Ochkamcılık Ne Demek?
Adcı gezimcilikİngiliz tanrıbilimcisi Ockham'lı William (12951349)'ın oğretisini dile getirir Adcılığın kurucusu sayılan ve İngiliz gorguculuğunun onculerinden olan Wiiliam of Ockham'ın oğretisi scépticisme théologique (Tr Tanrıbilimsel şuphecilik) adıyla da anılır Aforoz edilmiş bir Fransisken papazı olan William, felsefenin tanrıbilim karşısında bağımsızlığa kavuşmasında başlıca etkenlerden biridir Skolastiğin buyuk duşunurler cağı Ockhamlı William'la kapanmıştır O, bir tanrıbilimci olmaktan cok, bir Aristotelesci mantıkcıydı Tumel olan gercek değildir(Yani: nesne değildir, sadece birbirine benzeyen bircok şeyleri dile getiren bir sozcuktur Bir ad'dır) demekle Aristoteles mantığının ilkin Porphyrios tarafından ileri surulen ve sonra İbni Sina ve Augustinus tarafından benimsenen ve metafizik alanda surdurulen yanlış yorumunu duzeltmek istemişti Prphyrios, Aristoteles'in Kategoryalar'ına yazmış olduğu yorumda, cinslerin ve turlerin toz ya da cisimsel olup olmadıklarını tartışmıştı Tumeller gercektirler(La Universallia sunt realia) diyen metafizik realizm, bu yanlış yorumun ve tartışmanın urunuydu Buna karşı, Aristoteles'in de amacına uygun olarak, insan zihninde olup bitenleri duzenlemek isteyen mantıksal tumellerin birer ad'dan ibaret (La Universallia sunt nomina) olduğunu Ockham'lıya gore, tumellerin nesnelerden once de var bulundukları (La Universale ante rem) doğruydu, ama bu tanrıbilimsel acıklamalar icin, gecerliliği bununla sınırlı, bir onermeydi Yaratıcı bir tanrıyı varsaymak icin, yaratılanların daha once tanrılık zihinde varbulunması gerekiyordu Ne var ki bu, mantığın alanı olan insan zihninde de var bulunmalarını gerektirmezdi Bilgi edinmek işlemini gercekleştiren insan zihni icin tumeller elbette nesnelerden sonra (La Universale post rem) meydana cıkmışlardı İnsan zihni, onları, tek tek nesnelerden soyutlayıp birer ad olarak ortaya koymuştu Ockham'lı William, boylelikle, bilimle metafiziği, felsefeyle tanrıbilimi birbirlerinden ayırmış ve birbirlerine gecemeyecekleri sınırlarını cizmiş oluyordu İlkin Compiegne papazı Roscelin tarafından ortaya atılan (11 yuzyıl) ve sonra Ockham'lının onculuğunde ortacağ Aristotelescilerince geliştirilen (14 yuzyıl) adcılık oğretisinin buyuk onemi, elde ettiği bu sonuctadır Bu arada buyuk skolastikci Aquino'lu Thomas (13 yuzyıl)'nın da Aristoteles mantığının bu yanlış yorumunu sezmiş ve duzeltmeye calışmış olduğunu anımsamak gerekir Duns Scotus'un yarı gercekciliğinin de (13 yuzyıl), mantığı metafiziğe bağlayarak Thomas'nın duzeltme cabasını engellemekle beraber, adcılık yonundeki buyuk eğilimiyle Ockhamcılığın temellerini guclendirdiği unutulmamalıdır Ockhamisme deyimi, ozellikle William of Ockham'ın mantığını dile getirir (Bk E A Moody, The Logic of William of Ockham, London 1935) Bu mantık, ozellikle anlamları uce ayırmasıyla unludur: Mantıksal, bilgibilimsel, tanrıbilimsel Nesneleri temel, duşunceleri de ikincil olarak ele alışı bu mantığın guclu yanıdır Ne var ki tekilin geneli icerdiğini yadsıması da buyuk yanılgısıdır Ockhamlıya gore sadece tekil nesneler gercektirler, genel kavramlar insanlar tarafından yaratılmışlardır ve nesnelerden bağımsız olarak hicbir gerceklik taşımadıkları gibi nesnelerin niteliklerini de yansıtmazlar Bu ileri suruş, metafiziğe metafizik anlayışla karşı cıkmanın zorunlu yanılgısını taşımaktadır Nitekim Ockhamcılığın bu doğruyu yanlış bir bicimde gorşu, Berkeley'le cağdaş semantikte, ozdekciliğe karşı kullanılacaktır Tekil'le genel'i birbirinden ayırırken, onların diyalektik bağımlılığını gormeksizin, metafizik bir anlayışla karşıtlaştırmak bu yanılgının başlıca nedenidir Ockhamisme'in tanrıbilimsel şuphecilik'le nitelenmesi, tanrıbilimin ussallık ve bilimsellik iddiasına karşı yarattığı şupheden oturudur Ockham'lıya gore insan sadece inanmalıdır, tanrıbilimi ussallıkla bağdaştırmaya calışmamalıdır Tanrılık alanın bilimini yapmak iddiasını taşıyan butun skolastik, curuk ve boş varsayımların toplamından başka bir şey değildir 14 ve 15 yuzyılların universitelerini gercek birer savaş alanına ceviren Ockham'cılık, gucsuz yanlarına rağmen, ortacağın en ilerici akımlarından biridir Felsefe ustalarından biri şoyle der: Adcılık, ortacağda ozdekciliğin ilk dile getirilişidir
Adcı gezimcilikİngiliz tanrıbilimcisi Ockham'lı William (12951349)'ın oğretisini dile getirir Adcılığın kurucusu sayılan ve İngiliz gorguculuğunun onculerinden olan Wiiliam of Ockham'ın oğretisi scépticisme théologique (Tr Tanrıbilimsel şuphecilik) adıyla da anılır Aforoz edilmiş bir Fransisken papazı olan William, felsefenin tanrıbilim karşısında bağımsızlığa kavuşmasında başlıca etkenlerden biridir Skolastiğin buyuk duşunurler cağı Ockhamlı William'la kapanmıştır O, bir tanrıbilimci olmaktan cok, bir Aristotelesci mantıkcıydı Tumel olan gercek değildir(Yani: nesne değildir, sadece birbirine benzeyen bircok şeyleri dile getiren bir sozcuktur Bir ad'dır) demekle Aristoteles mantığının ilkin Porphyrios tarafından ileri surulen ve sonra İbni Sina ve Augustinus tarafından benimsenen ve metafizik alanda surdurulen yanlış yorumunu duzeltmek istemişti Prphyrios, Aristoteles'in Kategoryalar'ına yazmış olduğu yorumda, cinslerin ve turlerin toz ya da cisimsel olup olmadıklarını tartışmıştı Tumeller gercektirler(La Universallia sunt realia) diyen metafizik realizm, bu yanlış yorumun ve tartışmanın urunuydu Buna karşı, Aristoteles'in de amacına uygun olarak, insan zihninde olup bitenleri duzenlemek isteyen mantıksal tumellerin birer ad'dan ibaret (La Universallia sunt nomina) olduğunu Ockham'lıya gore, tumellerin nesnelerden once de var bulundukları (La Universale ante rem) doğruydu, ama bu tanrıbilimsel acıklamalar icin, gecerliliği bununla sınırlı, bir onermeydi Yaratıcı bir tanrıyı varsaymak icin, yaratılanların daha once tanrılık zihinde varbulunması gerekiyordu Ne var ki bu, mantığın alanı olan insan zihninde de var bulunmalarını gerektirmezdi Bilgi edinmek işlemini gercekleştiren insan zihni icin tumeller elbette nesnelerden sonra (La Universale post rem) meydana cıkmışlardı İnsan zihni, onları, tek tek nesnelerden soyutlayıp birer ad olarak ortaya koymuştu Ockham'lı William, boylelikle, bilimle metafiziği, felsefeyle tanrıbilimi birbirlerinden ayırmış ve birbirlerine gecemeyecekleri sınırlarını cizmiş oluyordu İlkin Compiegne papazı Roscelin tarafından ortaya atılan (11 yuzyıl) ve sonra Ockham'lının onculuğunde ortacağ Aristotelescilerince geliştirilen (14 yuzyıl) adcılık oğretisinin buyuk onemi, elde ettiği bu sonuctadır Bu arada buyuk skolastikci Aquino'lu Thomas (13 yuzyıl)'nın da Aristoteles mantığının bu yanlış yorumunu sezmiş ve duzeltmeye calışmış olduğunu anımsamak gerekir Duns Scotus'un yarı gercekciliğinin de (13 yuzyıl), mantığı metafiziğe bağlayarak Thomas'nın duzeltme cabasını engellemekle beraber, adcılık yonundeki buyuk eğilimiyle Ockhamcılığın temellerini guclendirdiği unutulmamalıdır Ockhamisme deyimi, ozellikle William of Ockham'ın mantığını dile getirir (Bk E A Moody, The Logic of William of Ockham, London 1935) Bu mantık, ozellikle anlamları uce ayırmasıyla unludur: Mantıksal, bilgibilimsel, tanrıbilimsel Nesneleri temel, duşunceleri de ikincil olarak ele alışı bu mantığın guclu yanıdır Ne var ki tekilin geneli icerdiğini yadsıması da buyuk yanılgısıdır Ockhamlıya gore sadece tekil nesneler gercektirler, genel kavramlar insanlar tarafından yaratılmışlardır ve nesnelerden bağımsız olarak hicbir gerceklik taşımadıkları gibi nesnelerin niteliklerini de yansıtmazlar Bu ileri suruş, metafiziğe metafizik anlayışla karşı cıkmanın zorunlu yanılgısını taşımaktadır Nitekim Ockhamcılığın bu doğruyu yanlış bir bicimde gorşu, Berkeley'le cağdaş semantikte, ozdekciliğe karşı kullanılacaktır Tekil'le genel'i birbirinden ayırırken, onların diyalektik bağımlılığını gormeksizin, metafizik bir anlayışla karşıtlaştırmak bu yanılgının başlıca nedenidir Ockhamisme'in tanrıbilimsel şuphecilik'le nitelenmesi, tanrıbilimin ussallık ve bilimsellik iddiasına karşı yarattığı şupheden oturudur Ockham'lıya gore insan sadece inanmalıdır, tanrıbilimi ussallıkla bağdaştırmaya calışmamalıdır Tanrılık alanın bilimini yapmak iddiasını taşıyan butun skolastik, curuk ve boş varsayımların toplamından başka bir şey değildir 14 ve 15 yuzyılların universitelerini gercek birer savaş alanına ceviren Ockham'cılık, gucsuz yanlarına rağmen, ortacağın en ilerici akımlarından biridir Felsefe ustalarından biri şoyle der: Adcılık, ortacağda ozdekciliğin ilk dile getirilişidir