nesnel, eş deyişle insan duşuncesinden bağımsız sayarlar Bununla beraber onu insan duşuncesi, eş deyişle oznel sayan Descartes, Berkeley, Hume, Fichte vb gibi duşunurler de vardır
Evrensel gerceklik
Gormek anlamına gelen Yu İdein sozcuğunden tureyen İdea kavramı, gorunen bicim anlamını dile getirir
Felsefenin ana sorununu yanıtlayan iki temel oğretiden biri olan duşunceciliğin (idealizmin) baş kavramıdır Onu felsefe alanına sokan ve boylelikle idealizmi kurmuş bulunan antikcağın unlu duşunuru Platon ’dur Duşunceciliğin buyuk seruveni Antik Cağ Yunan felsefesinde Elealılarla başlar Elealılar duyularla algılananı, eş deyişle gorunen ’i gercek saymıyorlar; usla kavrananı, eş deyişle gorunmeyen ’i gercek sayıyorlardı Antikcağın Yunan sofistleri bu goruşe karşı cıktılar Onlara gorunenin dışında hicbir gerceklik yoktu, bilebileceğimiz sadece duyu algılarımızdan ibaretti Elealıların (ozellikle Parmenides ’in) birbiriyle karşılaştırdığı gorunen ’le gerceklik, sofistlerce (ozellikle Protagoras'ca) birbirleriyle ozdeş kılınmış oluyordu Platon, bu iki karşıt savdan hangisinin doğru olduğunu saptayabilmek icin, duyum ’un incelenmesi işini ustlendi Vardığı sonuc, Elealıları doğruluyordu Duyum, bize hicbir bilgi vermiyordu Bir ağacı algıladığımızda bu ağactan edindiğimiz bilgi neydi?
Hiclik ve yokluk olan ozdek (Platon, bir bireyselliğin butun kavramlardan yoksun bulunduğu durumdaki hic ’liğini ozdek sayıyordu), bu ilkornek (Yu Paradeigmata) ’le bicimleniyordu Platon ’a gore idea bir genel kavram ’dır, ne kadar cins ismi varsa o kadar idea vardır Doğa biliminde bu genel kavramlara tur denir (Bunun icin Platon ’un ideacılığı, Turkcede turculuk terimiyle ozdeşleştirilmiştir)
Bu kavram idealist felsefede bilinc iceriği, eş deyişle duşunce anlamında kullanılmıştır Bu anlam, Platon ’un mitlerinden, fantezilerinden ve mecazlarından temizlenmiş olmakla beraber gene de Platoncu bir anlamdır Orneğin onu Arstoteles kimi yerde bireyselliklerin değişirliği altında değişmeden kalan oz ve kimi yerde bicimlendiren ilke (Yu Entelekheia), Hıristiyan felsefesi ve ozellikle Augustinus evren yaratımına orneklik eden tanrılık duşunce, Kant duzenleyici ilke ve erek, Hegel evreni oluşturan evrensel duşunce ya da ruh anlamında kullanır Butun bu duşunurler onu Platon ’la birlikte nesnel, eş deyişle insan duşuncesinden bağımsız sayarlar Bununla beraber onu insan duşuncesi, eş deyişle oznel sayan Descartes, Berkeley, Hume, Fichte vb gibi duşunurler de vardır