Uzayın dört bir yanına gönderilmiş uydular, uzay araçları ve gökyüzünü izleyen dev teleskoplar ile gözlemevleri sayesinde artık uzay hakkında her geçen gün pek çok yeni keşfe imza atıyoruz. Haliyle bu gelişmeleri takip etmek de giderek zorlaşıyor.
Geçtiğimiz ay da uzay hakkında bol bol keşif yapıldı, önemli gelişmeler yaşandı. Asteroitlerden, Dünya gibisi gezegenlerden ve Güneş Sistemimize ışık tutan araştırmalardan oluşan pek çok haberin yer aldığı bir aylık uzay gündemine birlikte göz atalım…
Geçtiğimiz bir ayda öne çıkan uzay haberleri
Geçtiğimiz bir ayda öne çıkan uzay haberleri
Neredeyse 4,5 milyar yaşında, el değmemiş ilkel bir asteroit birinci sefer incelendi: Güneş Sistemimizdeki gezegenleri oluşturan unsurlardan oluştuğu keşfedildi
NASA, Pentagon'un doğrulamasıyla gündemi ele geçiren 'tanımlanamayan gökyüzü fenomenlerinin' manzaralarını incelemek için bir bilim takımı kurdu
Dünya dışı ömür arayışı çalışmalarını değiştirip genişletecek kıymetli bir keşif yapıldı
Galaksimizin şimdiye kadarki en ayrıntılı üç boyutlu haritası paylaşıldı: Kainatın genişlemesinden yıldızların vefatına kadar pek çok mevzuda değerli bilgiler sunuldu
Bir ayrıntılı harita da Ay'dan geldi: Çin, Ay'ın en ayrıntılı haritasını çıkardı
Dünya gibisi gezegenlere mesken sahipliği yapan ve 'yalnızca' 33 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegen sistemi keşfedildi
Tarihte birinci defa etrafındaki gezegenleri 'yok eden' bir yıldızın imajları kayda geçti
Jüpiter'in oluşum evresindeyken etrafındaki gök cisimlerini 'yuttuğu' tespit edildi
Samanyolu'nun merkezinde 'küçük bir galaksi' üzere görünen bir cisim keşfedildi
NASA, okyanuslarla kaplı gezegenlere minik yüzen robotlar göndermeye hazırlanıyor
Neredeyse 4,5 milyar yaşında, el değmemiş ilkel bir asteroit birinci kere incelendi: Güneş Sistemimizdeki gezegenleri oluşturan hususlardan oluştuğu keşfedildi
Japon Uzay Aracı Hayabusa2, 2014 yılında kıymetli bir vazife için yola çıkmış ve 2018'de de Ryugu isimli asteroite ulaşmıştı. Asteroitten alınan örnekler 2020'nin sonunda gezegenimize dönüş yaptı ve o vakitten bu yana da inceleniyor.
Ryugu'dan elde edilen örnekleri özel kılan ise tarihte birinci defa milyarlarca yıldır el değmemiş, ilkel ve rastgele bir müdahaleye maruz kalmadan uzay boşluğunda varlığını sürdürmüş bir gereçten alınmış olmaları. Elde edilen sonuçlar da tıpkı oranda etkileyici.
Ryugu üzerinde pek çok farklı usulle çalışmalar yürüten araştırma grupları, bu asteroitin Güneş Sistemimizin oluşmaya başlamasından yalnızca 5 milyon yıl sonra oluştuğunu ortaya koyuyor. Bildiğiniz üzere Güneş Sistemimiz 4.6 milyar yıl evvel oluşmaya başladı ve bu da Ryugu'nun da neredeyse 4.6 milyar yaşında olduğunu gösteriyor.
Ryugu'ya dair yaşı dışında dikkat çeken bir öteki ayrıntı ise Güneş Sistemimizi ve haliyle Dünya'yı oluşturan birebir unsurlardan oluşuyor olması. Bu durumu araştırmayı yürüten takımda yer alan Profesör Hisayoshi Yurimoto 'Ryugu, Dünya'nın yapı taşlarından biri' kelamlarıyla özetliyor.
Ryugu üzerinde yapılan araştırmaların ve elde edilen sonuçların gezegenlerin oluşumu ile ilgili pek çok soruya cevap olacağı düşünülüyor.
NASA, Pentagon'un doğrulamasıyla gündemi ele geçiren 'tanımlanamayan gökyüzü fenomenlerinin' manzaralarını incelemek için bir bilim takımı kurdu
Pentagon, geçtiğimiz bir yıl içerisinde çeşitli tanımlanamayan uçan nesne imajları ile ilgili açıklamalar yaparak manzaraların varlığını doğruladı. Kaynağı hakkında yapılan araştırmalarda imgelerde var olan 'şeylerin' dünya dışından olduğuna ya da zeki bir uzaylı medeniyete işaret ettiğine dair ispat bulunamasa da, bu objelerin ne olduğu büyük bir merak konusu.
Askerlerin kameralarına yansıyan bu imajlar bazılarına nazaran uzaylılara ilişkin araçlarken bunların ışık kırılmaları olabileceği ya da gelişmiş, bilinmeyen bir insan teknolojisi olabileceği üzere ihtimaller üzerinde de duruluyor.
Fakat mevzu ile ilgili çok sayıda cevaplanmamış soru bulunuyor. Bu soruları yanıtlamak içinse NASA bilim insanlarından oluşan bir grup kurdu. Sonbaharda başlayacak çalışmalarda, tanımlayabildiğimiz rastgele bir şeye ilişkin olmayan bu nesnelerin kaynakları araştırılacak. Çalışma müddetince takım yapay zeka ve makine tahsili teknolojilerinden faydalanacak.
Kararı değerli kılan ise esasen 'bilimsel bir mevzu değil' üzere görülen bu bahisteki tabuları yıkarak farklı bir çalışma alanı oluşturması ve uzay çalışmalarında çeşitlilik için inançlı bir alan yaratması. Bilim topluluğunun geçmişte dalga geçtiği bu çeşitten bahislerin pahalı bilim insanlarından oluşan bir grup tarafından araştırılabilmesi, gelecekte öğrenebileceklerimiz düşünüldüğünde sahiden kritik.
Dünya dışı ömür arayışı çalışmalarını değiştirip genişletecek değerli bir keşif yapıldı
Şimdiye kadar gözlemleyebildiğimiz kadarıyla, yaşama elverişli tek gezegen Dünya. Lakin alışılmış ki bu yaşanabilir diğer gezegenler olmadığı manasına gelmiyor. Yalnızca şimdi bir cihanın çok ufak bir kesitine ve kısıtlı araçlarla bakabiliyoruz.
Bu yolda bilim insanları kimi daraltmalar yaparak daha 'nokta atışı' olabilecek gezegenlere ve sistemlere göz atıyorlar. Odak noktalarından biri de Güneş'e misal yapıda yıldızları incelemekti. Lakin Güneş gibisi boyuttaki yıldızların neredeyse yarısını ikili yıldız sistemleri oluşturuyor. Lakin şimdiye kadar ikili yıldız sistemlerinin gezegen oluşumuna çok elverişli olmadığı, haliyle de yaşama elverişli bir ortam olmadığı düşünülüyordu.
Sonuçları paylaşılan yeni bir araştırma gezegen sistemlerinin ikili yıldızların etrafında güneş üzere yalnız yıldızların çevresinde olduğundan farklı halde oluştuğunu ve bu farklılıkların bir ikili yıldız sisteminin hayatı destekleme potansiyelini etkileyebileceğini öne sürüyor.
Araştırmayı yürüten bilim insanlarından çalışmanın başyazarı Jes Kristian Jørgensen, mevzu ile ilgili açıklamasında durumu ''Sonuç heyecan verici zira dünya dışı hayat arayışı önümüzdeki yıllarda birkaç yeni, son derece güçlü araçla donatılacak. Bu, gezegenlerin farklı yıldız tipleri etrafında nasıl oluştuğunu anlamanın kıymetini artırıyor. Bu çeşit sonuçlar, yaşamın varlığını araştırmak için özellikle farklı olacak yerleri belirleyebilir'' formunda özetliyor.
Galaksimizin şimdiye kadarki en ayrıntılı üç boyutlu haritası paylaşıldı: Kozmosun genişlemesinden yıldızların vefatına kadar pek çok mevzuda kıymetli bilgiler sunuldu
Avrupa Uzay Ajansı'nın galaksimizi daha uygun anlayabilmek için başlattığı Gaia misyonundan geçtiğimiz ay içerisinde hayli değerli bilgiler geldi. Samanyolu Galaksisi'nin şimdiye kadarki en ayrıntılı ve büyük üç boyutlu haritası paylaşıldı.
Harita ve sunulan datalar haliyle bilim dünyasında büyük heyecan yarattı. Sunulan dataların araştırmalarda galaksimizin tarihi ve oluşumu hakkında kıymetli bilgiler sağlayacağı düşünülüyor. Ayrıyeten Gaia'dan elde edilen bilgilerle kainatın genişlemesi, yıldızların oluşumu ve vefatı, asteroitler ve sahip oldukları uydular üzere mevzular için de büyük bir kaynak olacağı söz ediliyor.
Bir ayrıntılı harita da Ay'dan geldi: Çin, Ay'ın en ayrıntılı haritasını çıkardı
Çin, hem son 15 yılda kendi Ay misyonlarından elde ettiği dataları hem de ABD, Hindistan, Japonya üzere ülkelerin bilgilerini kullanarak Ay'ın yüksek çözünürlükte ve ayrıntılı bir haritasını çıkardı.
Ay yüzeyinin jeolojik katmanlarını, yapısal özelliklerini ve kronolojisini ortaya koyan haritada kraterler, havzalar, kaya oluşumları üzere Ay'da bulunan tüm yapılar mevcut. Haritanın gelecekte Ay üzerine yapılacak beşerli ve insansız misyonlarda fayda sağlayacağı söyleniyor. Tıpkı vakitte Ay'ın oluşumu, gelişimi ve jeolojik özelliklerine dair de bilgiler sağlayacağı tabir ediliyor.
Dünya gibisi gezegenlere konut sahipliği yapan ve 'yalnızca' 33 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegen sistemi keşfedildi
NASA'nın ötegezegenleri aramak için sürdürdüğü Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) misyonundan elde edilen bilgilere nazaran bilim insanları galaksimize epeyce yakın bir pozisyonda, yaklaşık 33 ışık yılı uzaklıkta bir gezegen sistemi keşfetti.
2021'in sonlarında tespit edilen ve o vakitten bu yana teyit edilmesi için çeşitli çalışmaların devam ettiği keşif, nihayet geçtiğimiz günlerde doğrulanarak açıklandı. Sistemde en az iki tane Dünya gibisi gezegen olduğu tabir edilirken bu gezegenlerin yaşama elverişli olmadığı belirtildi. Dünya'nın 1,2 ve 1,5 katı büyüklükte olan bu iki gezegenin yıldızlarının yörüngesinde dönme mühletleri ise sırasıyla 2,8 ve 5,7 gün.
Tarihte birinci defa etrafındaki gezegenleri 'yok eden' bir yıldızın manzaraları kayda geçti
Hubble Uzay Teleskobu, kendi sisteminde bulunan gezegenleri ve gök cisimlerini 'yutan' ve yok eden bir beyaz cüce yıldızın manzaralarını yakaladı.
Dünya’dan 86 ışık yılı uzaklıktaki G238-44 isimli bu yıldız, patlamadan evvel etrafındaki tüm gök cisimlerini yuttuğu evredeyken Hubble Uzay Teleskobu'na yakalandı. Çalışmada yer alan bilim insanlarının açıklamalarına nazaran G238-44'te gözlemledikleri kadar geniş bir alana tesir ederek 'yutma' sürecini yapan bir yıldız birinci defa görüntüleniyor.
Jüpiter'in oluşum evresindeyken etrafındaki gök cisimlerini 'yuttuğu' tespit edildi
Güneş Sistemi'nin en büyük ve en gizemli gezegeni olan Jüpiter hakkında bildiklerimiz hayli kısıtlı. Bir gaz devi olan ve etrafındaki devasa gaz bulutları yüzünden bir yüzeyi var mı, varsa nasıl bir yüzey tam olarak emin bile olamadığımız Jüpiter'in nasıl oluştuğunu da tam olarak bilmiyoruz. Sırf Güneş Sistemi'nin birinci oluşan gezegenlerinden biri olduğundan eminiz.
Ancak bu bahisteki bildiklerimizi uzay aracı Juno'dan gelen datalarla artırmaya çalışıyoruz. Elde edilen son bilgiler ise Jüpiter'in oluşurken etrafındaki gök cisimlerini ve gezegenimsileri 'yutarak' büyüdüğünü gösteriyor. Bu çalışma ile nihayet Jüpiter'in gaz katmanının gerisinde ne olduğuna dair fikir edinen takım, Jüpiter'in merkezindeki 'kayalık' bölgenin haritasını çıkardı. Toplanan bilgilerin, hem Jüpiter'i hem de Satürn, Uranüs ve Neptün üzere gezegenleri daha yeterli anlamamıza yardım edeceği söz ediliyor.
Samanyolu'nun merkezinde 'küçük bir galaksi' üzere görünen bir cisim keşfedildi
Şili'de bulunan Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ile yapılan bir müşahedede, galaksimizin merkezinde 'küçük bir galaksi' üzere görünen bir cisim keşfedildi. Manzaralarda spiral yapıda bir küçük galaksi üzere görünen bu gök cisminin devasa ve genç bir yıldız olduğu keşfedildi.
Genç yıldızlar ve etraflarında onlara milyonlarca yıl boyunca yakıt misyonu görerek eşlik eden 'gaz diskleri' aslında cihanda çokça görülüyor. Lakin bu yıldızı ve etrafındaki gaz diskini ilgi cazibeli kılan, bir öteki galaksinin merkezine bu kadar yakın bir bölgede bu türlü bir müşahedenin birinci defa yapılmış olması. Yıldızın oluşumu, etrafındaki gök cisimleriyle etkileşimi ve galaksimize tesirleri ise araştırılmaya devam ediliyor.
NASA, okyanuslarla kaplı gezegenlere minik yüzen robotlar göndermeye hazırlanıyor
Özellikle büyük buz katmanlarıyla ve altında devasa okyanuslarla kaplı olan gezegen ve uydular ömür arayışında en çok dikkatimizi çeken gök cisimleri ortasında yer alıyor. Ancak buz katmanlarını aşmak da okyanusları incelemek de o kadar kolay değil.
NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarı'nda robotik makine mühendisi olan Ethan Schaler'in 600 bin dolar fon almaya hak kazanan yeni projesi, devasa buz kütlelerini aşarak gezegenlerin okyanuslarını incelemek için epey mantıklı bir yol öneriyor; minik yüzen robotlar.
Henüz geliştirme etabında olan bu minik robotlar, gelecek yıllarda Güneş Sistemimizdeki ve hatta tahminen de ötegezegenlerdeki hayat arayışı çalışmalarına ve gezegenlerin yapılarını daha âlâ anlamamıza yardım edebilecek.