Afazi Ne Demek?​

Afazi, beynin dil ve konuşma görevlerini yürüten bölgelerinin tamamında veya bir kısmında görülen, fiziksel bir hasar ya da felç sonucunda ortaya çıkan dil ve konuşma bozukluğu olarak tanımlanır.

Afazi Nedir?​

Konuşmak, konuşurken doğru kelimeleri seçmek, anlamak, yazmak, okumak ve hatta mimik yapmak gibi eylemlerin her biri dil kullanımının bir parçasını oluşturur. Bunlardan bir ya da daha fazlası beyin hasarı sonucu işlevini yitirirse, afazi adı verilen rahatsızlık meydana gelir. Bu sebeple afazi hastaları, söylemek istedikleri şeyleri söyleyemez hale gelirleri.

Afazi hastalığı söz konusu olduğunda, bireyin okuma, yazma, anlama ve konuşma gibi becerilerinde ciddi bir gerileme baş gösterir. Bu rahatsızlığın kendi içinde bazı tipleri de mevcuttur. Bu tipler ise hasarın beyindeki yeri ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin tutuk (Broca) afazide hasta kendini ifade etmekte güçlük çeker. Akıcı (Wernicke) afazide ise asıl sorun anlama güçlüğüdür. Bunların haricinde, afaziye konuşma apraksisi veya dizartri gibi nörolojik konuşma bozuklukları da eşlik edebilir.

Afazi Nedenleri Nelerdir?​

Afazi, genellikle beynin sol yarı küresinde meydana gelen inme, beyin travması veya kafa çarpmalı kazalar neticesinde ortaya çıkar. Beyin hasarının diğer sebepleri arasında ise beyin enfeksiyonları, tümörleri ve beyni etkileyen diğer olumsuz durumlar bulunur.

Afazi Belirtileri Nelerdir?​

Afazinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

  • Adlandırma konusunda zorluk yaşama
  • Konuşmada güçlük
  • Anlamada güçlük
  • Okuma ve yazmada güçlük
  • Konuşurken tuhaf ve uygun olmayan kelimeler kullanma

Afazi Tipleri Nelerdir?​

Afazinin kendi içerisinde birçok çeşidi bulunur. Bunların semptomları da hastalığın türüne göre değişir. Yaygın görülen afazi türleri ise şu başlıklar altında incelenebilir:

Tutuk Afazi​

Bu türün görüldüğü kişiler, genellikle ne demek istediğini bilirler. Fakat fikirlerini söyleme ve diğer insanlarla iletişim kurma konusunda güçlük yaşarlar. Bu durumdan mustarip bireylerin çoğunlukla ‘’Dilimin ucunda ancak bir türlü gelmiyor’’ tümcesini kullanmaları son derece doğaldır. Bu tutukluk gerek sözlü gerekse de yazılı iletişimde görüldüğü için, hayat kalitesini düşüren bir durumdur.

Akıcı Afazi​

Bu tip afaziden mustarip kişiler sağlıklı işitip sağlıklı bir şekilde okuyabilirler. Ancak anlamlandırma konusunda zorluk yaşarlar. Çoğu zaman kelimeleri sadece gerçek anlamlarıyla algılarlar. Onlar için kelimenin nerede ve nasıl kullanıldığı pek mühim değildir. Sadece gerçek anlama odaklanırlar. Akıcı bir şekilde konuşabilirler. Lakin iletişim kurarken anlamlı bir üretim yapma olasılıkları bir hayli sınırlıdır.

Global Afazi​

Bu tür, afazinin en şiddetlisi olarak öne çıkar. Söz konusu birey felç geçirdikten hemen sonra gelişir. Bu durumdan mustarip kişiler konuşma ve anlama güçlüğü çekerler. Ayrıca okuma ve yazma becerilerini de yitirirler.

Progresif Afazi​

Ender görülen bir afazi çeşidi olan progresif afaziden mustarip kişiler, okuma-yazma ve anlama becerilerini yavaşça kaybetmek durumunda kalırlar. Bu nedenle hastalar, jest ve mimiklerle iletişim kurmaya çalışırlar.

Anomik Afazi (Akıcı)​

Bu çeşit söz konusu olduğunda, hastalar akıcı ve bir şekilde konuşabilirler. Ancak anlamlandırma konusunda zorlanırlar. Algılama konusunda problem yaşamazlar fakat nesneleri adlandırma veya kullanmak istedikleri sözcüğü hatırlama konusunda zorluk çekerler. Bununla birlikte hem sözlü hem de yazılı anlatımda zorluk yaşarlar.

Afazi hastalığı, hafif veya şiddetli biçimde görülebilir. Hafif afazi görülen hastalar konuşup sohbet edebilirler. Lakin iletişim kurarken sözcük bulma veya karmaşık konuşmaları anlama konusunda güçlük çekerler. Şiddetli afazi durumunda ise kişinin iletişim kabiliyeti büyük ölçüde etkilenir. Hastalar etkili iletişim kurma veya kendilerine söyleneni anlama konusunda bir hayli zorlanırlar.

Afazi Nasıl Teşhis Edilir?​

Felç, tümör veya beyinde meydana gelen bir hasar sonrası afazi görülme ihtimali son derece yüksektir. Hastalığın tanısı için nörolojik muayene yapılır. Ve bu muayenenin ardından afazik durum tanımlanabilir. Teşhis sürecinde ilgili bireyin dil ve konuşma kabiliyeti de değerlendirilerek, hastalığın tanısı kesinleştirilir.

Afazi Tedavisi Nasıl Olur?​

Tedavi yöntemleri, belli başlı faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örneğin;

  • Beyin hasarının neden meydana geldiği,
  • Hastanın yaşı,
  • Afazinin tipi,
  • Lezyonun konumu ve büyüklüğü bu etkenler arasında sayılabilir.
Afazili hastalar, dil ve konuşma terapisi uygulamaları sayesinde şikayetlerini hafifletebilirler. Bu uygulamalarla semptomlar hafifler ve hastalar çok daha iyi hisseder. Bu noktada afazi terapisi ile hastaların konuşma ve iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik, yardımcı müdahalelerle tedavi süreci başlayabilir. Böylece iletişim rehabilitasyonu hedeflenir.

Söz konusu terapiler, bilişsel iyileşme hedefli birçok dil ve konuşma üretimi eylemlerini kapsar. Terapilerde uygulanan teknikler sayesinde, hastaların sağlıklı iletişim kurabilecek dil ve konuşma kabiliyetini tekrardan kazanmaları hedeflenir.

Afazi Terapisi Nedir?​

Afazi terapisi, afazili kişilerin gerçekleştirilecek değerlendirmenin ardından terapistin belirlediği spesifik dil alanlarını mercek altına alan, etkinliği ispatlanmış bir terapi yaklaşımıdır.

Afazi Terapisi Ne Kadar Sürer?​

Birçok faktöre bağlı olarak terapinin süresi değişir. Örneğin, bazı vakalarda birkaç saat veya birkaç günde dil becerileri tekrar kazandırılabilir. Bu tip bir spontane iyileşme, beyne giden kan akışına bağlı olarak görülür. Göreceli iyileşme ise iki yıldan fazla sürebilir. Diğer yandan bazı vakalarda afazi kalıcı olabilmektedir.

Afazide İyileşmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?​

Afazide iyileşmeyi etkileyen faktörler şu şekilde sıralanabilir:

  • Hasarın meydana geldiği beyin bölgesi,
  • Beyin hasarının yaygınlığı,
  • Hastanın cinsiyeti,
  • Hastanın yaşı,
  • Genel sağlık durumu,
  • Hastanın motivasyonu.
Bunların haricinde, kişisel farklılıklar da tedaviyi etkiler. Örneğin; hastalık öncesi zeka hastanın zeka seviyesi, eğitim seviyesi ve iletişim kabiliyeti gibi özellikler bu bireysel farklılıklar arasında yer alır.

Hastalığın tedavisinde, artık günümüz tıp bilimi son derece ilerlemiştir. Ve tedavi süreçlerinde önemli başarılar elde edilebilmektedir. Özellikle de dil ve konuşma terapisi, afazi rehabilitasyonunda önemli rol oynar. İlk 6 - 12 aylık süreç, hızlı gelişimin görüleceği bir zaman dilimini kapsadığı için, bu süreçte profesyonel terapi desteği almak son derece faydalıdır.



Afazi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular​

Afazi Olan Hastalar İyileşir mi?​

Afazi akut dönem felç hastalarının %21 ila %38'inde görülür. Bu akut dönemde afazik olan hastaların %40'lık bölümünde ilk bir yıl içinde düzelme söz konusu olur.

Afazi Geçici midir?​

Bu rahatsızlıkta çoğunlukla konuşma kabiliyetinin yanı sıra anlama kabiliyeti de geriler. Fakat bu anlama becerisi kaybı genelde geçicidir. Ve bir süre sonra kendiliğinden bile anlama becerisi eski haline dönebilir. Nitekim afazi tedavisinin en doğru şekilde uygulanabilmesi adına, hastanın anlama becerisinin iyi durumda olması gerekir.

Afazi Beynin Hangi Bölgesinde Meydana Gelir?​

Vakaların birçoğunda ekspresif afazi, beynin Broca bölgesinde ya da bu bölgenin çevresinde görülen bir felç sonrası ortaya çıkar. Bu bölge, premotor korteksin alt kısmında konumlanmakla birlikte, motor konuşma hareketlerini planlamaktan sorumludur.